باب: بيع
الشعير
بالشعير.
76. ARPANIN ARPA KARŞILIĞINDA SATILMASI
حدثنا
عبد الله بن
يوسف: أخبرنا
مالك، عن ابن شهاب،
عن مالك بن
أوس أخبره: أنه
التمس صرفا
بمائة دينار،
فدعاني طلحة
بن عبيد الله،
فتراوضنا حتى
اصطرف مني، فأخذ
الذهب يقلبها
في يده ثم قال:
حتى يأتي خازني
من الغابة،
وعمر يسمع
ذلك، فقال:
والله لا تفارقه
حتى تأخذ منه،
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم: (الذهب
بالذهب ربا
إلا هاء وهاء،
والبر بالبر
ربا إلا هاء
وهاء، والتمر
بالتمر ربا
إلا هاء وهاء).
[-2174-] Malik İbn Evs r.a. şöyle dedi: Yüz dinarım vardı. Bunları sarf
yoluyla değiştirerek dirhem almak istedim.
Talha İbn Ubeydullah beni çağırdı ve karşılıklı olarak sarf yapma
konusunda anlaştık. O benim elimdeki parayı aldı, parayı elinde evirip
çevirmeye başladı ve bana "paralarımın bekçisi ormandan gelsin de sana
ödeyeyim" dedi. Ömer r.a. bizim konuşmalarımızı işitiyordu. Bana şöyle
dedi: "Sakın paranı alıncaya kadar onun yanından ayrılma. Çünkü Resulullah
Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Altın ile altının değişilmesi
ribadır. Ancak peşin olursa başka. Buğday ile buğdayın değişilmesi ribadır.
Ancak peşin olursa başka. Arpa ile arpanın değişilmesi ribadır. Ancak peşin
olursa başka. Buğday ile buğday'ın değişilmesi ribadır. Ancak peşin olursa
başka."
AÇIKLAMA: Bu hadis, sarf
akdinde bedellerin akit meclisinde değiştirilmesinin şart olduğuna delil
getirilmiştir. Ebu Hanife ve Şafii bu görüştedir. Malik'e göre ise sarf akdi
ancak sözlü icapta bulunulduğunda gerekli olur. Taraflar bulundukları yerden
ayrılsalar, karşılıklı teslimleri sahih olmaz. Malik'e göre sarf akdinde
karşılıklı teslimin gecikmesi sahih değildir. Taraflar akit meclisinde olsunlar
yahut ayrılsınlar fark etmez. O, Hz. Ömer'in "ondan ayrılma" sözünü
"paranı derhal al" şeklinde yorumlamıştır. Öyle ki ona göre sarf
yapan kimse parayı vermeyi dükkanını açıp sandıktan verinceye kadar geciktirse
sarf akdi caiz olmaz.
Bu hadis, buğday ve arpanın farklı iki cins olduğuna delil
gösterilmiştir ki bu, alimlerin çoğunluğunun görüşüdür.
Hadisten Çıkan Bazı Sonuçlar İbn Abdilber şöyle demiştir:
1. Bu hadis toplumda itibar sahibi kimselerin, işlerini
gördürebilecekleri ve-il ve yardımcıları bulunsa bile alım satım işlerini
bizzat üstlenebildiklerini göstermektedir.
2. Alım-satım konusunda pazarlık yapmanın, satın alınan malı
alıp incelemenin caiz olduğunu göstermektedir. Bunun yararı, aldatılmaktan emin
olmaktır.
3. Kimi konuları, önde gelen kimseler, başkaları haber verinceye
kadar bilemeyebilirler.
4. İdareci konumunda olan kimseler, caiz olmayan bir şey
duyduğunda ya da gördüğünde bunu engeller, doğru olana yönlendirir.
5.Fetva veren kimsenin, fetvanın delilini de belirtmesi güzel
bir davranıştır.
6. Fetva. veren kimse halkın durumunu göz önünde tutar, onların
yararını
önemser, dikkate alır.
7.Haber verilen bir hususu pekiştirrnek için yemin edilebilir.
8.Bir konuda, tek bir kişinin verdiği haber, delil olarak
yeterlidir.
9. Dini delil, Allah'ın kitabında yahut Nebi s.a.v.'in hadisinde
yer alan hükümlerden birine aykırı davranan kimse aleyhinedir.
10. Altın ile gümüşün karşılıklı değişiminde vade (araya zaman
girmesi) caiz değildir. Bunların peşin olarak değişimi caiz olduğu halde vadeli
değişimi caiz olmadığına göre, altın ile altının karşılıklı değişiminde vade
hiç caiz olmaz. Çünkü cinsleri birdir. Yine gümüşle gümüşün değişiminde de vade
caiz değildir. İbn Abdilberr ve diğer alimler bu konuda, Yani altın ile
altın'ın ve altın ile gümüş'ün vadeli olarak değişiminin caiz olmadığı
konusunda icma bulunduğunu nakletmişlerdir. Şayet bu konu icma’ ile sabitse, o
zaman kıyas yapmaya da gerek yoktur.