باب: الشرب في
آنية الذهب.
27. ALTIN KAPLARDA iÇMEK
حدثنا حفص بن
عمر: حدثنا
شُعبة، عن
الحكم، عن ابن
أبي ليلى قال:
كان
حذيفة
بالمداين،
فاستسقى،
فأتاه دُهقان
بقدح فضة
فرماه به،
فقال: إني لم
أرمه إلا أني
نهيته فلم
ينته، وإن
النبي صلى
الله عليه
وسلم نهانا عن
الحرير
والديباج،
والشرب في
آنية الذهب
والفضة، وقال:
(هنَّ لهم في
الدنيا، وهي
لكم في الآخرة).
[-5632-] Ebu Leyla'dan, dedi ki: "Huzeyfe Medain'de
bulunuyordu. Kendisine su verilmesini istedi. Bir dihkan (Medain eşrafından
birisi) ona gümüş bir kase getirdi. Huzeyfe o kaseyi ona doğru fırlatarak:
Benim bunu atmamın tek sebebi, bu işi yapmamasını (defalarca)
söylediğim halde bundan vazgeçmeyişidir. Halbuki Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem de bizlere ipek ve atlas giyinmeyi, altın ve gümüş kaplarda içmeyi
yasaklamış ve: Bunlar bu dünyada onlarındır, (kafirlerin) ahirette de
sizlerindir diye buyurdu, dedi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Altın kaplarda içmek." İbnulI-Münzir altın ve gümüş
kaplarda içmenin haram olduğu üzerinde icmal bulunduğunu nakletmiştir.
Tabilnden birisi olan Muaviye b. Kurra bundan müstesnadır. Bu husustaki nehiy
ona ulaşmamış gibidir. Şafii'nin de kadim görüşüne göre -ki onun kullandığı
ifade Harmele'de nakledilmiştir- buradaki nehiy tenzih içindir. Çünkü bu
yasağın illeti Acemlere benzemeyi ihtiva etmesidir. Ama yeni mezhebindeki açık
ifadesi, haram olduğu şeklindedir. Mezhebine mensup kimi ilim adamı ondan, onun
bu hususta kat'i olarak haram olduğunu söylediğini nakletmiştir. Ona yakışan da
budur. Çünkü bundan sonraki başlıkta geleceği üzere bunları kullanmaya ka.rşı
cehennem ateşinin tehdidi sabittir.
Eğer ŞafiiIden diye nakledilen görüş ondan gerçekten sabit olmuş
ise sözü geçen hadis ona ulaşmadan önce bu görüşünü belirtmiş olabilir. Diğer
taraftan Harmele'de ondan diye yapılan nakilde bir yanılma olduğunu destekleyen
husus da şudur: et-Takrib adlı eserin sahibi Zekat bölümünde Harmele'de onun
kullandığı ibarelerden altın ya da gümüş kap edinmenin haram kılınışına dair
ifadeleri nakletmiş bulunmaktadır. Edinmek haram ise kullanmanın haram oluşu
öncelikle söz konusudur. Daha önce değinilen illet ise ittifakla kabul edilmiş
bir illet değildir. Aksine ilim adamları bu husustaki nehyin çeşitli
illetlerini de söz konusu etmişlerdir. Fakirlerin kalplerini kırmak yahut
büyüklenmek ve israf ile iki nakdin (altın ve gümüşÜn) piyasada az
bulunmalarına sebep teşkil etmek gibi gerekçeler bunlar arasında sayılmıştır.
"Huzeyfe Medain'de iken ... " Medain, Dicle kenarında
büyük bir şehir olup onunla Bağdat arasında yedi fersah vardır. Medain, Fars
krallarının kaldıkları şehir idi. Kisra'nın meşhur Eyvan'ı da oradadır. Medain,
Ömer radıyallahu anh'ın halifeliği döneminde h. 16 yılında Sa'd b. Ebi
Vakkas'ın kumandanlığında fethedilmiştir. Huzeyfe de önce Ömer radıyallfıhu
anh'ın halifeliği döneminde, sOnra da Osman döneminde ve onun şehadetinden
sonra, vefat edene kadar Medain valiliği ni yapmıştır.
"Kendisine su getirilmesini istedi. Bir dihkan ona ...
getirdi." Dihkan Farsça'da kasabanın büyüğü demektir. Yiyecekler bahsinde
Seyf yoluyla Mücahid'den o İbn Ebi Leyla'dan "Huzeyfe'nin huzurunda
idiler. O kendisine su getirilmesini istedi. Bir Mecusi ona su getirdi. ..
" diye geçmiş idi.
"Gümüş bir kase ile." Müslim'de "Abdullah b.
Ukeym yoluyla Huzeyfe'nin huzurunda idik. Bir dihkan ona gümüş bir kap
içerisinde bir içecek getirdi ... " şeklindedir.
"Ve: Bunlar dünya da onların (kafirlerin)dir ama ahirette
de bunlar sizin olacaktır." el-İsmaill dedi ki: "Dünyada" lafzı onların
bu dünya hayatında bunları kullanmalarının mubah kılındığı anlamına gelmez; ama
"onlarındır" ifadesinden kasıt, Müslümanlara muhalefet olarak onlar
bunları kullanırlar, demektir. Aynı şekilde "ahirette ise sizindir"
yani dünya hayatında bunu terk etmenize kafşılık mükafat olarak siz bunları
ahirette kullanacaksınız. Ama bunları kullanmak suretiyle dünyada Allah'a karşı
geldiklerinden, ceza olarak bunu ahirette kullanamayacaklardır.
باب: آنية
الفضة.
28. GÜMÜŞ KAPLAR
حدثنا محمد
بن المثنى:
حدثنا ابن أبي
عدي، عن ابن
عون، عن
مجاهد، عن ابن
أبي ليلى قال:
خرجنا
مع حذيفة وذكر
النبي صلى
الله عليه وسلم
قال: (لا
تشربوا في
آنية الذهب
والفضة، ولا تلبسوا
الحرير
والديباج،
فإنها لهم في
الدنيا ولكم
في الآخرة).
[-5633-] ibn Ebi Leyla'dan, dedi ki: "Biz Huzeyfe
ile birlikte çıktık. Huzeyfe Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle
buyurduğunu zikretti:
Altın ve gümüş kaplarda içmeyiniz. İpek ve atlas da giyinmeyiniz.
Çünkü bunlar kıyamet gününde onlarındır, ahirette de sizin olacaktır."
حدثنا
إسماعيل قال:
حدثني مالك بن
أنس، عن نافع،
عن زيد بن عبد
الله بن عمر،
عن عبد الله
بن عبد الرحمن
بن أبي بكر
الصديق، عن أم
سلمة زوج
النبي صلى
الله عليه
وسلم:
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال:
(الذي يشرب في
آنية الفضة
إنما يجرجر في
بطنه نار جهنم).
[-5634-] Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zevcesi Ümmü
Seleme'den rivayete göre Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:
"Gümüş kab'dan içen bir kimse aslında karnına yudum yudum
cehennem ateşini doldurur."
حدثنا موسى
بن إسماعيل:
حدثنا أبو
عوانة، عن الأشعث
بن سليم، عن
معاوية بن
سويد بن مقرن،
عن البراء بن
عازب قال:
أمرنا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم بسبع ونهانا
عن سبع: أمرنا
بعيادة
المريض،
واتِّباع الجنازة،
وتشميت
العاطس،
وإجابة
الداعي، وإفشاء
السلام، ونصر
المظلوم،
وإبرار
المقسم. ونهانا
عن خواتيم
الذهب، وعن
الشرب في الفضة،
أو قال: آنية
الفضة، وعن
المَيَاثِرِ والقَسِّيِّ،
وعن لبس
الحرير
والديباج والإستبرق.
[-5635-] Bera b. Azib'den, dedi ki: "Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize yedi şeyemretti, yedi şeyi de yasakladı: Bize
hastayı ziyaret etmeyi, cenazelerin arkasından gitmeyi, aksırıp elhamdulillah
diyene yerhamukellah demeyi, davette bulunanın davetine icabet etmeyi,
selamlaşmayı yaygınlaştırmayı, mazluma yardım etmeyi ve yemin verenin yeminini
yerine getirmesini emretti.
Diğer taraftan bize altın yüzük takmayı, gümüş içinde içmeyi -ya
da gümüş kaptan içmeyi- içi pamukla doldurulmuş, yüzleri atlas ve ipek olan
eğer ve semeı-ler üzerine konulan küçük yastıklar kullanmayı, el-kassiy denilen
ipek katılmış elbiseler kullanmayı, ince ipek, kalın ipek ve atlastan elbiseler
giyinmeyi yasakladı. "
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Bu hadislerde altın ve gümüş kapIal'da yemenin ve içmenin erkek
ya da kadın bütün mükelleflere haram olduğu ve bunların kadınların süs eşyaları
gibi olmadığı belirtilmektedir. Çünkü bunlar herhangi bir şekilde kadın için
mubah kılınan süs eşyaları ile ilgisi olmayan şeylerdir.
Kurtubi ve başkaları şöyle demektedir: Hadis-i şerifte yemek ve
içmek için altın ve gümüş kapların kullanılmasının haram olduğu
belirtilmektedir. Koku sürünmek, sürmedanlık ve diğer kullanım şekilleri de
bunlara dahildir. Cumhur da böyle demiştir. Daha önce geçtiği üzere kullanım
dışındaki amaçlar için kap edinme hususundaysa görüş ayrılığı vardır. Daha
meşhur olan, bu tür kapları edinmenin dahi yasak olduğudur. Cumhurun görüşü de
budur .
باب: الشرب في
الأقداح.
29. KASE, BARDAK VE ÇANAK GİBİ KAPLARDAN İÇMEK
حدثني عمرو
بن عباس:
حدثنا عبد
الرحمن: حدثنا
سفيان، عن
سالم أبي
النضر، عن
عمير مولى أم
الفضل، عن أم
الفضل:
أنهم
شكُّوا في صوم
النبي صلى
الله عليه
وسلم يوم عرفة،
فبُعث إليه
بقدح من لبن
فشربه.
[-5636-] Ümmü'l-Fadl'dan rivayete göre "Ashab Arafe
günü Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in oruçlu olup olmadığı hususunda şüphe
ettiler. Ona içinde süt bulunan bir kase gönderildi. O da o sütü içti."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Kase, bardak ve çanaklarda içmek." Yani bu mübah
mıdır? Yoksa fasıkların şiarından olduğu için yasak mıdır? Muhtemelen Buhari bu
kaplarda içmenin fasıkların şiarınd~m olsa dahi (mübah) olabileceğine işaret
etmek istemiştir. Çünkü burada asıl göz önünde bulundurulan, içilen şeydir ve
onların özel içme şekilleridir. Bu gibi hallerde onlara benzemeye çalışmak
mekruhtur. Fakat bunun böyle olması, eğer bu hallerden uzak kalınabiliyorsa,
kase ve benzeri kapIal'da içmenin mekruh olmasını gerektirmez.