باب: الميت
يعرض عليه
بالغداة
والعشي.
89. Ölüye Gideceği Yer Sabah Akşam Gösterilir
حدثنا
إسماعيل قال:
حدثني مالك،
عن نافع، عن عبد
الله بن عمر
رضي الله
عنهما: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (إن
أحدكم إذا
مات، عرض عليه
مقعده
بالغداة والعشي،
إن كان من أهل
الجنة فمن أهل
الجنة، وإن
كان من أهل
النار فمن أهل
النار، فيقال:
هذا مقعدك حتى
يبعثك الله
يوم القيامة).
[-1379-] Abdullah İbn Ömer r.a., Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Sizden biri ölünce gideceği yer kendisine
sabah akşam gösterilir. Şayet ölen kişi cennetlik ise cennetteki yeri,
cehennemlik ise cehennemdeki yeri gösterilir ve kendisine: 'Allah seni kıyamet
gününde yeniden diriltinceye kadar bu senin kalacağın yerdir' denir.
Tekrar: 3240, 6515
AÇIKLAMA: İbnü't-Tîn şöyle
demiştir: "Sabah akşam" ifadesi ile, kişiye makamının gösterildiği
bir sabah ve bir akşam kasdedilmiş olabilir. "Allah seni yeniden diriltinceye
kadar" ifadesinin anlamı "yeniden diriltinceye kadar buna
kavuşamazsın" demektir. Diğer bir ihtimal de "sabah akşam"
ifadesinin her sabah ve akşamı kapsamasıdır. Bu, bunu idrak edebilmesi için
ölünün bir bölümünün diriltilmesi şeklinde yorumlanır. Ölünün bir bölümünün veya
bazı bölümlerinin diriltilerek ona hitap edilmesi ve gideceği yerin kendisine
gösterilmesi imkansız değildir. İlk ihtimal iki konu önce geçen hadislere daha
uygundur.
Kurtubî şöyle demiştir: Bu arzın yalnızca ruha olması mümkün
olabileceği gibi, ruhla birlikte bedenin bir bölümüne olması da mümkündür. Bu,
kafir ve mümin hakkında açıkça anlaşılmaktadır. İyilik ve kötülüğü bulunan
mümine gelince, onun hakkında da bu açıktır. Çünkü o da sonuç itibarıyla
cennete girecektir. Bu hadiste ifade edilenler şehitlerin dışındakilere
özgüdür. Çünkü şehitler diri olup ruhları cennette dolaşmaktadır. Şunu söylemek
de mümkündür; "Şehitlere, gidecekleri yerin gösterilmesi, onlar hakkında,
ruhlarının bedenlerine bitişik olarak cennette kalmaya devam edeceklerine dair
bir müjdedir. Çünkü bu müjde, o anda sahip olduklarından daha öte bir durum
içermektedir."
Hadisten Çıkan
Sonuçlar
1- Bu hadis kabir azabının var olduğunu göstermektedir.
2- Bedenlerin yok olması ile ruhlar yok olmaz. Çünkü gidilecek
yer, ancak hayatta olana gösterilir.
İbn Abdilberr şöyle demiştir: "Bu hadis, ruhların
kabirlerdeki boşluklarda bulunduğuna delil olarak gösterilmiştir. Bana göre bu,
ruhların kabirlerdeki boşluklarda bulunabileceği anlamına gelir, ancak
ruhların buraları terk edemeyeceği anlamına gelmez. Aksine Malik'in dediği gibi
ruhlar dilediği yerde dolaşır.
باب: كلام
الميت على
الجنازة.
90. Ölünün, Kendi Cenazesinin Kabre Götürülmesi) Hakkında
Konuşması
حدثنا
قتيبة: حدثنا
الليث، عن
سعيد بن أبي
سعيد، عن
أبيه: أنه سمع
أبا سعيد
الخدري رضي
الله عنه يقول: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (إذا
وضعت الجنازة،
فاحتملها
الرجال على
أعناقهم، فإن كانت
صالحة قالت:
قدموني
قدموني، وإن
كانت غير
صالحة، قالت:
يا ويلها، أين
يذهبون بها،
يسمع صوتها كل
شيء إلا
الإنسان، ولو
سمعها الإنسان
لصعق).
[-1380-] Ebu Saîd el-Hudrî r.a., Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
şöyle buyurduğunu belirtmiştir: "Cenaze konulup da erkekler onu
omuzlarında taşıdıklarında, şayet salih bir kimse ise 'Beni bir an önce
götürün, beni bir an önce götürün' der. Şayet salih bir kimse değil ise 'Eyvah
bana. Beni nereye götürüyorsunuz?' der. Onun sesini insan dışında her şey
işitir. İnsan bunu işitseydi bayılırdı."