باب: إذا ركع
دون الصف.
114. Saf'a Varmadan Rükûya Gitmek
حدثنا
موسى بن
إسماعيل قال:
حدثنا همام،
عن الأعلم،
وهو زياد، عن
الحسن، عن أبي
بكر: أنه
انتهى إلى
النبي صلى
الله عليه
وسلم وهو راكع،
فركع قبل أن
يصل إلى الصف،
فذكر ذلك
للنبي صلى
الله عليه
وسلم فقال:
(زادك الله
حرصا ولاتعد).
[-783-] Ebu Bekre (radiyallahu anh) şöyle demiştir: "Bir defasında
Resûlullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem namaz kıldırırken mescide girmiştim.
Resûlullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem rükû'a varmıştı. Bunun üzerine ben daha
saf'a ulaşmadan rükûa gittim. Daha sonra bunu Resûlullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'e anlattım. Bana şöyle dedi: Allah senin (namaza olan) düşkünlüğünü ve
hırsını artırsın, ama bir daha böyle yapma!"
AÇIKLAMA: Resûlullah
(s.a.v.)'in Allah senin hırsını artırsın" şeklindeki duası. Allah senin
hayra olan tutkunluğunu ve hırsını artırsın anlamındadır.
İbnü'l-Müneyyir şöyle demiştir: "Resulullah Ebû Bekre'nin
bu tavrını genel olarak tasvip etmiş ancak İşin ayrıntısında hatalı olduğunu belirtmiştir.
Ebu Bekre'yi onaylaması onun cemaat sevabından mahrum kalmamak için gösterdiği
hırstan ileri gelmektedir."
Resûlullah'ın ama bir daha böyle yapma!" şeklindeki sözü
şu anlamdadır: Bir daha böyle aceleyle gelip saf’a katılmadan rükûa varma ve
rükûa vardıktan sonra da eğilmiş bir vaziyette yürüyerek saf’a girme.
Ahmed İbn Hanbel, İshâk İbn Râhûye ve İbn Hüzeyme gibi bazı
Şafiî muhaddisler bunun haram olduğunu söylemişlerdir. Onların bu konudaki
delili Vâbisa ibn Ma'bed'in naklettiği şu rivayettir; "Resûiullah birisinin
tek başına safların arkasında namaz kılmakta olduğunu gördü ve ona namazını
tekrar etmesini emir buyurdu." Ahmed İbn Hanbel ve İbn Hüzeyme gibi
hadisçiler sünen sahiplerinin naklettiği bu hadisin sahih olduğunu
söylemişlerdir. İbn Hüzeyme, Ali İbn Şeybân'dan buna benzer bir rivayet
nakletmiştir. Ancak bu rivayette şöyle bir fazlalık bulunmaktadır:
"Safların arkasında tek başına namaz kılan kimsenin namazı olmaz.
İmam Şafiî ve aynı görüşü benimseyen âlimler ise Ebu Bekre
hadisini delil olarak göstermişlerdir. Onlara göre Vabisa hadisindeki emir
istihbâb İçindir; yani namazı iade etmenin müstehap olduğunu gösterir. Zira
yukarıdaki rivayette Ebu Bekre namazın bir bölümünü safların arkasında tek başına
ifa etmiştir ve Resulullah ona namazını tekrar etmesini emir buyurmamıştır.
Fakat bir daha böyle bir şeye kalkışmamasını emretmiştir. Bu açıdan bakıldığında
Resulullah onu sanki daha faziletli bir amele irşad etmiş gibidir.
Bu hadîs-i şerîf cemaate sonradan uyacak bir kimsenin imam hangi
rüknü ifa ediyorsa hiç beklemeden o anda uymasının müstehap olduğunu göstermektedir.
Saîd İbn Mansûr'un Sünen'inde Abdülaziz İbn Refî'nin Medine'li bir çok kişiden
naklettiği şu rivayette Resûlullah bunu açıkça emretmiştir: "Kim namaz
kıldığımız zaman beni kıyamda, rükûda veya secdede bulursa hemen ben hangi
rüknü yerine getiriyorsam o rükünde bana uysun.