بَاب
الرَّجُلِ
يُصَلِّ
الصَّلَوَاتِ
بِوُضُوءٍ
وَاحِدٍ
Bir Abdestle Bir Kaç
Namaz Kılmak
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ عِيسَى
حَدَّثَنَا
شَرِيكٌ عَنْ
عَمْرِو بْنِ
عَامِرٍ الْبَجَلِيِّ
قَالَ
مُحَمَّدٌ هُوَ
أَبُو أَسَدِ
بْنُ عَمْرٍو
قَالَ سَأَلْتُ
أَنَسَ بْنَ
مَالِكٍ عَنْ
الْوُضُوءِ فَقَالَ
كَانَ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَتَوَضَّأُ
لِكُلِّ صَلَاةٍ
وَكُنَّا
نُصَلِّي
الصَّلَوَاتِ
بِوُضُوءٍ
وَاحِدٍ
Ebu Esed b. Amr dedi ki:
"Enes b. Malik'e abdest hakkında soru sordum. (Bana şöyle) dedi: Nebi
(sallallahu aleyhi ve sellem) herbir (farz) namaz için (ayrı bir) abdest
alırdı. Biz ise bir abdestle birçok namaz kılardık.”
Diğer tahric: Buhari,
vudu'; Müslim, tahare; Tirmizî, tahare; Nesai, tahare, İbn Mace, tahare
AÇIKLAMA: Her farz namaz için
abdest yenilemek Rasul-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem)'in seniyyeieri idi
.Abdestli olsun veya olmasın her farz namaz için yeni bir abdest alırdı.
Buhari'nin
Suveyd bin Nu'man'dan rivayet ettiği hadiste açıklandığı üzere Resul-i Ekrem
(sallallahu aleyhi ve sellem) Hayber'in fethi senesinde Sahba denilen yerde
sahabeleriyle beraber Kavud yiyip su içtikten sonra akşam namazı vakti girmiş,
Resulullah'da sadece ağzını su ile yıkamakla yetinip, abdestini yenilemeden
eski abdestiyle akşam namazını kıldırmıştır.[bk. Buhari, vudu kitabı, 54.
bab] Buhari'nin bu hadisine göre her
namaz vakti için abdest yenilemek emri Hayber'in fethi senesinde Mekke'nin
fethinden önce neshedilmistir. Çünkü Hayber'in fethi Mekke'nin fethinden
öncedir. Oysa 172 numaralı Büreyde hadisinde Nebi (s.a.v.)'in bir abdestle
birden fazla namaz kılmasının ilk defa Mekke'nin fethi gününde vuku' bulduğunu
ifade etmektedir. Her ne kadar bu iki hadis arasında bir çelişki varmış gibi görünüyorsa
da, aslında bu hadisenin ilk defa Hayber'in Fethi yılında olduğu, fakat,
Süveyde'nin bunu ilk defa Mekke'nin Fethi günü gördüğü kabul edilirse iki hadis
arasında en küçük bir çelişki kalmaz.
Bazıları
da 172 numaralı Büreyde hadisine bakarak, her farz namaz için, abdest yenilemek
sadece Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in üzerine farz idi. Fakat bu hüküm Mekke'nin
fethi yılında neshedildi, demişlerdir.
Resul-i
Ekrem (s.a.v.) sadece hoşlandığı için böyle her vakit için ayrı bir abdest
aldığı halde farz olduğu zannedilir korkusuyla bunu sonradan terketmiş olduğu
da düşünülebilir. Menhel yazarına göre bu konuda en isabetli olan izah budur.
Her farz namaz için yeni bir abdest almanın hükmü konusunda çeşitli görüşler
vardır.
Zahiriyye
ve Şia mezhepleri her farz namaz için yeni bir abdest almak farzdır demişler,
yolcu olanları bu hükmün dışında bırakmışlardır. Delilleri ise 172 numaralı
Büreyde hadisidir.
Bazıları
da abdestli bile olsa herkese her namaz için abdest tazelemek farzdır,
demişlerdir. ibn Ömer, Ebu Musa, Cabir b. Abdillah, Ubeyde es-Selmani,
Ebu'l-Aliyye, Said b. el-Müseyyeb, İbrahim ve Hasen bu görüştedirler. Delilleri
ise Maide suresindeki abdest ayetidir.
Ekseri
alimlerin görüşüne ve hadis ulemasına göre ise, abdest almak abdestsizler için
lazımdır. Bu hususta sahih hadisleri delil getirirler. Açıklamakta olduğumuz
hadisler de onların delillerindendir. Efendimizin, Arafat ve Müzdelife'de ve
pek çok yolculuklarında birden fazla farz namazlarını bir abdestle kıldığı
gibi, Hendek savaşında eda edemediği namazların hepsini bir abdestle kaza
etmiştir. Ancak ayeti kerimedeki "namaza kalktığınız vakit"
ifadesinden maksat, "abdestsiz İken eğer namaza kalkarsanız"
demektir. Buna göre abdest ancak abdestsizlere emredilmiş olmaktadır. 62
numaralı Hadiste de bu konuya temas etmiştik.
Nevevi
her namaz için abdest yenilemenin kimlere müstehab olduğu konusundaki görüşleri
açıklarken şöyle diyor:
a.
Farz olsun, nafile olsun namaz kılmış olan kimseye yeniden abdest almak
müstehaptır.
b.
Abdest tazelemek sadece farz namaz kılmış olan kimse için müstehaptır.
c.
Kur'an ellemek, tilavet secdesi yapmak gibi, ancak abdestle sahih olan bir işi
yapmış olan kimse için abdest tazelemek müstehaptır. (Tilavet secdesi için
abdest şartı ihtilaflıdır.)
d.
Hiçbir şey yapmamış olan kişiye de abdest tazelemek müstehaptır. Ancak birinci
abdestle ikinci abdest arasında yeni bir abdest almayı mubah kılacak bir
ibadetin yapılması için gerekli zamanın geçmesi lazımdır. İkinci bir abdest
almayı müstehap kılan şartlar bunlardır. [Nevevi, Şerh-i Müslim III, 171.]
Eğer
bu şartlar bulunmuyorsa yeniden bir farz namaza kalkıldığı zaman, abdest
tazelemek müstehap olmadığı gibi mekruh diyenler de vardır. Aliyyu'l-Kari
kerahat sebebini su israfına bağlamaktadır.