EK SAYFA – 1765-4
باب: كاتب
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
4. NEBİ S.A.V.'İN VAHİY KATİBİ
حدثنا يحيى
بن بكير:
حدثنا الليث،
عن يونس، عن
ابن شهاب: أن
ابن السباق
قال: إن زيد بن
ثابت قال:
أرسل
إلي أبو بكر
رضي الله عنه
قال: إنك كنت
تكتب الوحي لرسول
الله صلى الله
عليه وسلم،
فاتبع
القرآن، فتتبعت
حتى وجدت آخر
سورة التوبة
أيتين مع أبي
خزيمة
الأنصاري، لم
أجدهما مع أحد
غيره: {لقد
جاءكم رسول من
أنفسكم عزيز
عليه ما عنتم}.
إلى آخره.
[-4989-] İbnu's-Sebbak'tan şöyle dediği rivayet
edilmiştir: "Zeyd İbn Sabit şöyle dedi:
Ebu Bekir haber gönderip beni çağırttı. Yanına varınca 'sen, Allah
Restılü Sallallahu Aleyhi ve Sellem için vahiy yazıyordun. o halde Kur'an'ı
araştır' dedi. Ben de Kur'an'ı araştırmaya koyuldum. Tevbe suresinin son iki
ayetini Ebu Huzeyme el-Ensarı'nin yanında buldum. Onun dışında başka birinin
yanında bu ayetleri bulamadım. Söz konusu iki ayet şunlardı:
And olsun size, kendinizden öyle bir Nebi gelmiştir ki, sizin
sıkıntıya uğramanız ona çok ağır gelir. 0, size çok . düşkün, mu'minlere karşı
çok şefkatlidir, merhametlidir. (Ey Muhammed!) Yüz çevirirlerse de ki: Allah
bana yeter. O'ndan başka ilah yoktur. Ben sadece O'na güvenip dayınınm. O yüce
arşın sahibidir. "(Tevbe 128-129)
حدثنا عبيد
الله بن موسى،
عن إسرائيل،
عن أبي إسحاق،
عن البراء قال:
لما
نزلت: {لا
يستوي
القاعدون من
المؤمنين والمجاهدون
في سبيل الله}.
قال النبي صلى
الله عليه
وسلم: (ادع لنا
زيدا، وليجئ
باللوح
والدواة
والكتف، أو:
الكتف
والدواة). ثم
قال: (اكتب: {لا
يستوي
القاعدون}).
وخلف ظهر
النبي صلى
الله عليه
وسلم عمرو بن
أم مكتوم
الأعمى، قال:
يا رسول الله
فما تأمرني،
فإني رجل ضرير
البصر؟ فنزلت
مكانها: {لا
يستوي القاعدون
من المؤمنين
والمجاهدون
في سبيل الله
غير أولي
الضرر}.
[-4990-] Bera'dan rivayet edildiğine göre, o şöyle
demiştir:
"Mu'minIerden oturanlarla, Allah yolunda cihad edenler bir
0lmaz"(Nısa 95) ayeti nazil olunca Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve
Sellem:
"Bana Zeyd'i çağırın, levha, mürekkep ve kürek kemiği
getirsin veya kürek kemiği ile mürekkep getirsin," dedi. Sonra ona şöyle
emretti:
"Yaz, 'mu'minIerden ... " Bu esnada Allah Resulü'nün
Sallallahu Aleyhi ve Sellem arkasında ama İbn İbn Ümmi MektCım vardı. (Ayeti
duyunca) "Ya Resulallah! Sallallahu Aleyhi ve Sellem Bana ne emredersiniz?
Zira ben gözleri görmeyen bir adamım," dedi. Bunun üzerine yukarıdaki ayet
şu şekilde nazil oldu: "mu'minierden özür sahibi olanlar dışında,
oturanlarla mallan ve canlanyla Allah yolunda cihad edenler bir
olmaz."(Nısa 95)
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Zeyd İbn Sabit dışında bir çok kimse Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem için vahyi yazmıştır. Mekke'de inen ayetlerin tamamını Zeyd'in
dışındaki vahiy katipleri yazmıştır. Çünkü o, ancak hicretten sonra Müslüman
olmuştu. Medine'de inen ayetlerin ise çoğunu o yazmıştı. Bu yüzden ona el-Katib
den me ye başlanmıştı. Onun için kullanılan Kll/el-Katib lakabının başındaki
harf-i tarif ahd içindir. Nitekim bu konuda ikinci hadis olarak Bera'dan gelen
rivayette de onun vahiy katipliği yaptığı görülmektedir. Bundan dolayı Ebu
Bekir ona "sen Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem için vahyi
yazıyordun," demiştir. Zeyd, vahiy geldiği zaman bazen hazır bulunmuyor
olabilirdi. İşte bu yüzden onun dışındakilerde vahyi yazmıştır. Zeyd'den önce
de Hz. Nebi için Ubeyy İbn Ka'b vahiy yazmıştır. Ubeyy, Medine'de Allah Resulü
Sallallahu Aleyhi ve Sellem için vahiy yazan ilk katiptir. Mekke'de ise ilk
vahiy katibi, Kureyş kabilesinden Abdullah İbn Sa'd İbn Ebi Serh'tir. Daha
sonra bu zat irtidat etmiş, Mekke'nin fethi esnasında tekrar Müslüman olmuştur.
Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem için vahiy yazan katipleri şu şekilde
sıralayabiliriz:
1- Dört Halife
2- ZUbeyr İbn Avam
3- Said İbn eı-As İbn Ümeyye'nin iki oğlu Eban ve Halid
4- Hanıala İbn Rabi' el-Esedi
5- Muayklb İbn Ebı Fatıma
6- Abdullah İbn el-Erkam ez-Zührı 7- Şurahbll İbn Hasene
8- Abdullah İbn Ravaha