باب:
خروج النساء
للبراز.
13. Kadınların Tuvalet İhtiyaçlarını Görmek İçin Çıkmaları
حدثنا
يحيى بن بكير
قال: حدثنا
الليث قال:
حدثنا عقيل،
عن ابن شهاب،
عن عروة، عن
عائشة:
أن
أزواج النبي
صلى الله عليه
وسلم كن يخرجن
بالليل إذا
تبرزن إلى
المناصع، وهو
صعيد أفلح،
فكان عمر يقول
للنبي صلى الله
عليه وسلم:
احجب نساءك،
فلم يكن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يفعل، فخرجت
سودة بنت زمعة،
زوج النبي صلى
الله عليه
وسلم، ليلة من
الليالي عشاء، وكانت
امرأة طويلة،
فناداها عمر:
ألا قد عرفناك
يا سودة، حرضا
على أن ينزل
الحجاب،
فأنزل الله
آية الحجاب.
[-146-] Aişe (radiyallahu anha validemiz)'den rivayet edilmiştir: Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in hanımları geceleyin tuvalet İhtiyaçlarını görmek üzere menâsı'
denilen yere (ki burası geniş bir arazi idi) çıkardı. Ömer, Hz. Peygamber'e
"Hanımlarını ört" diyordu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ise bunu yapmıyordu.
Nihayet bir gece Hz. Peygamber'in hanımlarından Sevde binti Zem'a yatsı namazı
vaktinde çıktı. Sevde uzun bir kadındı. Hz. Ömer örtü konusunda âyetin
gelmesini şiddetle arzuladığı için ona "Ey Sevde biz seni tanıdık"
dedi. Bunun üzerine Allah hicab (örtü) âyetini indirdi.
Hicab ayeti: Ahzab suresi 53. ayettir.
Tekrar: 147, 4795, 5237, 6240.
AÇIKLAMA: Menasi', el-Baki'
yakınlarında bir yerdir. Hz. Ömer'in
"Hanımlarını ört" sözü, evlerinden çıkmalarına engel ol, anlamına
gelir. Çünkü, daha sonra geleceği üzere Hz. Ömer, hicap ayetinin indirilmesinden
sonra Sevde'ye bu konuda bazı şeyler söylemiştir.
Ahzab suresinin tefsirinde geleceği üzere Hz. Ömer hicap ile
ilgili ayet’in indirilmesini, kendisinin vahiy inmeden önce vahye uygun görüş
belirttiği konulardan sayardı.
Buna göre Hz. Peygamber'in eşlerinin, tuvalet yapmak için
çıktıkları zaman örtünmeleri konusunda farklı durumlar söz konusudur:
1. İlk başta karanlıkta çıkıyorlardı. Nitekim Hz. Âİşe bu
hadiste "geceleyin çıkardı" diyerek Hz. Peygamber'in eşlerinin gündüz
değil geceleyin çıktıklarını belirtmiştir.
2. Sonra örtünme (hicap) âyeti indirildi, onlar da gerekli
elbiseler ile örtündüler. Ancak onların şahısları bazen ayırt edilebiliyordu.
3. Sonra evlerde tuvalet yapıldı. Bu sayede dışarı çıkmaktan
kurtuldular. Bu konu ileride Hz. Aişe'ye iftira atılması olayı ile ilgili
olarak gelecektir. O hadiste Hz. Aişe "Bu olay evlerde tuvaletlerin
yapılmasından önce idi" demiştir.
وحدثنا
زكرياء قال:
حدثنا أبو
أسامة عن هشام
بن عروة عن
أبيه عن
عائشو، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: (قد أذن
أن تخرجن في
حاجتكن). قال
هشام : يعني
البراز.
[-147-] Aişe (r.anha) Nebi Sallallahu aleyhi ve sellem'den şunu rivayet
etmiştir: "ihtiyaçlarınız için çıkmanıza izin verildi". Hişam
"yani tuvalet ihtiyacı için" demiştir.
AÇIKLAMA: İbn Battal şöyle
demiştir: Bu hadisten çıkan fıkhî hükümler şunlardır: Kadınların kendi yararlarına olan ve ihtiyaç
duydukları tasarrufları yapmaları caizdir.
Alt derecede olan biri doğru gördüğü bir şey konusunda, zorluk çıkarma
maksadı taşımaksızın, üst derecedekîne görüşünü bildirebilir.
Bu hadisten Hz. Ömer'in üstünlüğü de anlaşılmaktadır.
Hayır maksadıyla ağır söz söylemek caizdir.
Kişinin, dinen annesi konumunda olan kişiye vaaz vermesi
caizdir, çünkü Sevde müminlerin annesidir.
Hz. Peygamber, dinî konularda vahyi beklerdi. Çünkü ortada açık
bir ihtiyaç bulunmasına rağmen o vahiy gelinceye kadar hanımlarına
örtünmelerini emretmemiştir. Yine onun kadınlara (ihtiyaç İçin dışarı) çıkma
konusunda izin vermesi de böyledir.
باب
التبرز في
البيوت.
14. Evlerdeki Tuvaletlerde Tuvalet Yapmak
حدثنا
إبراهيم بن
المنذر قال:
حدثنا أنس بن
عياض، عن عبيد
الله، عن محمد
بن يحيى بن
حبان، عن واسع
بن حبان، عن
عبد الله بن
عمر قال: ارتقيت
فوق ظهر بيت
حفصة لبعض
حاجتي، فرأيت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقضي
حاجته،
مستدبر
القبلة، مستقبل
الشأم.
[-148-] Abdullah İbn Ömer r.a. şöyle demiştir: "Bir ihtiyacım için
Hafsa'nın evinin damına çıktım. Orada Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in kıbleye arkasını, Şam tarafına önünü dönmüş bir şekilde tuvalet
ihtiyacını giderdiğini gördüm."
AÇIKLAMA: Buharî'nin önceki
konunun hemen ardından bu konuyu getirmesinin sebebi, kadınların tuvalet için
dışarı çıkmaları durumunun devam etmediğini belirtmek içindir. Bundan sonra evlerde
tuvaletler yapılmış ve başka bir zorunluluk bulunmadıkça evden çıkmalarına
ihtiyaçları kalmamıştır.
حدثنا
يعقوب بن
إبراهيم قال:
حدثنا يزيد بن
هارون قال:
أخبرنا يحيى،
عن محمد بن
يحيى بن حبان:
أن عمه واسع
بن حبان
أخبره: أن عبد
الله بن عمر
أخبره قال: لقد
ظهرت ذات يوم
على ظهر
بيتنا، فرأيت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قاعدا
على لبنتين،
مستقبل بيت
المقدس.
[-149-] Abdullah İbn Ömer şöyle demiştir: "Bir gün evimizin damına
çıktım. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’in Beytü'I-Makdise önünü
dönmüş bir şekilde tuvalet ihtiyacını görmek için iki tuğla üzerinde oturduğunu
gördüm."