باب: إذا
اشتد الحر يوم
الجمعة.
17. Cuma Günü Hava Çpk Sıcak Olursa Namaz Hangi Vakitte Kılınır?
حدثنا
محمد بن أبي
بكر المقدمي
قال: حدثنا
حرمي بن عمارة
قال: حدثنا
أبو خلدة، هو
خالد بن دينار،
قال: سمعت أنس
بن مالك يقول: كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم إذا اشتد
البرد بكر
بالصلاة،
وإذا اشتد
الحر أبرد
بالصلاة، يعني
الجمعة.قال
يونس بن بكير:
أخبرنا أبو
خالدة فقال:
بالصلاة، ولم
يذكر الجمعة.وقال:
بشر بن ثابت:
حدثنا أبو
خلدة قال: صلى
بنا أمير
الجمعة، ثم
قال لأنس رضي
الله عنه: كيف
كان النبي صلى
الله عليه وسلم
يصلي الظهر؟.
[-906-] Enes İbn Mâlik (r.a.), Cum'a namazını kasdederek şöyle demiştir:
"Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hava çok soğuk olursa namaz'ı
vakit girer girmez kılardı. Havanın aşırı sıcak olması durumunda ise namazı
kılmak için hararetin geçip serinliğin düşmesini beklerdi."
Yunus İbn Bükeyr dedi: Ebu Halde bize bu rivayeti mutlak olarak
nakledip Cum'a namazı kaydını zikretmedi: Bişr İbn Sabit dedi: Ebu Halde bize
anlattı: "Bir defasında Cum'a İmamı bize namazı kıldırmış ve sonra Enes
İbn Mâlik (r.a.)'e, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in öğle namazını
nasıl kıldırdığını sormuştu."
AÇIKLAMA: Zeyn
İbnü'l-Müneyyir şöyle demiştir: "Konu hakkındaki hüküm kesin olmadığı
halde İmam Buharı, Cuma namazının aşırı sıcak havalarda serinlik vaktinde
kılınması gerektiği hükmüne meyletmiştir. Çünkü rivayette geçen "Cuma namazını
kasdederek" kaydı yoruma açıktır:
a. Bu ifade hadisi nakleden tabiî Ebu Halde'nin (Hâlİd İbn
Dînâr) olaydan anladığı bir açıklama cümlesi olabilir.
b. Bu kayıt nakledilen rivayette mevcuttur fakat râvî Cuma
namazının da öğle namazıyla aynı kategoride olduğu hükmünü tercih etmiştir.
Çünkü Cuma namazı ya öğle namazı İle öğle namazına ek namazların bütünüdür ya
da öğle namazının yerine geçer. Zaten Basra yöneticisinin Enes İbn Mâlik'e
"Resulullah öğle namazını nasıl kıldınrdı?" diye sorması ve Enes'in
bu soruyu hiç yadırgamadan söz konusu cevabı vermesi de bu yorumu desteklemektedir."
Zeyn İbnü'l-Müneyyir'in başka bir yerdeki ifadesi de şöyledir:
"Cuma namazının serinlik vaktinde kılınabileceği bu rivayetten
anlaşıldığına göre, zeval vaktinden önce kılınamayacağı hususu da anlaşılmış
olur. Çünkü Cuma namazını zeval vaktinden önce kılmak mümkün ve caiz olsaydı
sıcakların iyice artması namazın geciktirilmesine sebep olmazdı. Aksine
zevalden önce kılınarak bu görev îfa edilirdi. Fakat bu yapılmayıp namaz
geciktirilmiştir. Dolayısıyla zevalden önce kılınabileceğini söyleyen görüşe
delil olmaz."
İbn Battal Cuma namazının zevalden önce kılınmasının caiz
olduğunu söyleyenlere muhalif olmuş ve bu rivayeti esas alarak Cuma namazının
vaktinin öğle namazının vaktiyle aynı olduğunu söylemiştir. Çünkü Enes İbn
Mâlik'in cevabı da her iki namazın vaktinin aynı olduğunu göstermektedir.
Bu rivayet namaz kılan bir kimsenin her türlü şüpheden uzak
tutulması gerektiğini de göstermektedir. Bu şekilde onun namazını huşu içinde
kılması sağlanacaktır. Zira sıcakların çok şiddetli olduğu zamanlarda serinlik
vaktinin girmesi beklenmiştir.