باب: (اقرؤوا
القرآن ما
ائتلفت عليه
قلوبكم).
37. KALBİNİZ KUR'AN ÜZERE BİRLEŞTİĞİ SÜRECE ONU OKUYUN
حدثنا أبو
النعمان:
حدثنا حماد،
عن أبي عمران الجوني،
عن جندب بن
عبد الله، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم قال:
(اقرؤوا
القرآن ما
ائتلفت
قلوبكم، فإذا
اختلفتم
فقوموا عنه).
[-5060-] Cündeb İbn Abdullah'tan Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem'in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
"Kalpleriniz birleştiği sürece Kur'an okuyun! İhtilafa düştüğünüz
zaman Kur'an okumaktan uzuklaşın!"
Hadisin geçtiği diğer yerler: 5061,7364,7365
İBN-İ MACE’DEKİ ŞU HADİS’İDE OKUYUN BURAYA
TIKLAYIN
حدثنا عمرو
بن علي: حدثنا
عبد الرحمن بن
مهدي: حدثنا
سلام ابن أبي
مطيع، عن أبي
عمران
الجوني، عن
جندب: قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم:
(اقرؤوا
القرآن ما
ائتلفت عليه
قلوبكم، فإذا اختلفتم
فقوموا عنه).
تابعه
الحارث بن
عبيد، وسعيد
بن زيد، عن
أبي عمران.
ولم يرفعه
حماد ابن سلمة
وأبان.
وقال غندر،
عن شعبة، عن
أبي عمران: سمعت
جندبا، قوله.
وقال ابن عون،
عن أبي عمران،
عن عبد الله
بن الصامت، عن
عمر، قوله،
وجندب أصح
وأكثر.
[-5061-] Cündeb'den Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
"Kalpleriniz onun hakkında birleştiği sürece Kur'an okuyun!
İhtilafa düşünce onu okumaktan uzak durun!"
حدثنا
سليمان بن
حرب: حدثنا
شعبة، عن عبد
الملك بن
ميسرة، عن
النزال بن
سبرة، عن عبد
الله:
أنه
سمع رجل يقرأ
آية، سمع
النبي صلى
الله عليه
وسلم خلافها،
فأخذت بيده،
فانطلقت به
إلى النبي صلى
الله عليه
وسلم، فقال:
(كلاكما محسن،
فاقرءا). أكبر
علمي قال: (فإن
من كان قبلكم
اختلفوا
فأهلكوا).
[-5062-] Abdullah'tan rivayet edildiğine göre o, bir
adamı bir ayeti okurken işitmiş. Ama Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den O
ayetin farklı şekilde okunduğunu öğrenmişti.
(Abdullah anlatmaya devam ediyor:) Adamın elinden tuttum ve
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e götürdüm. (Olayı anlatınca Nebi s.a.v.
şöyle) buyurdu:
"İkinizin de okuyuşu güzel. Böyle okuyun!"556 Bildiğim
en büyük hakikat onun şöyle buyurduğudur: [İhtilafa düşmeyin!] Zira sizden
önceki toplumları ihtilafa düşmeleri helak etmiştir."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"İhtilafa düşünce" ifadesi, Kur'an'ın manası hakkında
ayrılığa düşünce anlamına gelir. (Kur'an okumaktan uzuklaşın!) Bu ifade, daha
fazla ihtilafın derinleşmemesi için ayrılın manasını taşır. Kadı Iyaz şöyle
der: Buradaki ihtilaftan korkup Kur'an okumaktan alıkonma hususundaki nehiy
muhtemelen Nebi s.a.v.dönemine özgü bir nehiydir. Zira "Ey İman Edenler!
Size açıklanınca üzüleceğiniz bir takım şeyleri sormayınlZ" ayetinde ifade
edildiği gibi, böyle bir ihtilaf, sonunda onları üzecek daha büyük yasakların
veya emirlerin inmesinden korkulduğundandır. Zira böyle olaylardan sonra vahyin
inme ihtimali her zaman vardı. Kur'an'ı okuyun ve okuduğunuz ayetlerin delalet ettiği
ve sizi ona sürüklediği en kuvvetli anlamı kabul ederek aranızdaki görüş
farklılıklarını ve yorumlarınızı telif edin. Fakat ayrılıklara yol açacak ve
aranızdaki tartışmaları alevlendirecek bir durum ortaya çıkarsa okumayı kesin.
O zaman kalplerinizin ülfet etmesi için, muhkem ve kesin olan görüşü tercih
edip sizi ayrılığa götürecek müteşabih görüşleri ise terk edin. Cenab-ı
Allah'ın şu ayetinin hükmünde olduğu gibi:
"Ondaki müteşabihlere uymaya meyilli olanları gördüğünüzde
onlardan kendinizi sakındırınız." Diğer bir ihtimal de farzların
edasındaki biçimde bir görüş ayrılığı sözkonusu olursa, o zaman okumayı
bırakmak gerekir. Böyle bir ihtilaf anında yan yana durmaktan uzaklaşıp herkes
kendi başına okumaya devam etsin anlamında söylemiş olması da muhtemeldir.
Yukarıda Abdullah İbn Mes'ud ile iki sahabi arasında eda konusunda söz konusu
olan ihtilaftan sonra Rasulullah'ın hakemliğine başvurmaları olayında olduğu
gibi Hz. Nebi onlara "hepiniz isabet ettiniz ve güzel yaptınız"
demişti. Bu ve bundan önceki hadiste cemaate ve Müslümanların birliğine teşvik;
ayrılık ve ihtilafa düşmekten de sakındırma vardır.