BAKARA SURESİ
باب: قوله: {ما
ننسخ من آية
أو ننسها نأت
بخير منها} /106/.
7. "BİZ BİR AYETİN HÜKMÜNÜ NESHEDER VEYA ONU ERTELERSEKI
UNUTTURURSAK ... "[Bakara 106] AYETİNİN TEFSiRİ
حدثنا عمرو
بن علي: حدثنا
يحيى: حدثنا
سفيان، عن
حبيب، عن سعيد
بن جبير، عن
ابن عباس قال:
قال عمر رضي
الله عنه:
أقرؤنا
أبي، وأقضانا
علي، وإنا
لندع من قول أبي،
وذاك أن أبيا
يقول: لا أدع
شيئا سمعته من
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم، وقد قال
الله تعالى:
{ما ننسخ من
آية أو ننسها}.
[-4481-] İbn Abbas'tan şöyle dediği nakledilmiştir:
"Hz. Ömer dedi ki: Bizim en güzel Kur'an okuyanımız, Ubeyy
İbn Ka'b; en iyi hüküm verenimiz Ali İbn Ebı Talib'dir. Yine de biz, Ubeyy'in
sözüne itibar etmeyiz. Çünkü o, 'Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den
işittiğim bütün ayetleri hafızamda tutuyorum.' iddiasını ileri sürdürmektedir.
Halbuki Allah Teala şöyle buyurmuştur:
Biz, bir ayetin hükmünü nesheder veya onu ertelersek
(unutturursak) mutlaka daha iyisini veya benzerini getiririz."
AÇIKLAMA:
"Allah Resulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den işittiğim ...
" "Sadaka-Zekat bahsinde geçen hadiste Ubeyy "Hz. Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in mübarek dudaklarından öğrendiğim hiçbir ayeti
terk etmem!" demiştir. Çünkü o, Kur'an'ı bizzat Hz. Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem'in dinleyerek öğreniyordu. Böylece Kur'an hakkında kat'ı (kesin)
bilgiye sahip oluyordu. Bir başkası gelip, kendi bildiğinin aksini Hz. Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den öğrendiğini haber verdiği zaman, o kişinin
bilgisinin kat'ı olup olmadığını öğrenmeden ona muhalefet etmezdi. Genellikle
de muhaliflerin bilgileri kat'ı bilgi ifade etmezdi.
"Allah Teala şöyle buyurmuştur." Bu ifade Hz. Ömer
tarafından söylenmiştir.
O,. bu ayeti delilolarak ileri sürerek, Ubeyy İbn Ka'b'a itiraz
etmiştir. Bu ayeti kerime ile Ubeyy'in nesih haberi kendisine ulaşmadığı için
muhtemelen tilaveti neshedilmiş ayetleri okuduğuna işaret etmiştir. Hz. Ömer,
bu ayeti göstererek, onun böyle yapmış olabileceğine delil getirmiştir.
İbn Ebı Hatim, bir başka tarikten Saıd İbn Cübeyr vasıtasıyla
İbn Abbas'ın şöyle dediğini nakletmiştir: Hz. Ömer bize hitab ederek şöyle
dedi: "Allah Teala, 'Biz, bir ayetin hükmünü nesheder (yürürlükten
kaldırır), veya nes' edersek ... ' buyuruyor. 'Nes' edersek' demek,
'ertelersek' anlamına gelir."
Ertelemek anlamı, bu fiili ilk harfini fethalı ve sonunu hemzeli
(ve'nense'ha) okumaya bağlıdır. Bu fiiÜn ilk harfi dammeli okunursa ( nünsiha),
unut- . mak anlamı taşır. Nitekim Saıd İbn Müseyyeb bu şekilde (nünsiha) okumuştur.
Ancak Sa'd İbn Ebı Vakkas onun bu şekilde okumasına karşı çıkmıştır. Bu
rivayeti Nesaı nakletmiştir. Hakim ise bu rivayetin sahih olduğunu
belirtmiştir. Sa'd İbn Ebı Vakkas'ın kıraatine göre bu fiil tensaha şeklinde okunur. Bu durumda hitap, Hz.
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e yöneliktir. Sa'd kendi görüşüne "Sana
Kur'an'z okutacağız ve sen, Allah'ın dilemesi hariç hiç
unutmayacaksm!"[A'la 6-7] ayetini delil olarak getirmiştir.