باب: حجة
الوادع.
77. VEDA HACCI
حدثنا
إسماعيل بن
عبد الله:
حدثنا مالك،
عن ابن شهاب،
عن عروة بن
الزبير، عن
عائشة رضي
الله عنها
قالت:
خرجنا
مع رسول الله
صلى الله عليه
وسلم في حجة
الوادع،
فأهللنا
بعمرة، ثم قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (من كان
معه هدي
فليهلل بالحج
مع العمرة، ثم
لا يحل حتى
يحل منهما
جميعا). فقدمت
معه مكة وأنا
حائض، ولم أطف
بالبيت ولا
بين الصفا
والمروة،
فشكوت إلى
رسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقال:
(انقضي رأسك
وامتشطي، وأهلي
بالحج، ودعي
العمرة).
ففعلت، فلما
قضينا الحج
أرسلني رسول
الله صلى الله
عليه وسلم مع عبد
الرحمن بن أبي
بر الصديق إلى
التنعيم فاعتمرت،
فقال: (هذه
مكان عمرتك).
قالت: فطاف
الذين أهلوا
بالعمرة
بالبيت وبين الصفا
والمروة، ثم
حلوا، ثم
طافوا طوافا
آخر بعد أن رجعوا
من منى، وأما
الذين جمعوا
الحج والعمرة
فإنما طافوا
طوافا واحدا.
[-4395-] Aişe radıyaIlilhu anhil dedi ki: "Veda
haccında Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile birlikte yola çıktık. Bir
umre yapmak üzere ihrama girdik. Daha sonra Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem şöyle buyurdu:
Beraberinde kurbanlık bulunan kimse umre ile birlikte hac
niyetiyle ihrama girsin. Daha sonra her ikisinin de ihramından çıkıncaya kadar
ihram dolayısıyla yasak olan şeyleri helal bilmesin. Ben de ay hali olduğum
halde onunla birlikte Mekke'ye geldim. Bu sebeple Beytin etrafında tavaf
etmediğim gibi Safa ile Merve arasında da sa'y etmedim.
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e durumumdan rahatsız
olduğumu söyleyince, o: Saçlarını çöz, taran ve hac niyetiyle ihrama gir,
umreyi de bırak, diye buyurdu_ Ben de onun dediğini yaptım. Haccı bitirdiğimiz
vakit Resulullah salı allah u aleyhi ve sellem beni Ebu Bekr es-Sıddik'in oğlu
Abdurrahman ile birlikte Ten'im'e gönderdi ve oradan umre yaptım. Bunun üzerine
Allah Heslilü: Bu senin (daha önce ifaetmediğin) umrenin yerinedir, diye
buyurdu.
Aişe dedi ki: Umre niyetiyle ihrama girmiş olanlar Beyt'i tav af
etti, Safa ile Merve arasında sa'y etti, sonra da ihramdan çıktılar. Daha sonra
ise Mina'dan döndükten sonra bir başka tavaf daha yaptılar. Hac ile umreyi bir
arada ifa edenler ise sadece bir tavaf yaptılar."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Veda haccı" Cabir'in rivayet ettiği Veda haccının
niteliklerini anlatan Müslim'in ve başkalarının zikrettiği uzunca hadise göre
Nebi s.a.v. -Medine'ye geldikten sonra- dokuz sene boyunca hac yapmadı. Bundan
sonra onuncu yılda insanlar arasında Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hac
edeceği ilan edildi. Medine'ye çok sayıda insan geldi. Hepsi de (hac yaparken)
Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e uymak niyetinde idi. ..
Ebu Said el-Hudri yoluyla gelen hadiste ise Nebi s.a.v.'in Veda
haccından sonra ve hicret etmeden önce hac yaptığı izlenimini veren ifadeler
vardır. Tirmizi'de de Cabir yoluyla gelen hadiste hicret etmeden önce üç tane
hac yaptığı belirtilmektedir.
Hakim'in es-Sevri'ye kadar ulaşan sahih bir sEmed ile rivayet
ettiğine göre "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem hicret etmeden önce birkaç
defa hac yapmıştır."
İbnu'l-Cevzi der ki: Birkaç defa hac yapmıştır. Bunların sayısı bilinmemektedir.
İbnu'l-Esir ise en-Nihaye'de şunları söylemektedir: Hicret etmeden önce her yıl
hac yapardı.
İbn Abbas yoluyla gelen hadiste de Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Medine'den Zülkade'nin bitmesine beş gün kala çıkmıştır. Bu hadisi
musannıf (Buhari) Hac bölümünde rivayet etmiştir.
حدثني عمرو
بن علي: حدثنا
يحيى بن سعيد:
حدثنا ابن
جريج قال:
حدثني عطاء،
عن ابن عباس:
إذا طاف
بالبيت فقد
حل، فقلت: من
أين قال هذا
ابن عباس؟
قال: من قول
الله تعالى:
{ثم محلها إلى
البيت العتيق}.
ومن أمر النبي
صلى الله عليه
وسلم أصحابه
أن يحلوا في
حجة الوادع. قلت:
إنما كان ذلك
بعد المعرف،
قال: كان ابن
عباس يراه قبل
وبعد.
[-4396-] İbn Abbas'tan rivayete göre kişi Beyt'i tavaf
etti mi ihramdan çıkmış olur. Ben (Ata'dan rivayet eden İbn Cüreyc): İbn Abbas
bunu nereden söyledi diye sordum. O: Yüce Allah'ın: "Sonra (o
kurbanlıkların) varacakları yer el-Beytu'I-Atik'dir." [Hac, 33] buyruğu
ile Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ashabına Veda haccında ihramdan
çıkmalarını emretmiş olduğundan hareketle söylemiştir, dedi.
(İbn Cureyc) ben: Ama bu ancak el-Muarraftan (Arafat'ta vakfe
yaptıktan) sonradır dedim.
(Ata) dedi ki: İbn Abbas Arafat'ta durmadan önce de, sonra da bu
(ihramdan çıkma) görüşte idi."
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"İbn Abbas'tan rivayete göre kişi Beyt'i tavaf etti mi
ihramdan çıkmış olurdu.
Ben: İbn Abbas bunu neye dayanarak söylemiştir dedim."
Hadiste geçen "el-Muarraf"dan kasıt, Arafat'ta vakfe
yapmaktır. Bundan ister hacc-ı kıran, ister temettu haccı yapmış olsun kayıtsız
ve şartsız olarak umre yapan kimsenin kastedildiği de açıktır. Bu da İbn
Abbas'ın meşhur bir görüşüdür. Buna dair açıklamalar daha önceden Hac bölümünün
tavafa dair başlıkları arasında yer alan "Mekke'ye geldikten sonra Beyt'i
tavaf eden kişinin durumu" ile ilgili başlıkta (1614. hadiste) geçmiş
bulunmaktadır .•
حدثني بيان:
حدثنا النضر:
أخبرنا شعبة،
عن قيس قال:
سمعت طارقا،
عن أبي موسى
الأشعري رضي
الله عنه قال:
قدمت
على النبي صلى
الله عليه
وسلم
بالبطحاء،
فقال: (أحججت).
قلت: نعم، قال:
(كيف أهللت).
قلت: لبيك
بإهلال
كإهلال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم،
قال: (طف
بالبيت،
وبالصفا والمروة،
ثم حل). فطفت
بالبيت
وبالصفا
والمروة، وأتيت
امرأة من قيس،
ففلت رأسي.
[-4397-] Ebu Musa el-Eş'ari r.a. dedi ki: el-Batha
denilen yerde Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardım. Hac ettin mi
diye sordu Ben:
Evet dedim. Ne şekilde ihrama girdin, diye sordu. Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ihrama girişi gibi ihrama giriyorum deyip,
telbiye getirdim dedim. Allah Resulü:
Beyt'i tavaf et, Safa ile Merve arasında sa'y et, sonra ihramdan çık,
diye buyurdu. Ben de Beyt'i tavaf ettim, Safa ile Merve arasında sa'y ettim,
sonra Kayslılardan bir kadının yanına gittim, o kadın benim başımı (başımdaki
biti) ayıkladı.
حدثني
إبراهيم بن
المنذر:
أخبرنا أنس بن
عياض: حدثنا
موسى ابن
عقبة، عن
نافع: أن ابن
عمر أخبره: أن
حفصة رضي الله
عنها، زوج النبي
صلى الله عليه
وسلم أخبرته:
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم أمر
أزواجه أن يحللن
عام حجة
الوادع،
فقالت حفصة:
فما يمنعك؟ فقال:
(لبدت رأسي،
وقلتدت هديي،
فلست أحل حتى
أنحر هديي).
[-4398-] Nafi"den rivayete göre İbn Ömer kendisine
şunu bildirmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in hanımı Hafsa r.a.a'nın
ona haber verdiğine göre Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem Veda haccı yılında
zevcelerine ihramdan çıkmalarını emretti.
Bunun üzerine Hafsa: Peki senin ihramdan çıkmana engelolan ne,
dedi. Allah Resulü:
Ben başıma (yapışkan zamk sürerek) telbıd ettim. Ayrıca
kurbanlarıma da gerdanlık takttm. Bu sebeple kurbanlıklarımı kesinceye kadar
ihramdan çıkamam, diye buyurdu."
حدثنا أبو
اليمان قال:
حدثني شعيب،
عن الزهري، وقال
محمد ابن
يوسف: حدثنا
الأوزاعي قال:
أخبرني ابن
شهاب، عن
سليمان بن
يسار، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما:
أن
امرأة من خثعم
استفتت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم في
حجة الوداع،
والفضل بن
عباس رديف رسول
الله صلى الله
عليه وسلم،
فقالت: يا
رسول الله، إن
فريضة الله
على عباده
أدركت أبي
شيخا كبيرا لا
يستطيع أن
يستوي على
الراحلة، فهل
يقضي أن أحج
عنه؟ قال: (نعم).
[-4399-] İbn Abbas r.a.'dan rivayete göre
"Has'amlılardan bir kadın Veda haccında Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'den fetva sordu. -O sırada el-fadl b. Abbas da Resulullah Sallallahu
Aleyhi ve Sellem'in bineğinin arkasında idi.-
Kadın: Ey Allah'ın Resulü yüce Allah'ın kullarına (haccı) farz
etmesi, babamın çok yaşlı bir ihtiyar haline yetişti. O binek üzerinde
duramıyar, benim onun yerine hac yapmam kafi gelir mi diye sordu. Allah Resulü:
Evet diye buyurdu."
حدثني محمد:
حدثنا سريج بن
النعمان:
حدثنا فليح،
عن نافع، عن
ابن عمر رضي
الله عنهما
قال:
أقبل
النبي صلى
الله عليه
وسلم عام
الفتح، وهو
مردف أسامة
على القصواء،
ومعه بلال
وعثمان بن
طلحة، حتى
أناخ عند البيت،
ثم قال
لعثمان:
(ائتنا
بالمفتاح).
فجاءه بالمفتاح
ففتح له
الباب، فدخل
النبي صلى
الله عليه
وسلم وأسامة
وبلال
وعثمان، ثم
أغلقوا عليهم
الباب، فمكث
نهارا طويلا،
ثم خرج وابتدر
الناس
الدخول،
فسبقتهم،
فوجدت بلالا قائما
من وراء
الباب، فقلت
له: أين صلى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم؟ فقال:
صلى بين ذينك
العمودين
المقدمين،
وكان البيت
على ستة أعمدة سطرين،
صلى بين
العمودين من
السطر
المقدم، وجعل
باب البيت خلف
ظهره،
واستقبل
بوجهه الذي يستقبلك
حين تلج
البيت، بينه
وبين الجدار.
وقال: ونسيت
أن أسأله كم
صلى، وعند
المكان الذي صلى
فيه مرمرة
حمراء.
[-4400-] İbn Ömer r.a. dedi ki: "Mekke fethi yılında
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem Usame'yi el-Kasva adlı devesi üzerinde
arkasına bindirmiş olarak geldi. -Beraberinde de Bilal ve Osman b. Ebi Talha
vardı.- Devesini Beyt'in yakınında çöktürdü. Sonra Osman'a:
Bize anahtarı getir dedi. Osman anahtarı getirerek ona (Kabe'nin)
kapısını açtı. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile Usame, Bilal ve Osman
(Kabe'nin içine) girdiler. Sonra da üzerlerine kapıyı kapattılar. Kabe'nin içinde
uzunca bir süre kaldılar. Daha sonra Nebi çıktı, insanlar da Kabe'ye girmek
için harekete koyuldular. Ben onların önüne geçtim. Bilal'i kapının arkasında
ayakta buldum. Ona:
Resuluilah Sallallahu Aleyhi ve Sellem nerede namaz kıldı, diye
sordum. O:
Şu ön taraftaki iki direğin ara,sında, dedi. Kabe'nin iki sıra
halinde altı direği vardı. O öndeki sıranın iki direği arasında namaz kıldı ve
Kabe'nin kapısını arkasına alarak yüzünü de sen Kabe'ye girdiğinde karşına
gelen duvara doğru çevirdi.
(İbn Ömer) dedi ki: Ona kaç rekat kıldığını sormayı unuttum.
Resulullah'ın namaz kıldığı yerde kırmızı bir mermer vardı."
حدثنا أبو
اليمان:
أخبرنا شعيب،
عن الزهري: حدثني
عروة بن
الزبير وأبو
سلمة بن عبد
الرحمن: أن
عائشة زوج
النبي صلى
الله عليه
وسلم أخبرتهما:
أن
صفية بنت حيي،
زوج النبي صلى
الله عليه وسلم،
حاضت في حجة
الوداع، فقال
النبي صلى
الله عليه
وسلم:
(أحابستنا هي).
فقلت: إنها قد
أفاضت يا رسول
الله وطافت
بالبيت، فقال
النبي صلى الله
عليه وسلم:
(فلتنفر).
[-4401-] Urve b. Zübeyr ile Ebu Seleme b. Abdurrahman'dan
rivayete göre
"Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zevcesi Aişe r.a.a her
ikisine şunu haber vermiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in zevcesi Huyey
kızı Safiyye Veda haccında ay hali oldu. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem bunun
üzerine:
Safiyye bizi (Medine'ye dönmekten) alıkoyacak mı, diye buyurdu.
Aişe dedi ki: Ey Allah'ın Resuıü o Beyt'i tavaf ettikten sonra ay
hali oldu dedim. Bunun üzerine Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem:
Öyleyse (Medine'ye) hareket etsin, diye buyurdu."
حدثنا يحيى بن
سليمان قال:
أخبرني ابن
وهب قال:
حدثني عمر ابن
محمد: أن أباه
حدثه، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما قال:
كنا
تنحدث بحجة
الوداع،
والنبي صلى
الله عليه
وسلم بين
أظهرنا، ولا
ندري ما حجة
الوداع، فحمد
الله وأثنى
عليه، ثم ذكر
المسيح
الدجال فأطنب
في ذكره،
وقال: (ما بعث
الله من نبي
إلا أنذره
أمته، أنذره
نوح والنبيون
من بعده،
وإنه يخرج
فيكم، فما خفي
عليكم من شأنه
فليس يحفى
عليكم: أن
ربكم ليس على
ما يخفى عليكم
- ثلاثا - إن
ربكم ليس
بأعور، وإنه
أعور العين
اليمنى، كأن
عينه عنبة
طافية، ألا إن
الله حرم
عليكم دماءكم
وأموالكم، كحرمة
يومكم هذا، في
بلدكم هذا، في
شهركم هذا،
ألا هل بلغت)،
قالوا نعم،
قال: (اللهم
اشهد - ثلاثا -
ويلكم، أو
ويحكم،
انظروا، لا
ترجعوا بعدي
كفارا، يضرب
بعضكم رقاب
بعض).
[-4402-] İbn Ömer r.a. dedi ki:. "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem aramızda bulunduğu halde biz Veda haccı hakkında konuşurduk,
fakat Veda haccının ne demek olduğunu bilmiyorduk. Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem Allah'a hamd ve senada bulunduktan sohra el-Mesih ed-Deccal'i sözkonusu
ederek ondan uzun uzadıya bahsetti ve şöyle buyurdu:
Allah'ın gönderdiği her bir nebi mutlaka (Deccal'i zikrederek)
ümmetini inzar etmiştir. Onun gelişini Nuh da, ondan sonraki nebiler de
bildirip uyarmışlardır. Şüphesiz ki o sizin aranızda çıkacaktır. Onun bazı
halleri size gizli kalacak olsa dahi sizin Rabbiniz sizin için gizli kalacak
şeylerden değildir. -Bu sözünü üç defa tekrarladl.- Muhakkak sizin Rabbinizin
tek gözü kör değildir. Oysa o, sağ gözü kör olan birisidir, onun gözü üzüm
salkımı arasında dışarı fırlamış bir üzüm tanesi gibi (patlak)dır."
[-4403-] "Şunu bilin ki şüphesiz Allah kanlarınızı, mallarınızı
sizlere bu beldenizde ve bu ayınızda, bu gününüzü haram kıldığı gibi haram
kılmıştır. Dikkat edin, tebliğ ettim mi?
Onlar: Evet ettin dediler. Allah Resulü üç defa:
Şahit ol Allah'ım, dedi. Veyl -yahut vah- size! Dikkat edin,
benden sonra biriniz diğerinin boynunu vuran . kafirler olarak gerisin geri
dönmeyin."
حدثنا عمرو
بن خالد:
حدثنا زهير:
حدثنا أبو إسحاق
قال: حدثني
زيد بن أرقم:
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم غزا تسع
عشرة غزوة،
وأنه حج بعد
أن هاجر حجة
واحدة لم يحج
بعدها، حجة
الوداع. قال
أبو إسحاق:
وبمكة أخرى.
[-4404-] Zeyd b. Erkam'dan rivayete göre "Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem. dokuz gazve yaptı ve o hicret ettikten sonra
sadece bir defa hac yaptı, ondan sonra da hac etmedi. Bu Veda haccıdır."
Ebu İshak dedi ki: Mekke'de de bir başka hac yapmıştır.
حدثنا حفص بن
عمر: حدثنا
شعبة، عن علي
بن مدرك، عن
أبي زرعة بن
عمرو بن جرير،
عن جرير:
أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال في
حجة الوداع
لجرير:
(استنصت
الناس). فقال:
(لا ترجعوا
بعدي كفارا،
يضرب بعضكم
رقاب بعض).
[-4405-] Cerir'den rivayete göre "Nebi Sallallahu
Aleyhi ve Sellem Veda haccında Cerir'e: İnsanlara susup dinlemelerini söyle,
diye buyurdu. Daha sonra Allah Resulü:
Benden sonra biriniz diğerinin boynunu uuran kafirler olarak
gerisin geri dönmeyin, diye buyurdu."