باب: قول الله
تعالى: {وصل
عليهم}
/التوبة: 103/. ومن
خص أخاه
بالدعاء دون
نفسه.
19. "ONLARA DUA ET"(Tevbe 103) AYETİ VE DUA EDERKEN
KARDEŞİ TERCİH ETMEK
وقال أبو
موسى: قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (اللهم
اغفر لعبيد
أبي عامر،
اللهم اغفر
لعبد الله بن
قيس ذنبه).
Ebu Musa'dan aktarıldığına göre Resulullah s.a.v. Ubeyd İbn Amir
ve Abdullah İbn Kays'a dua etmiştir
حدثنا
مسدَّد: حدثنا
يحيى، عن يزيد
بن أبي عبيد،
مولى سلمة:
حدثنا سلمة بن
الأكوع قال:
خرجنا
مع النبي صلى
الله عليه
وسلم إلى
خيبر، فقال
رجل من القوم:
أي عامر، لو
أسمعتنا من
هناتك، فنزل
يحدو بهم يذكر:
تالله لولا
الله ما
اهتدينا. وذكر
شعراً غير هذا،
ولكني لم
أحفظه، قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (من هذا
السائق).
قالوا: عامر
بن الأكوع،
قال: (يرحمه
الله). فقال
رجل من القوم:
يا رسول الله،
لولا متعتنا
به، فلما صاف
القوم
قاتلوهم،
فأصيب عامر
بقائمة سيف
نفسه فمات،
فلما أمسوا
أوقدوا ناراً
كثيرة، فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم: (ما
هذه النار، على
أي شيء
توقدون).
قالوا: على
حمر إنسية،
فقال:
(أهريقوا ما
فيها
وكسروها). قال
رجل: يا رسول
الله، ألا
نهريق ما فيها
ونغسلها؟ قال:
(أو ذاك).
[-6331-] Seleme İbn Ekva'dan nakledildiğine göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte Hayber'e giderken
oradakilerden biri şöyle dedi:
Ey Amir! Bize biraz şiir okusaydın keşke!" Bunun üzerine Amir
şiir okumaya başlamış ve şiirlerin içinde "Yemin ederim ki! Allah
olmasaydı biz hidayete eremezdik" dedi. Başka şeyler de söyledi ama ben
hatırlayamıyorum. Bunları duyan Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Bu şiir
okuyan da kim?" diye sordu. Amir İbn Ekva' olduğunu söylediler.
"Allah kendisine mağfiret etsin!" diye dua etti. Oradakilerden biri
Amir'den daha çok istifade etmek istediklerini izhar etti. Daha sonra
gerçekleşen savaşta Amir İbn Ekva' kendi kılıcından aldığı bir darbe sebebiyle
vefat etti. Akşam olunca pek çok yerde ateş yakıldl. Resulollah s.a.v. de bu
ateşlerin neden yakıldığını sordu. Ehll eşekleri yemek için bunların
yakıldığını öğrenince tencerelerin devrilip kırılmasını emretti. Sahabilerden
biri yemekleri döküp kapları yıkamalarının mümkün olup olmadığını sorunca Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem buna da izin verdi.
حدثنا مسلم:
حدثنا شُعبة،
عن عمرو: سمعت
ابن أبي أوفى
رضي الله
عنهما:
كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم إذا أتاه
رجل بصدقة
قال: (اللهم صل
على آل فلان).
فأتاه أبي
فقال: (اللهم
صل على آل أبي
أوفى)
[-6332-] İbn Ebi Evfa'dan rivayet edildiğine göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem sadaka vermek isteyen kimselere:
"Allahım! Falancanın ailesine salat et" diye dua ederdi.
Babam sadakasını vermek istediği zaman da ona aynı şekilde dua etti.
حدثنا علي بن
عبد الله:
حدثنا سفيان،
عن إسماعيل،
عن قيس قال:
سمعت جريراً
قال:
قال
لي رسول الله
صلى الله عليه
وسلم: (ألا تريحني
من ذي الخلصة).
وهو نصب كانوا
يعبدونه، يسمى
الكعبة
اليمانية،
قلت: يا رسول
الله، إني رجل
لا أثبت على
الخيل، فصك في
صدري، فقال:
(اللهم ثبته،
واجعله
هادياً
مهدياً). قال:
فخرجت في
خمسين من أحمس
من قومي، وربما
قال سفيان:
فانطلقت في
عصبة من قومي
فأتيتها
فأحرقتها، ثم
أتيت النبي
صلى الله عليه
وسلم فقلت: يا
رسول الله،
والله ما
أتيتك حتى تركتها
مثل الجمل
الأجرب، فدعا
لأحمس وخيلها.
[-6333-] Cerir (b. Abdullah r.a.)'den nakledildiğine göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem birgün kendisine
"Beni Zü'l-Halasa'dan kurtarmayacak mısın?" demiştir.
(Zü'l-Halasa el-Ka'betü'l-Yemaniye diye adlandırılan ve ibadet edilen putlardır).
Cerir de üstünde sabit duramadığını ifade edince Hz. Nebi onun göğsüne vurup:
"Allahım! Onu sabit kıl. Onu hem hadi hem mehdi eyle"
buyurmuştur. Cerir kavminden (Ahmes kabilesi) elli kişiyle birlikte sefere
çıkmış ve putları yakmıştır. Daha sonra Resulullah Sallasllahu Aleyhi ve
Sellem'e dönünce
"Ey Allahın Resulü! Vallahi katrana bulanmış deve gibi
kapkaraydılar biz oradan ayrılırken" demiş; o da Ahmes kabilesine ve
atlarına dua etmiştir.
حدثنا سعيد
بن الربيع:
حدثنا شُعبة،
عن قتادة قال:
سمعت أنساً
قال:
قالت
أم سليم للنبي
صلى الله عليه
وسلم: أنس خادمك،
قال: (اللهم
أكثر ماله،
وولده، وبارك
له فيما
أعطيته).
[-6334-] Enes İbn Malik'ten rivayet edildiğine göre Ümmü
Süleym "Enes sizin hizmetkarınız olsun" deyince Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem:
"Allahım! Enes'in mal ve evladını bereketli kıl. Ona verdiğin
her şeye bereket bahşet" diye dua etmiştir.
حدثنا عثمان
بن أبي شيبة:
حدثنا عبدة،
عن هشام، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها
قالت:
سمع
النبي صلى
الله عليه
وسلم رجلاً
يقرأ في المسجد
فقال: (رحمه
الله، لقد
أذكرني كذا
وكذا آية،
أسقطتها في سورة
كذا وكذا).
[-6335-] Aişe r.anha'dan aktarıldığına göre Kur'an okuyan
birisini işiten Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
"Allahım! Onun kusurlarını bağışla. Şu suredeki unuttuğum şu
ayetleri bana hatırlattı" diye dua etmiştir.
حدثنا حفص بن
عمر: حدثنا
شُعبة: أخبرني
سليمان، عن
أبي وائل، عن
عبد الله قال:
قسم
النبي صلى
الله عليه
وسلم قسماً،
فقال رجل: إن
هذه لقسمة ما
أريد بها وجه
الله، فأخبرت النبي
صلى الله عليه
وسلم فغضب،
حتى رأيت الغضب
في وجهه،
وقال: (يرحم
الله موسى،
لقد أوذي
بأكثر من هذا
فصبر).
[-6336-] Abdullah İbn Mes'ud'dan rivayet edildiğine göre
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ganimeti paylaştırdığı zaman
"Bu Allah'ın rızası gözetilerek yapılmış bir taksim
değildir" diye karşı çıkan bir adam kendisine haber verilince öfkesi
yüzünden okunacak kadar kızmış "Allah Musa'ya rahmetiyle muamele etsin.
Ona bundan daha fazla eziyet edildiği halde sabretti" demiştir.
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Bu babda İbn Ebi Şeybe ve Taberi tarafından rivayet edilen ve
Abdullah İbn Ömer'in başkasına dua eden bir kimseyi uyararak "Önce
kendinden başla" dediğini ifade eden hadisle çelişen bilgiler
aktarılmıştır.
İbrahim en-Nehai'den de aktarıldığına göre onun zamanında
"Dualara kendinizden başlayın. Zira hangi duanın müstecap olduğunu
bilemezsiniz" denirmiş.
Müslim tarafından rivayet edilen ve kardeşi için dua edenler
hakkında meleklerin "Sana da benzeri şeyler verilsin" şeklinde dua
ettiklerini bildiren hadis bu babdaki haberleri teyid etmektedir.
Übey İbn Ka'b'dan merfu olarak aktarılan ve Tirmizi tarafından
rivayet edilen "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem birisini zikredip dua
edeceği zaman kendisinden başlardı" hadisine gelince bu habere Müslim'de
Musa ile Hızır kıssasından bahsedilirken "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
Nebilerden birini zikredip dua edeceği zaman kendisinden başlardı"
lafzıyla yer verilmiştir. Ayrıca Resulullah s.a.v.'in Nebiler dışında birileri
için dua ettiği zaman kendisinden başlamaması da bunu desteklemektedir. Hacer
kıssasında geçtiği üzere Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem "Allah Ümmü
İsmail'e merhamet etsin! Zemzemi tutmasaydı akıp giden bir pınar olurdu"
demiştir. Yine Hasan İbn Sabit hakkında "Allahım! Onu Ruhu'l-Kudüs ile
takviye et" duası da geride açıklanmıştır. İbn Abbas ile ilgili olarak
"Allahım! Onu fakih kıl" duası vardır. Buna benzer başka dualar da
zikredilebilir. Bu arada Übey tarafından nakledilen haber değerlendirilirken
Nebi s.a.v.'in bazı Nebilere dua ederken kendisinden başlamadığı bilinmelidir.
Örneğin "Allah LOt'a merhamet etsin! Çok güçlü bir şeye sığınmıştı"
duası böyledir.
İlk hadiste ResuluIIah s.a.v.'e soru soran sahabı Hz. Ömer'dir.
Amir ise hadisin ravisi Seleme İbn Ekva'ın amcasıdır. Bu konuda geniş açıklama
Meğazı bölümünde geçmişti. Amir'den daha fazla istifade etme arzusunun sebebi
Müslimlin Sahfh'inde açıkça beyan edilmiştir. İbn Abdilber ise kendi
araştırmaları neticesinde Resulullah s.a.v.'in gazvelerde hakkında merhamet
dilediği herkesin şehid olduğunu bildikleri için Amir'in de şehid olmasından
endişe duyarak böyle söylediklerini beyan etmiştir.
6335 nolu hadiste geçen mescidde Kur'an okuyan kişi Abbad İbn
Bişr'dir.
Şehadet bölümünde bu konudaki malumat arzedilmişti. Metnin şerhi
ise FezailüllKur'an bölümünde verilmiştir.
Alimlerin çoğunluğu Resulullah s.a.v.'in tebliğ ettiği bazı
ayetIeri daha sonra unutmasının caiz olduğunu ancak mutlaka kendisine bunların
hatırlatıldığını kabul etmişlerdir. Tebliğ ile alakası bulunmayan konularda da
unuttukları olabilir. "Sana Kuran'ı Biz okutacağız ve asla unutmayacaksın.
Allah'ın dilediği bundan müstesnadır"(A'la 6-7) ayeti de bunu
göstermektedir.