باب: أذان
الأعمى إذا
كان له من
يخبره.
11. Vaktin Girdiğini Kendisine Bildirecek Birinin Olması
Şartıyla Â'mâ'nın (Görme Özürlünün) Ezan Okuması
حدثنا
عبد الله بن
مسلمة، عن
مالك، عن ابن
شهاب، عن سالم
بن عبد الله،
عن أبيه: أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: (إن
بلال يؤذن
بليل، فكلوا واشربوا
حتى ينادي ابن
أم مكتوم). ثم
قال: وكان رجلا
أعمى، لا
ينادي حتى
يقال له:
أصبحت أصبحت.
[-617-] Salim İbn Abdullah babası kanalıyla Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
şöyle buyurduğunu nakletmiştir: "Genellikle Bilal, geceleyin ezan okur, O
zaman'a kadar yiyip için! İbn Ümmi Mektum ezan okuyunca ise yemeye içmeye son
veriniz"
İbn Ümmi Mektûm â'mâ biriydi. Kendisine "sabahladın,
sabahladın" denilinceye kadar ezan okumazdı.
Tekrar: 620, 623, 2656, 7248
Diğer tahric edenler: Tirmizi Salat; Dârimî, Salat
AÇIKLAMA: (Bilâl, geceleyin
ezan okur) Bu ifade, Bilâl'in bu şekilde ezan okumayı âdet edindiğini gösterir.
(sabahladın, sabahladın) Bu ifade, sabaha çıktın manasına gelir.
Hadisten
Çıkarılan Sonuçlar
1- Fecir doğmadan önce ezan okunabilir. İleride bu tekrar ele
alınacaktır.
2- Bir ezandan bir müddet sonra başka bir ezanın okunması
müstehaptır.
3- Bir cami için iki müezzin bulundurulabilir.
4- Âmâ kimse namaz vaktinin girmesi konusunda gören kimseye tabî
olabilir.
5- Haber-i vâhid ile amel edilir.
6- Fecirden sonraki kısım İçin gündüz denebilir.
7- Fecrin doğmasından şüphe ediliyorsa, sahurda yeme içmeye
devam edilir. Çünkü aslolan gecenin devam etmesidir. Ancak bu konuda İmam
Mâlik muhalefet ederek, bu şekilde davranan ve sahur vaktini geçiren
kimselerin oruçlarını kaza etmesine hükmetmiştir.
8- Rivayet hususunda ravi biliniyorsa, görünmediği durumlarda
onun sesine itimad edilir. Şu'be kişinin İnsanların seslerini birbirine
benzeteceğini ileri sürerek bu görüşe muhalefet etmiştir.
9- Birini tanıtırken o kişinin özellikleri arasında bulunan
bunaklık vs. gibi sıfatlarından bahsedilebilir.
10- Kişinin annesiyle tanınması meşhur olmuş ve onu tanıtmak
için buna ihtiyaç duyuluyorsa kişi annesine nispet edilebilir.
TİRMİZİ’DEN
AÇIKLAMA:
AŞAĞIDAKİ SIHHAT BİLGİSİ YUKARIDAKİ İLE
İLGİLİ DEĞİL
Bu konuda İbn Mes’ûd,
Âişe, Üneyse, Enes, Ebû Zerr ve Semure’den birer hadis rivâyet edilmiştir.
Tirmîzî: İbn Ömer hadisi hasen sahihtir. İlim adamları gece ezan
okuma hakkında farklı görüştedirler. Bir kısmı: Gece okunan ezan sabah azanı
yerine geçer ve iadesi gerekmez. Mâlik, İbn’ül Mübarek, Şâfii, Ahmed ve İshâk
bu görüştedirler. Bir kısmı ise: Geceleyin okunan ezan sabah namazı yerine
geçmez, gece okunan ezanın tekrarı gerekir. Sûfyân es Sevrî bu kanaattedir.
Hammad b. Seleme, Eyyûb, Nafi’, İbn Ömer yoluyla “Bilâl
geceleyin ezan okudu Rasûlullah (s.a.v.) ona kul uyuya kaldı diye çağırmasını
emretti” hadisini rivâyet ediyor.
Tirmîzî: Bu hadis pek sahih değildir. Sahih olan: Ubeydullah b.
Ömer’in ve başkalarının Nafi’ ve İbn Ömer’den rivâyetleri olan hadistir ki:
“Bilâl geceleyin ezan okur siz Ümmü Mektum okuyuncaya kadar yeyin için”
Abdulaziz b. ebî Revvâd, Nafi’den şöyle rivâyet etmiştir.
“Ömer’in bir müezzini geceleyin ezan okudu da Ömer ona ezanı iade etmesini
emretti.” Bu hadiste, yukarıdaki gibi sahih değildir. Çünkü Nafî’den ve İbn
Ömer’den munkatı olarak rivâyet edilmiştir. Hammâd b. Seleme, İbn ebi Ravvad’ın
hadisini kastetmiş olacak ki böyle söylemiştir. Sahih olan rivâyet, Ubeydullah
ve pek çok kimsenin Nafî’ vasıtasıyla İbn Ömer’den yine Zührî vasıtasıyla Salim
ve İbn Ömer’den rivâyet ettikleri: “Bilâl geceleyin ezan okudu” hadistir.
Tirmîzî: Hammâd’ın hadisi sahih olsaydı bu hadisin bir manası
kalmazdı. Dolayısıyla Rasûlullah (s.a.v.)’in “Bilâl ezanı geceleyin okur”
demekle ileride olacak bir şeyi yani Bilâl’in ezanı erkenden geceleyin
okuyacağını bildirmektedir. Eğer Rasûlullah (s.a.v.), fecr’in başlamasından
önce okunan ezan, ezan yerine geçmemiş olsaydı ve o ezanın iadesi gerekseydi,
“Bilâl ezanı geceleyin okur” buyurmazdı.
Ali el Medinî diyor ki: Hammâd b. Seleme’nin, Eyyûb’dan,
Nafî’den ve İbn Ömer’den yaptığı rivâyet pek kabul görmeyen tek kalan
rivâyetlerdendir. Hammâd b. Seleme bu hadiste yanılmıştır.