باب:
الصلاة على
الحصير.
20. Hasır Üzerinde Namaz Kılmak
-وصلى
جابر وأبو
سعيد في
السفينة
قائما.وقال الحسن:
قائما ما لم
تشق على
أصحابك،
تدورمعها، وإلا
فقاعدا.
Câbir ve Ebu Saîd gemideyken ayakta namaz kıldılar. Hasan-ı
Basrî de şöyle dedi: "Diğer insanları rahatsız etmediğin sürece gemideyken
ayakta namaz kılabilirsin. Geminin yön değiştirmesine tabî olursun. Eğer
insanları rahatsız ediyorsan, oturarak namaz kılarsın."
حدثنا
عبد الله قال:
أخبرنا مالك،
عن إسحق بن عبد
الله بن أبي
طلحة، عن أنس
بن مالك: أن
جدته مليكة،
دعت رسول الله
صلى الله عليه
وسلم لطعام
صنعته له،
فأكل منه، ثم
قال: (قوموا فلأصل
لكم). قال أنس:
فقمت إلى حصير
لنا، قد اسود
من طول ما
لبس، فنضحته
بماء، فقام
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم، وصففت
أنا واليتيم
وراءه،
والعجوز من
ورائنا، فصلى
لنا رسول الله
صلى الله عليه
وسلم ركعتين،
ثم انصرف.
[-380-] Enes İbn Mâlik'den şöyle nakledilmiştir: Enes bin Malik'in ninesi
Müleyke Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i Onun için pişirdiği bir yemeğe
davet etmişti. Allah Resulü Sallallahu
Aleyhi ve Sellem yemeği yedikten sonra: 'kalkın size namaz kıldırayım'
dedi."
Enes olayı anlatmaya şu şekilde devam etti: "Sıkça kullanılmaktan kararan bir
hasırımız vardı, ona doğru yöneldim. Üzerine biraz su serptim. Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) kalkıp namaza başladı. Ben ve yetim bir çocuk arkasında saf
tuttuk. İhtiyar ninem ise, bizim arkamızda namaza durdu. Allah Resulü
Sallallahu Aleyhi ve Sellem bize iki rekat namaz kıldırdı. Sonra yanımızdan
ayrıldı.
Tekrar: 727, 860, 871, 874, 1164.
AÇIKLAMA: (Hasır Üzerinde
Namaz Kılmak) Bu konuda İbn Battal şöyle demiştir: "Eğer üzerinde namaz
kılınan örtü, bir adam boyu veya daha uzunsa buna hasır denir, seccade denmez.
Hem hasır, hem de seccade hurma yaprağından ve benzeri maddelerden örülür.
(Cabir namaz kıldı); İbn Ebi Şeybe, Enes'in kölesi Abdullah İbn
Ebî Utbe kanalıyla bu hadisi senediyle birlikte zikretmiştir. Şöyle ki;
"Ebu'd-Derdâ, Ebu Saîd el-Hudrî, Câbir İbn Abdullah ve daha başkalarıyla
birlikte yolculuğa çıktık, İmamımız gemideyken ayakta bize namaz kıldırıyordu.
Biz de arkasında ayakta namaza dururduk. Dileseydİk gemiyi demirleyebilirdik,
(ama bunu yapmadık)."
İbnu'l-Müneyyir şöyle demiştir: "Gemide namaz kılmanın,
hasır üstünde namaz kılma başlığı altında zikredilmesi, her ikisinin de
toprağın üzerinde kılınan namaz olmamasından İleri gelir. Böylece, 'Ebu Davud
ve diğer hadis imamlarının tahriç ettiği Yüzünü toprağa sür' şeklindeki meşhur
hadisten hareketle secde ederken toprağa temas etmenin şart olduğu görüşünün
yanlış olduğu ifade edilmek İstenmiştir."
İmam Buhârî burada, gemide ayakta namaz kılma imkanı varken
oturarak namaz kılmayı caiz gören Ebu Hanife ile diğer imamlar arasındaki
ihtilafa işaret etmiştir. Bu hadise göre deniz taşıtlarına binmenin caiz
olduğuna delil vardır.
Bu ifade, Nebi s.a.v.'in
gelme nedeninin yemek daveti olduğunu gösterir. Itbân hadisinde ise, namaz
kıldığı yeri namazgah edinmelerini hedeflediği için ilk olarak namaz kılıp
sonra yemek yemiştir. Nebi s.a.v. her iki davette ne
gaye ile gelmişse önce onu yapmıştır.
(Su serptim) Su serpme, hasırı yumuşatmak için olabileceği gibi
temizlemek için de olabilir. Ancak kesin bir dille Enes'in temizlemek
gayesiyle su serptiğini söylemek doğru olmaz. Aksine akla ilk gelen mana bunun
dışındadır. Çünkü aslolan temizliktir.
Hadisten
Çıkarılan Sonuçlar
1- Düğün yemeği olmasa dahi, davet eden bir kadın olsa bile,
eğer fitneye düşmekten emin olunmuşsa davete icabet edilmelidir.
2- Davet yemeğinden yenir.
3- Evde cemaatle nafile namaz kılınabilir. Bu olayda Nebi s.a.v.
hane halkına namazın nasıl kılınacağını göstererek öğretmiştir. Çünkü nine,
mescid-i nebeviden uzak bir yerde oturduğu için namazla İlgili bazı ayrıntıları
bilmiyordu.
4- Namaz kılınacak yer -temizlenmelidir.
5- Çocuklar yetişkinlerle birlikte saf tutabilir.
6- Kadınlar erkeklerin arkasında saf tutar.
7- Kadın, kendisiyle birlikte saf tutacak başka bir kadın
bulamazsa tek başına saf tutar.
8- Bu hadis, safın gerisinde tek başına namaz kılmanın caiz
olduğuna delil olarak kullanılmıştır. Ancak bu rivayet, buna hiçbir surette
delil olmaz.
9- Gündüz kılınan nafile namazlar, dört rekat olması gerektiğini
savunanların aksine iki rekat kılınabilir.
10- Temyiz çağındaki çocuğun abdesti ve namazı sahihtir.
11- Nafile namazın tek başına kılınmasının daha faziletli
olması, ortada öğretmek gibi başka bir maslahatın olmadığı durumlarda söz
konusudur. Hatta, eğer maslahat cemaatle kılmayı gerektiriyorsa, özellikle de
Nebi s.a.v.'in şahsı söz konusu olunca cemaatle kılmak tek başına kılmaktan
daha çok sevab kazanmaya sebep olur.
باب: الصلاة
على الخمرة.
21. Seccade Üstünde Namaz Kılmak
حدثنا
أبو الوليد
قال:حدثنا
شعبة
قال:حدثنا سليمان
الشيباني، عن
عبد الله بن
شداد، عن ميمونة
قالت:
كان
النبي صلى
الله عليه
وسلم يصلي على
الخمرة.
[-381-] Meymûne validemizden şöyle nakledilmiştir: "Nebi Sallallahu Aleyhi
ve Sellem, seccade üzerinde namaz kılardı.