EK SAYFA – 1394-2
باب: قول الله
تعالى: {ولقد
آتينا لقمان
الحكمة أن
اشكر لله}. إلى
قوله: {إن الله
لا يحب كل
مختال فخور}
/لقمان: 12 - 18/.
41. YÜCE ALLAH'IN: "ANDOLSUN BİZ LUKMAN'A HİKMETi VERDİK.
ALLAH'A ŞÜKRET DİYE ... ÇÜNKÜ ALLAH BÜVÜKLÜK TASLAYAN VE BÖBÜRLENEN KİMSELERİ
SEVMEZ." [Lukman,12-18] AYETİ
"Çevirme!"[Lukman, 18], yüzünü başka tarafa çevirme,
demektir.
حدثنا أبو
الوليد: حدثنا
شعبة، عن
الأعمش، عن إبراهيم،
عن علقمة، عن
عبد الله قال: لما
نزلت: {الذين
آمنوا ولم
يلبسوا
إيمانهم
بظلم}. قال
أصحاب النبي
صلى الله عليه
وسلم: أينا لم
يلبس إيمانه
بظلم؟ فنزلت:
{لا تشرك
بالله إن
الشرك لظلم
عظيم}.
[-3428-] Abdullah dedi ki: "İman edenlere ve imanlarına zulüm
karıştırmayanlara gelince ... "[En'am, 82] buyruğu nazil olunca Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ashabı: Hangimiz imanına zulüm karıştırmaz ki,
dediler. Bunun üzerine: "Allah'a ortak koşma! Şüphesiz şirk pek büyük bir
zulümdür."[Lukman, 13] ayeti nazil oldu.
حدثني إسحاق:
أخبرنا عيسى
بن يونس:
حدثنا الأعمش،
عن إبراهيم،
عن علقمة، عن
عبد الله رضي
الله عنه قال:
لما
نزلت: {الذين
آمنوا ولم
يلبسوا
إيمانهم بظلم}.
شق ذلك على
المسلمين،
فقالوا: يا
رسول الله،
أينا لا يظلم
نفسه؟ قال:
(ليس ذلك،
إنما هو الشرك،
ألم تسمعوا ما
قال لقمان
لابنه وهو يعظه:
{يا بني لا
تشرك
بالله إن
الشرك لظلم
عظيم}).
[-3429-] [-3429-] Abdullah r.a. dedi ki: "İman edenlere ve imanlarına
zulüm karıştırmayanlara gelince ... "[En'am, 82] ayeti nazil olunca bu,
Müslümanlara ağır geldi ve: Ey Allah'ın Resulü, bizden kim nefsine zulmetmez
ki, dediler. Şöyle buyurdu: "Kasıt o değildir. Kasıt şirk koşmaktır.
Sizler Lukman'ın oğluna öğüt verirken söylediği: "Oğulcağızım! Allah'a
ortak koşma! Çünkü şirk pek büyük bir zulümdür."[Lukman, 13] dediğini hiç
duymadınız mı?"
AÇIKLAMA: Yüce Allah'ın:
"Andolsun biz Lukman'a hikmeti verdik ... Muhakkak şirk pek büyük bir
zulümdür" buyruğunda sözkonusu edilen Lukman hakkında görüş ayrılığı
vardır. Onun Habeşistanlı olduğu söylendiği gibi, Nubeli (Sudan'ın kuzey
kısımları) olduğu da söylenmiştir. Nebi olup olmadığı da ihtilaflrdır. es-Sevri
Tefsir'inde Eş'as'dan, o İkrime'den, o İbn Abbas'tan şöyle dediğini rivayet
etmektedir: Lukman Habeşistanlı marangoz bir köle idi.
İbn Ebi Şeybe'nin Musannefinde de tabiinden bir kişi olan Halid
b. Sabit er-Rib'i'den buna benzer bir rivayet zikredilmiştir.
Taberi, Yahya b. Said el-Ensari yoluyla, Said b. el-Müseyyeb
'den, Lukman'ın Mısır'ın siyahilerinden kalın dudaklı birisi olduğunu rivayet
etmektedir. Allah ona hikmeti vermiş, ancak Nübuvvet vermemiştir.
el-Müstedrek'te de sahih bir sened ile Enes'ten şöyle dediği
rivayet edilmektedir: "Davud zırh dokurken Lukman da onun yanında
bulunuyordu. Lukman yaptığı işe hayret ediyor ve ona bu işin faydasını sormak
da istiyordu. Ancak hikmeti ona buna dair soru sormasını engelliyordu.".
Bu hadis onun Davud aleyhisselam ile çağdaş olduğunu açıkça
ortaya koymaktadır.
Şube, el-Hakem'den, o Mücahid'den salih bir kimse olduğunu,
ancak nebi olmadığını söylediğini nakletmektedir. Denildiğine göre onun nebi
olduğunu sadece İkrime söylemiştir. Said b. Ebi Arube, Katade'den yüce
Allah'ın: "Andolsun biz Lukman'a hikmeti verdik" buyruğu hakkında
şunları söylediğini rivayet etmektedir: Ona din hususunda derinlemesine bilgi
sahibi olmayı (tefakkuh) verdik, fakat o bir nebi değildi.
İlim bölümünün baş taraflarında İbn Abbas'ın rivayet ettiği
"Allah'ım, ona hikmeti öğret" hadisi açıklanırken hikmetten kastın ne
olduğuna dair açıklamalar da geçmiş bulunmaktadır.
Lukman'ın terzi olduğu söylendiği gibi, marangoz olduğu da
söylenmiştir.
باب: {واضرب
لهم مثلا
أصحاب القرية}
الآية /يس: 13/.
42. YÜCE ALLAH'IN: "ONLARA ŞU KASABA HALKINI ÖRNEK
GÖSTER."[Yasin,13] AYETİ
{فعززنا}
/يس: 14/: قال
مجاهد: شددنا.
وقال ابن عباس
{طائركم} /يس: 19/:
مصائبكم.
"Taziz ettik. "[Yasin, 14 ] Mücahid, pekiştirdik,
güçlendirdik diye açıklamıştır. İbn Abbas da: "Sizin tairiniz"[Yasin,
19] buyruğunu musibetleriniz diye açıklamıştır.
AÇiKLAMA: Burada Karye (kasaba), ile kastedilen Antakya'dır.
Muhtemelen şu anda mevcut olana yakın bir şehir idi. Zira yüce Allah ona o
kasaba halkını helak ettiğini bildirmiştir. Şu anda var olan şehirde ise bunun
herhangi bir izine rastlanılmamaktadır.
باب:
قول الله
تعالى: {ذكر
رحمة ربك عبده
زكرياء. إذ
نادى ربه
نداء خفيا.
قال رب إني
وهن العظم مني
واشتعل الرأس
شيبا}. إلى
قوله: {لم نجعل
له من قبل
سميا}.
43. YÜCE ALLAH'IN: "BU RABBiNiN KULU ZEKERiYYAYI ANIŞIDIR.
HANi O RABBiNE GiZLiCE NiYAZ EDiP YALVARDIĞINDA DEMiŞTi Ki: RABBiM, GERÇEKTEN
KEMiKLERiM ZAYIFLAYIP GEVŞEDi. AĞARMIŞ SAÇIYLA BAŞIM ALEV ALEV TUTUŞTU ...
BUNDAN ÖNCE KiMSEYE BU ADI VERMEMiŞTiK."[Meryem, 2-7]
قال
ابن عباس:
مثلا، يقال:
رضيا مرضيا.
{عتيا} عصيا،
عتا يعتو. {قال
رب أنى يكون
لي غلام وكانت
امرأتي عاقرا
وقد بلغت من
الكبر عتيا -
إلى قوله -
ثلاث ليال
سويا} ويقال:
صحيحا. {فخرج
على قومه من
المحراب
فأوحى إليهم
أن سبحوا بكرة
وعشيا} فأوحى: فأشار:
{يا يحيى خذ
الكتاب بقوة -
إلى قوله -
ويوم يبعث
حيا} /مريم: 2 - 15/. {حفيا}
/مريم: 47/: لطيفا.
{عاقرا} الذكر
والأنثى سواء.
İbn Abbas dedi ki: Ona benzer kılmamıştık demektir; "Dedi
ki: Rabbim nasıloğlum olabilir ... İnsanlarla üç gece konuşamamandır.
"[Meryem, 8-10] Denildiğine göre sağlıklı olduğu halde konuşamadı;
"Mabedden kavminin karşısına çıkıp onlara sabah-akşam tesbih edin diye
vahyetti. "[Meryem, 11] buyruğunda 'vahyetti', işaret etti, anlamındadır;
"Ey Yahya, kitabı tam kuvvetle al ... ve diri olarak kaldırılacağı günde
de selam olsun ona. "[Meryem, 12] buyrukları
"Hafi"[Meryem, 47] Iatif, lütufkar demektir. (Kısır
anlamında) '''akir''[Meryem, 8] lafzı erkek için de, dişi için de bu şekilde
kullanılır.
حدثنا هدبة
بن خالد:
حدثنا همام بن
يحيى: حدثنا
قتادة، عن أنس
بن مالك، عن
مالك بن صعصعة:
أن
نبي الله صلى
الله عليه
وسلم حدثهم عن
ليلة أسري به:
(ثم صعد حتى
أتى السماء
الثانية فاستفتح،
قيل: من هذا؟
قال: جبريل،
قيل: ومن معك؟
قال: محمد،
قيل: وقد أرسل
إليه؟ قال:
نعم، فلما
خلصت فإذا
يحيى وعيسى
وهما ابنا
خالة، قال:
هذا يحيى
وعيسى، فسلم
عليهما،
فسلمت فردا،
ثم قالا: مرحبا
بالأخ الصالح
والنبي
الصالح).
[-3430-] Malik b. Sa'saa'dan rivayete göre "Allah'ın
Nebii Sallallahu Aleyhi ve Sellem kendilerine İsra'ya götürüldüğü geceyi
anlattı: Daha sonra ikinci semaya gelinceye kadar yukarı çıktı. Kapının
açılmasını istedi. O kim, diye soruldu, Cibril, diye cevap verdi. Beraberinde
kim var, diye soruldu, Muhammed dedi. Ona risalet verildi mi, diye soruldu,
evet dedi. Ordan geçince teyze çocukları olan Yahya ve İsa ile karşılaştım.
(Cebrail):
Bunlar Yahya ve İsa'dır, haydi onlara selam ver, dedi. Ben de
selam verdim, selamımı aldıktan sonra: Salih kardeşe ve salih nebiye merhaba
dediler. "
AÇIKLAMA: "Hafi lütufkar
demektir" açıklaması ile ilgili olarak Ebu Ubeyde Yüce Allah': "O
bana hafidir. "[Meryem, 47] Bana
lütuflarda bulunandır, demektir.