باب: لا
حمى إلا لله
ولرسوله صلى
الله عليه وسلم.
11. BÜTÜN KORULUKLAR ALLAH'A VE RESULÜNE AİTTİR
حدثنا
يحيى بن بكير:
حدثنا الليث،
عن يونس، عن
ابن شهاب، عن
عبيد الله بن
عبد الله بن
عتبة، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما: أن
الصعب بن
جثامة قال: إن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (لا
حمى إلا لله
ولرسوله).
وقال: بلغنا
أن النبي صلى
الله عليه
وسلم حمى
النقيع، وأن
عمر حمى الشرف
والربذة.
[-2370-] İbn Abbas r.a.'ın naklettiğine göre es-Salb İbn Cesame r.a. şöyle
demiştir: Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Bütün
koruluklar Allah'a ve Resulüne aittir."
Buhari, "Bize, Hz. Nebi'in, en-Naki' bölgesini, Hz. Ömer'in
de, eş-Şeref ve Rebeze bölgesini koruluk haline getirdiği bilgisi
ulaşmıştır" demiştir.
Tekrar: 3013
AÇIKLAMA: Şafii şöyle
demiştir: Yukarıdaki hadisin şu iki
anlama gelmesi muhtemeldir: Birincisi, "Hz. Nebi’in koruluk ilan ettiği
yerler dışında hiçbir kimsenin bir bölgeyi çevirip koru yapma hakkı
yoktur" şeklindedir. İkincisi ise, "Kişi, ancak Resulullah’ın yaptığı
şekilde koruluk yapabilir" şeklindedir. İlk anlama göre, Hz. Nebi'den
sonra gelen devlet başkanlarının koru yapma hakkı yoktur. İkinci anlama göre
ise, koru yapma hakkı, Resulullah’ın yerine geçen kimselere mahsustur ki bunlar
halifelerdir. Şafiiler her iki görüşü de belirtmişlerdir. Fakat onlara göre
tercihe şayan olan ikinci görüştür. Birinci anlam ilk bakışta anlaşılan olmakla
birlikte Resulullah (s.a.v.)'den sonra Hz. Ömer de koruluk yaptığı için
ikincisini tercih etmişlerdir.
Koruluk olarak tercüme ettiğimiz "hıma" kelimesi ile
kastedilen, hiçbir kimseye ait olmayan (mubah) araziden bir bölümünü devlet
başkanının çevirip sadece bazı hayvanlara -örneğin zekat hayvanlarına- tahsis
etmesi, diğer hayvanların orada otlamasına izin vermemesi işlemidir.
Araplarda "hıma" (koruluk) uygulamasının aslı şöyle
idi: Kabile bir yere konakladığı zaman reisieri, yüksek bir yerde köpeği
havlatırdı. Köpeğin sesinin duyulduğu son noktaların belirlediği bir sınır
çizilerek başkalarının orada hayvan otlatmasına izin vermezdi. Fakat kendisi,
diğer insanların otlattığı yerde hayvanlarını otlatabilirdi. "Hıma"
korunan bölgeye denir ki, "mubah arazi" ile zıt anlamda kullanılmaktadır.
Yani "koruluk" haline getirilen yerin, artık bir başkası tarafından
ekip dikilerek "ihya" edilmesine izin verilmezdİ. Amaç, o yerdeki
otları ele geçirip sadece belirli hayvanların otlamasına izin verip diğerlerine
engel olmaktı.
Şafiilerde tercih edilen görüş, "koruluk yapma yetkisi
sadece halifeye aittir" şeklindedir. Şafii mezhebine mensup bazı alimler
bölge valilerinin de bu yetkiye sahip olduğunu belirtir. Arazilerin mutlak
olarak herkes için serbest olması, müslümanların geneline zarar vermemek
içindir.