DEVAM: 40. Kadın Ve
Erkeğin Birbirinin Abdest Artığı Su İle Abdest Almalarının Nehyedilmesi
حَدَّثَنَا
ابْنُ
بَشَّارٍ
حَدَّثَنَا
أَبُو
دَاوُدَ
يَعْنِي
الطَّيَالِسِيَّ
حَدَّثَنَا
شُعْبَةُ
عَنْ عَاصِمٍ
عَنْ أَبِي
حَاجِبٍ عَنْ
الْحَكَمِ
بْنِ عَمْرٍو
وَهُوَ
الْأَقْرَعُ
أَنَّ النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ نَهَى
أَنْ
يَتَوَضَّأَ
الرَّجُلُ
بِفَضْلِ
طَهُورِ
الْمَرْأَةِ
el-Hakem b. Amr'ın
rivayet ettiğine göre, demiştir ki; "Resulullah (sallallahu aleyhi ve
sellem) erkeğin, kadın'ın abdestinden artan su ile abdest almasını nehyetti.”
Diğer tahric: Tirmizî,
tahare; Nesaî, miyah: İbn Mace, tahare; Ahmed b. Hanbel
AÇIKLAMA: Hattabi'nin beyanına
göre, buradaki nehiy'den maksad bazı fakihlerce kerahet-i tenzihiyyedir, tahrim
değildir.
"Artık
su”dan maksad da kadın'ın bizzat kullanıp uzuvlarından akıp dökülen sudur.
Yoksa kullanılmayıp kapta kalan veya üzerinden içilerek artık kalan su
değildir. Abdullah b. Ömer (r.a.) bu yasağın hayız veya cünup kadın'dan arta
kalan abdest suyuyla ilgili olup temiz kadından arta kalan abdest alma veya
ğusletmede hiç bir mahzur olmadığını söyledi.
Bu
hususta fıkıh ulemasının görüşleri şöyledir:
1.
Erkekle kadın'ın bir kaptan abdest almaları veya yıkanmaları men edilmiştir. Bu
hususta kadınla erkeğin aynı zamanda bir kaptan temizlenmeleriyle önce kadın,
sonra erkeğin temizlenmesi arasında da fark yoktur. Bu Hz. Ömer b. el-Hattab,
Abdullah b. Sercis, el-Hakem b. Amr, Said b. el-Müseyyeb ve İbn Hazm'ın görüşüdür.
Delilleri ise 81 numaralı hadisle, bu hadistir.
2.
Önce kadın'ın yıkanıp da sonra erkeğin aynı kap'tan yıkanması men edilmiştir.
Ancak beraber temizlenirlerse herhangi bir sakınca yoktur. (Erkek ve kadın'dan
maksad'ın karı-koca olduğu daha önce izah edildi). Bu görüş Davud, İshak ve bir
rivayette imam Ahmed'in görüşüdür.
İmam
Ahmed, "bu hadis-i şerifler kadının temizlendiği su ile temizlenmenin caiz
olduğuna delalet ettikleri gibi, caiz olmadığına da delalet ettiklerinden kesin
bir neticeye varmak ve bir tercih yapmak mümkün olmadığından muzdaribdirler.
Lakin sahabeden gelen pek çok sahih rivayetler, kadının temizlendiği sudan arta
kalanla temizlik yapmanın caiz olmadığını ortaya koyuyor" demişse de bu
görüşe şöyle cevap verilmiştir:
Hadisteki
ızdırap (kesin hüküm vermeye engel olan durumlar) hadisler arasını birleştirmek
mümkün olmadığı zaman söz konusudur. Burada ise hadislerin arasını birleştirmek
ve te'lif etmek mümkün olduğundan hadislerdeki ızdırap zarar vermez.
Bu
hadislerdeki nehy, tenzihen mekruha delalet eder. Caiz olduğuna delalet eden
hadisler de mutlak cevaz ifade ederler. Ancak özel durumlarda bu cevaz kalkar;
denmek suretiyle hadislerin araları birleştirilmiş ve ızdırabın te'siri
kaldırılmıştır. Bu su ile temizlenmenin caiz olduğu sahabeden İbn Abbas, Cabir,
Aişe (r.anha), Enes, ÜmmÜ Seleme (r.anhum)....vs. gibi bir cemaat tarafından
rivayet edilmiştir.
3.
Kadının temizlik yaptığı suyla erkeğin yıkanması ancak kadın cünup veya hayzlı
olduğu zaman men edilmiştir. Bunun dışında caizdir. Bu görüş İbn Ömer, Şa'bi ve
el-Evzai*ye aittir. Ancak bu yasakhğı cünup ve hayızlıya tahsis etmelerinde
herhangi bir delilleri yoktur.
4.
Erkeğin, kadının artığıyla ve kadının, erkeğin artığıyla temizlenmesi men
edilmiştir. Fakat karı-koca beraberce aynı kaptan temizlik yapabilirler.
Delilleri ise, bir önceki hadiste geçen "Beraberce avuçlasınlar"
cümlesidir. Ancak bu görüş evvelce izahı geçen "su pis olmaz"
mealindeki 68 numaralı hadis'e ters düşmektedir.
5.
Kadın ve erkek asla birbirlerinin artığıyla temizlik yapamazlar. Bu görüş Hz.
Ebu Hureyre ile imam Ahmed'e nisbet edilmiştir. Bu görüşü ibn Abdilberr de bir
cemaatten rivayet etmiştir.
6.
Her ikisi de birbirinin artığıyla temizlik yapabilirler. Bu cumhurun
(çoğunluğun) görüşüdür. Aynı zamanda İmam Ahmed de bir rivayete göre "bu
görüş tercih edilen görüştür" demiştir, çünkü Resulullah (s.a.v.) pek çok
sahih hadislerde geçtiği üzere, hem hanımlarından birinin temizlik yaptığı
kaptaki artan su'dan yıkanmış ve hem de biriyle aynı kaptan aynı zamanda
beraberce yıkanmıştır. Bu görüşü benimseyen cumhur, nehiy ifade eden
hadislerdeki "artık su"dan maksat, kapta artan su değil, kendisiyle
yıkanılan ve vücuddan dökülen, kullanılmış (müsta'mel) sudur" diye te'vil
etmişlerdir. (yorumlamışlardır)
İkinci
bir te'vil (yorum) şekli de şudur; buradaki nehyin hükmü haram değil, tenzihen
mekruhtur.
Hattabi,
eğer nehye delalet eden hadisler sahih ise, mensuhturlar, (neshedilmiş yani
hükümleri kendilerinden sonra gelen hadislerle kaldırılmıştır) demektedir.
Şafii
alimlerinden Nevevi, kadın'ın, erkeğin artığıyla temizlenmesinin caiz olup
aksinin caiz olmadığını nakletmişse de Hafız İbn Hacer, "Kadın'ın
artığından erkeğin de temizlik yapabileceğini ekseri alimlerin kabul ettiğini
Tehavi nakletmiştir" diyerek Nevevi'yi tenkid etmektedir.
Gerçekten
de erkek ve kadın'ın beraberce aynı kaptan abdest almalarının caiz olduğunda
İttifak bulunduğu Tahavi, Kurtubi ve Nevevi tarafından rivayet edilmişse de ibn
Münzir aksi görüşlerin de bulunduğunu, Ebu Hureyre (r.a.)'den ve İbn
Abdi'l-berr de bir cemaatten nakletmişlerdir.