باب: ترخيص
النبي صلى
الله عليه
وسلم في الأوعية
والظروف بعد
النهي.
8. NEBİ S.A.V.'iN ÇEŞiTLi KAP KACAKLARDA (iÇECEK KOYMAYı)
NEHYETTiKTEN SONRA RUHSAT VERMESI
حدثنا يوسف
بن موسى:
حدثنا محمد بن
عبد الله أبو
أحمد الزبيري:
حدثنا سفيان،
عن منصور، عن
سالم، عن جابر
رضي الله عنه
قال:
نهى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم عن
الظروف، فقالت
الأنصار: إنه
لا بد لنا
منها، قال:
(فلا إذاً).
وقال خليفة:
حدثنا يحيى بن
سعيد: حدثنا
سفيان، عن
منصور، عن
سالم بن أبي
الجعد، بهذا.
حدثنا عبد
الله بن محمد:
حدثنا سفيان
بهذا. وقال
فيه: لما نهى النبي
صلى الله عليه
وسلم عن
الأوعية.
[-5592-] Cabir r.a.'dan, dedi ki: "Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem birtakım kapları kullanmayı yasakladı. Ensar: Biz
onları kullanmadan edemeyiz, dediler. Allah Resulü de: O halde bunları
kullanmak nehyedilmez, diye buyurdu."
Süfyan'dan rivayete göre o bu hadisi naklederken: "Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem kaplar anlamı verilen "ez-zurCıf" lafzı
yerine (aynı anlamdaki) el-ev'iye (lafzını kullanarak) nehyedince ... " demiştir.
حدثنا علي بن
عبد الله:
حدثنا سفيان،
عن سليمان بن
أبي مسلم
الأحول، عن
مجاهد، عن أبي
عياض، عن عبد
الله بن عمرو
رضي الله
عنهما قال:
لما
نهى النبي صلى
الله عليه
وسلم عن
الأسقية، قيل
للنبي صلى
الله عليه
وسلم: ليس كل
الناس يجد
سقاء، فرخَّص
لهم في الجَرِّ
غير
المُزَفَّت.
[-5593-] Abdullah b. Amr r.a.'dan şöyle dediği rivayet
edilmiştir: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem içecek doldurmak için
kullanılan birtakım kapları kullanmayı yasaklayınca ona: Herkes içecek koyacak
bir kap bulamayabilir, denildi. Bunun üzerine o da zift ile sıvanmış olanlar
dışındaki testileri kullanmak hususunda onlara ruhsat verdi."
حدثنا
مسدَّد: حدثنا
يحيى، عن
سفيان: حدثني
سليمان، عن
إبراهيم
التيمي، عن
الحارث بن
سويد، عن علي
رضي الله عنه:
نهى النبي صلى
الله عليه
وسلم عن
الدُّبَّاء
والمُزَفَّت.
حدثنا عثمان:
حدثنا جرير، عن
الأعمش بهذا.
[-5594-] Ali r.a.'dan, dedi ki: "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem ed-Dubba (kabak) ile el-müzeffet (zift ile sırlanmış,
sıvanmış) denilen kapları kullanmayı nehyetti."
حدثني عثمان:
حدثنا جرير،
عن منصور، عن
إبراهيم:
قلت
للأسود: هل
سألتَ عائشة
أم المؤمنين
عما يُكره أن
يُنتبذ فيه؟
فقال: نعم،
قلت: يا أم المؤمنين،
عمَّ نهى
النبي صلى
الله عليه
وسلم أن يُنتبذ
فيه؟ قالت:
نهانا في ذلك
أهل البيت أن ننتبذ
في
الدُّبَّاء
والمُزَفَّت،
قلت: أما ذَكَرَتِ
الجَرَّ والحَنْتَم؟
قال: إنما
أحدثك ما
سمعت، أفأحدث
ما لم أسمع؟
[-5595-] İbrahim'den şöyle dediği rivayet edilmiştir:
"Ben el-Esved'e: mu'minlerin annesi Aişe'ye, içinde nebız (şıra) yapılması
mekruh olan kaplara dair bir soru sordun mu, dedim. O: Ben mu'minlerin annesi
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem nelerden nebız (şıra) yapılmasını nehyetti,
diye sordum, dedi.
O: Allah Resulü bize yani ehl-i beytine dubba (denilen kabak) ve
müzeffet denilen (zift ile sırlanmış) kapial'da nebız (şıl'a) yapmamızı
nehyetti, dedi.
Ben: (İbrahim) ona: O testi ile el-hantem denilen testi türünü söz
konusu etmedi mi, diye sordum. O da (yani el-Esved de) bana: Ben sana duyduğum
şekilde hadisi naklediyorum. Sana duymadığımı hadis diye nakledebilir miyim,
dedi."
حدثنا موسى
بن إسماعيل:
حدثنا عبد
الواحد: حدثنا
الشيباني قال:
سمعت عبد الله
بن أبي أوفى
رضي الله
عنهما قال:
نهى
النبي صلى
الله عليه
وسلم عن
الجَرِّ الأخضر،
قلت: أنشرب في
الأبيض؟ قال:
(لا).
[-5596-] Abdullah b. Ebi Evfa r.a.'dan şöyle dediği
rivayet edilmiştir:
"Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem yeşil testileri kullanmayı
nehyetti."
Ben (ravilerden eş-Şeybani) ona Abdullah b. Ebi Evfa'ya): Peki,
beyaz olanlarından içebilir miyiz, diye sordum. O: Hayır, dedi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
İbn Battal dedi ki: Çeşitli kapları kullanmanın yasaklanışı,
zerianın sonunu getirmek (harama giden yolları kapatmak) için idi. Bu sebeple
ashabın: Bizlerin şıra yapmak için bu kaplara ihtiyacımız var, başkasını
bulamıyoruz demeleri üzerine o da: Şıra yapabilirsiniz ama sarhoşluk verici her
şey haramdır, diye buyurdu. Başka bir husus göz önünde bulundurulmak suretiyle
yasaklanmış her şey hakkında hüküm böyledir. Bu takdirde zaruret dolayısıyla
hüküm kalkar. Yollarda oturmanın yasaklanışı gibi. .. Ashab: Yollarda oturmak
bizim için kaçınılmaz bir şeyciir deyince, Allah Rasulü de:
"O halde yolun hakkını veriniz" diye buyurdu.
el-Hattabı de şöyle demiştir: Cumhur, nehyin ilk zamanlarda
?Iduğu, sonra da neshedildiği görüşündedir. Bir kesim de bu kaplarda nebız
(şıra) yapma yasağının kalıcı olduğu kanaatindedir. İbn Ömer ve İbn Abbas bu
kanaatte olanlar arasındadır. Malik, Ahmed ve İshak da bu görüştedirler. Evet,
el-Hattabı bunu bu şekilde mutlak olarak söylemiş bulunmaktadır.
Hattabı der ki: Ancak birinci görüş daha sahihtir. Bu nehyin asılsebebi
de şudur: İçkinin mubah olduğu dönem henüz fazla uzak değildi. Haram olduğu
hükmü etrafa yayılınca artık onlara sarhoşluk veren içkileri terk etmek
şartıyla her kapta nebız (şıra) yapmaları mubah kılındı. Yasağın devam ettiği
görüşünde olanlara nesh edici hüküm ulaşmamış gibidir.
el-Hazimı de şöyle demektedir: İmam Malik'in görüşünüdestekleyen
kimseler şöyle diyebilirler: Önce bütün kapların kullanılmasına dair yasak
geldi. Daha sonra bu kaplardan, derilerden yapılmış kaplar ile ziftlenmemiş testiler
nesh edildi. Diğerlerinin yasaklığı ise devam etti. Ancak diğer taraftan buna
Müslim'de yer alan Bureyde yoluyla gelen şu lafızdaki hadis söz konusu edilerek
itiraz edilmiştir: "Daha önce ben sizlere deriden yapılmış kaplar
(kırbalar) dışındaki bütün kaplardan içecekleri yasaklamış idim. Şimdi her bir
kaptan içebilirsiniz. Ancak sarhoşluk verici bir şey içmeyiniz."
(el-Hazimı) dedi ki: Her iki rivayetin telif yolu şöyle
yapılabilir: Nehy genel olarak bütün kaplar hakkında varid olunca, ona bu kaplara
muhtaç olduklarını belirterek şikayet arz ettiler. Bunun üzerine onlara deriden
yapılmış kaplarda nebız yapmaya ruhsat verdi. Arkasından herkesin böyle bir kap
(kırba ve benzeri) bulamadıklarından şikayet edince, bu sefer onlara bütün
kapları kullanmaya ruhsat verdi.