باب: لا يحل
القتال بمكة.
10- Mekke'de Savaş Yapmak Helal Değildir
-وقال
أبو شريح رضي
الله عنه، عن
النبي صلى الله
عليه وسلم: (لا
يسفك بها دما).
Ebu Şüreyh r.a. Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den "kimse
orada kan dökemez" sözünü nakletmiştir.
حدثنا
عثمان بن أبي
شيبة: حدثنا
جرير، عن منصور،
عن مجاهد، عن
طاوس، عن ابن
عباس رضي الله
عنهما قال: قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم يوم
افتتح مكة: (لا
هجرة، ولكن
جهاد ونية،
وإذا
استنفرتم فانفروا،
فإن هذا بلد
حرمه الله يوم
خلق السموات
والأرض، وهو
حرام بحرمة
الله إلى يوم
القيامة،
وإنه لم يحل
القتال فيه
لأحد قبلي،
ولم يحل لي
إلا ساعة من
نهار، فهو
حرام بحرمة
الله إلى يوم
القيامة، لا
يعضد شوكه،
ولا ينفر
صيده، ولا
يلتقط لقطته
إلا من عرفها،
ولا يختلى
خلاها).قال
العباس: يا
رسول الله،
إلا الإذخر،
فإنه لقينهم
وبيوتهم، قال:
قال: (إلا
الإذخر).
[-1834-] İbn Abbas r.a. şöyle dedi: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem
Mekke'yi fethettiği gün şöyle buyurdu: "Bundan böyle (Mekke'den Medine'ye)
hicret yoktur. Ancak cihad etmek ve niyet vardır. Sizden sefere çıkmanız
istendiğinde sefere çıkın.
Burası, Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı zaman haram kıldığı bir
beldedir. Burası, Allah'ın haram kılması sebebiyle kıyamete kadar haramdır.
Benden önce hiç kimsenin burada savaş yapması helal kılınmadı. Benim için de
ancak gündüzün belirli bir anında helal kılındı. Burası Allah'ın haram kılması
sebebiyle kıyamete kadar haramdır. Mekke'nin dikeni koparılmaz, avı ürkütülmez,
duyurmak amacı dışında düşürülen malı alınmaz, otu koparılmaz."
Bu sırada Abbas şöyle dedi: Ey Allah'ın Resulü izhir hariç. Bu ot,
Mekke'lilerin demircileri tarafından kullanılır, ayrıca evlerde de
kullanılır. Hz.Nebi: "İzhir
hariç" buyurdu.
AÇIKLAMA: Mekke'nin
fethedilmesi ile birlikte oradan hicret etme yükümlülüğü sona ermiştir. Ancak
cihad, ihtiyaç duyulduğunda farz olma halini devam ettirmektedir. Hz. Nebi
bunu "sizden sefere çıkmanız istendiğinde sefere çıkın" sözü ile
ifade etmiştir ki bunun anlamı "savaşa çağrıldığınızda savaşa
katılın" demektir.
Hicret kafirlerden kaçmak, cihada katılmak yahut ilim talep
etmek gibi amaçlarla yapılır. Mekke'nin fethi ile ilki ortadan kalktığı için
hadiste adeta "diğer iki hicreti iyi değerlendirin" denilmektedir.
Hadis, Mekke'nin İslam yurdu olarak devam edeceğine dair Nebevi
bir müjdeyi içermektedir. Bu konu Cihad bölümünde genişçe ele alınacaktır. (2825 hadis]
Bu hadis Mekke'de adam öldürmenin ve savaşmanın haram
kılındığına dair delil gösterilmiştir.
Harem Bölgesinde Adam Öldürmek
Bazı alimler, harem bölgesinde ölüm cezasını gerektiren bir suç
işleyene harem bölgesinde ölüm cezasının uygulanabileceğine dair ittifak
bulunduğunu nakletmiş, görüş ayrılığının harem dışında insan öldürerek harem
bölgesine sığınan kişi hakkında söz konusu olduğunu belirtmişlerdir. Bu konuda
icma bulunduğunu belirtenlerden biri olan İbnü'l-Cevzî şöyle demiştir:
"Bazıları İbn Hatal'ın Mekke'de öldürülmesini delil getirmişlerdir. Ancak
bu delil olmaz. Çünkü bu, savaşmanın Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e helal
kılındığı zaman diliminde gerçekleşmişti".
Harem Bölgesinde Savaş Yapmak
Maverdî şöyle der: Mekke'nin özelliklerinden biri de halkı ile
savaş yapılmamasıdır.
a- Şayet Mekke halkı, adalet sahibi insanlara karşı haksız
saldırıda bulunurlarsa, savaşsız olarak onları vazgeçirmek mümkün olduğu
taktirde savaşmak caiz olmaz.
b- Yalnızca savaş yapmak suretiyle onları vazgeçirmek mümkün
olursa; alimlerin çoğunluğuna göre savaş yapılabilir. Çünkü isyankarlarla
savaşmak Allah'ın haklarındandır, zayi edilmesi caiz değildir.
Mekke'de Hayvan Otlatmanın Hükmü
a- Bu hadis,
Mekke'de hayvan otlatmanın
haram olduğuna dair delil
gösterilmiştir. Çünkü hayvan otlatmak, ot koparmanın ötesinde bir durumdur.
İmam Malik ve Kufeliler (Hanefîler) bu görüştedir. Taberî de bunu tercih etmiştir.
b- İmam Şafiî şöyle der: Hayvanların yararı sebebiyle hayvan
otlatmakta bir sakınca yoktur. Bu, insanların öteden beri yapageldikleri bir
şeydir. Ot koparmak ise böyle değildir. Çünkü bu yasaklanmıştır. Bu yasak
başka konulara taşınmaz.
Yalnızca yaş otların koparılmasının haram kılınması, kuru
otlarda hayvan otlaülabileceğini ve bunların koparılabileceğini gösterir.
Şafiîlerdeki iki görüşten daha doğru olanı budur. Çünkü kuru ot ölü av hayvanı
gibidir.
İbn Kudame şöyle demiştir: İzhir otunun istisna edilmesi, kuru
otların koparılmasının da haram kılındığına işaret etmektedir.
İzhir otu Mekkelilerce bilinen, hoş kokulu bir bitki olup kökü
toprağın altındadır, ince yoncaları vardır. Düz arazilerde biter. Mekke'liler
bunu evlerinin tavanlarını yaparken ahşapların arasına koymada kullanırlar.
Yine kabir yapımında tuğlalar arasındaki boşlukları bununla kapatırlar. Ayrıca
tutuşturmada da kullanırlar. Nitekim Abbas "izhir otu Mekke'nin
demircileri içindir" demiştir.
Hadisten Çıkarılan Bazı Sonuçlar
1- Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e özgü durumun belirtilmesi,
2- Serî maslahatlar konusunda alime fikir vermek caizdir.
İnsanların toplu halde bulundukları yerlerde bunu derhal yapmak gerekir.
3- Abbas'ın, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem nezdinde önemli
bir konumda bulunması,
4- Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in aslen Mekke'li olması ve
orada yetişmesi sebebiyle Mekke'ye önem vermesi, özen göstermesi,
5- Mekke'den Medine'ye hicret zorunluluğu kalkmıştır.
6- Cihadda samimi niyet taşımak şarttır.
7- Devlet başkanı seferberlik emrettiğinde İtaat gerekir.