باب: هل يبيت
أصحاب
السقاية أو
غيرهم بمكة
ليالي منى.
133- Sucular Vb. Minada Kalınması Gereken Gecelerde Mekke'de
Kalabilirler Mi?
حدثنا
محمد بن عبيد
بن ميمون:
حدثنا عيسى بن
يونس، عن عبيد
الله، عن
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما: رخص
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
[-1743-] İbn Ömer r.a.: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem ruhsat
verdi" dedi.
حدثنا
يحيى بن موسى:
حدثنا محمد بن
بكر: أخبرنا
ابن جريج:
أخبرني عبيد
الله، عن
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما: أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم أذن.
[-1744-] İbn Ömer r.a.: "Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem izin
verdi"
حدثنا
محمد بن عبد
الله بن نمير:
حدثنا أبي: حدثنا
عبيد الله
قال: حدثني
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنهما: أن
العباس رضي
الله عنه
استأذن النبي
صلى الله عليه
وسلم ليبيت
بمكة ليالي
منى، من أجل
سقايته، فأذن
له.تابعه
أبو أسامة،
وعقبة بن
خالد، وأبو
ضمرة.
[-1745-] İbn Ömer r.a. şöyle dedi: "Abbas r.a. hacılara su verme
sebebiyle Mina gecelerinde Mekke'de kalmak için Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'den izin istedi, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem de ona izin
verdi".
AÇIKLAMA: ŞEYTAN TAŞLAMAYA DAİR 1746.HADİS AŞAĞIDA
Konu başlığında geçen "vb." ile kastedilen; hastalık
gibi bir özrü bulunanlar yahut da oduncular, çobanlar gibi özür sahipleridir.
Mina'da gecelemenin hükmü Hadis Mina'da gecelemenin gerekli
olduğunu ve bunun haccm menasikin-den bulunduğunu gösterir. Çünkü
"ruhsat" ifadesi bunun mukabilinin "azimet" olmasını
gerektirir. İzin verilmesi, belirtilen gerekçe ile olmuştur. Alimlerin çoğunluğu
Mina'da gecelemenin farz olduğunu söylemişlerdir. Şafiî'nin bir görüşüne,
Ahmed b. Hanbel'den bir rivayete ve Hanefîlere göre bu sünnettir. Bunun terk
edilmesi durumunda kurban kesmenin gerekli olup olmadığı konusundaki görüş
ayrılığı da bu meseleye dayanmaktadır. Gecelemek, ancak gecenin çoğunda orada
bulunmakla olur.
Mekke'de geceleme izninin sınır ve kapsamı: İzin yalnızca
hacılara su verme konusu ile ve Abbas ile mi sınırlıdır, yoksa bu hükümde dikkate
alınan diğer niteliklere sahip kimseler için de söz konusu olabilir mi? Bir
görüşe göre hacılara su verme görevi olan herkes Mekke'de geceleyebilir. Bir
başka görüşe göre Abas'ın ev halkı ile Haşimoğullarına mensup olanlar buna
dahildir.
Bir başka görüşe göre hüküm yalnızca Abbas ile sınırlıdır,
başkasının hacılara su verme ihtiyacı olsa bile o Mekke'de geceleyemez.
Bazıları ise bu iznin Abbas'a özgü olmayıp genel olduğunu kabul etmişlerdir ki
doğru olan da budur. İznin gerekçesi de bütün hacılar için su hazırlamaktır.
Bu yalnızca suya mı özgüdür, yoksa yiyecek vb. şeyler de buna
dahil midir? Bu konu ihtimale açık bir konudur.
Şafiîler, malının zayi olmasından korkanları, elinden
kaçmasından korkulan bir şeye sahip olanları ve bakımını üstlendiği bir hastası
bulunanları da sucular gibi görmüşlerdir. Alimlerin çoğunluğu ise yalnızca
çobanları buna dahil etmişlerdir. Ahmed b. Hanbel bu görüşte olup,
İbnül-Münzir de bunu tercih etmiştir. İmam Ahmed İbn Hanbel'in bilinen görüşü
bunun yalnızca Abbas'a özgü olmasıdır. el-Muğnî yazarı da iznin ona özgü
olduğunu belirtmiştir.
Malikîler ise şöyle derler: Çobanlar dışındaki kimseler için
kurban kesmek gerekli olur. Özürsüz yere Mina'da gecelemeyi terk eden kimsenin
her bir gece için bir kurban kesmesi gerekir. İmam Şafiî de şöyle der: Mina'da
gecelemeyi terk eden kimse her bir gece için bir fakiri doyurur.
Şafiî'den bir başka rivayete göre -ki Ahmed'den de bu görüş
rivayet edilmiştir- bir Qece için para tasadduk edilir, üç gece İçin kurban
kesilir.
Ahmed'in meşhur görüşüne ve Hanefîlere göre bu kişiye bir şey
gerekmez. Hadiste yer alan diğer hususlar:
1- Maslahatlar ve hükümler konusunda yeni bir durum ortaya
çıktığında idareciler ve büyüklerden izin istemek,
2- Bir maslahat söz
konusu olduğunda idarecinin izin vermekte gecikmemesi,
3- Mina günleri, zilhicce
ayının on birinci, on ikinci ve on üçüncü geceleridir.
باب: رمي
الجمار.
134- Şeytan Taşlamak
-وقال
جابر: رمى
النبي صلى
الله عليه
وسلم يوم النحر
ضحى، ورمى بعد
ذلك بعد
الزوال.
Cabir şöyle dedi: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem bayramın ilk
günü kuşluk vaktinde şeytanı taşladı. Bundan sonraki günlerde ise öğleden sonra
taşladı.
حدثنا
أبو نعيم:
حدثنا مسعر،
عن وبرة قال:
سألت
ابن عمر رضي
الله عنهما:
متى أرمي
الجمار؟ قال:
إذا رمى إمامك
فارمه، فأعدت
عليه
المسألة، قال:
كنا نتحين،
فإذا زالت
الشمس رمينا.
[-1746-] Vebera şöyle dedi: İbn Ömer'e "Şeytanı ne zaman
taşlayayım?" diye sordum. İbn Ömer şöyle dedi: "İmam'ın taşladığında
sen de taşla." Ben soruyu tekrar sordum. O şöyle dedi: "Biz taşlamak
için zaman kollardık, güneş batıya döndü mü biz de taşlardık."
AÇIKLAMA: Bu konuda, şeytan
taşlamanın vakti veya hükmü ele alınmaktadır.
Şeytan taşlamanın hükmü: Alimler şeytan taşlamanın hükmünde
farklı görüşler belirtmişlerdir.
Çoğunluğa göre bu farzdır. Terk edilmesi halinde kurban ile
telafi edilmesi gerekir.
Malikîlere göre sünnet-i müekkededir, terki durumunda telafisi
gerekir. Ma-likîlerden bir rivayete göre ise büyük şeytanı taşlamak haccın
rüknüdür, terk edilmesi halinde hac batıl olur.
Bunun mukabili olan diğer bir görüş ise şudur: Bu, tekbiri
muhafaza için meşru kılınmıştır. Kişi şeytan taşlamayı terk ettiği halde
tekbiri getirirse bu yeterli olur. İbn Cerir bu görüşü Hz. aişe ve
başkalarından nakletmiştir.
İbn Ömer, anlaşıldığı kadarıyla soruyu soran kişinin, emirine
muhalefet etmesinden ve bunun bir zarar getirmesinden korktuğu için böyle
söyledi. Kişi soruyu tekrarlayınca bildiğini saklaması caiz olmadığından, Hz.
Nebi zamanındaki uygulamaları ona bildirdi.
Şeytan taşlamanın vakti
Kurban bayramının birinci günü dışındaki günlerde şeytan
taşlamada sünnet olan vakit öğleden sonradır. Alimlerin çoğunluğu bu
görüştedir.
Ata ve Tavus buna muhalefet ederek " Zeval vaktinden önce
taşlamak caizdir" demişlerdir.
Hanefîler nefir gününde öğleden önce taşlamaya izin
vermişlerdir.
İshak şöyle
demiştir: Öğleden önce taşladığında bunu tekrarlar, ancak üçüncü gün bunu yapmışsa yeterli olur.