باب:
لا تستقبل
القبلة بغائط
أو بول، إلا
عند البناء،
جدار أو نحوه.
11. Büyük Veya Küçük Tuvalet Yaparken Kıbleye Dönülmez, Ancak
Bina, Duvar Vb. Bir Şey Varsa Dönülür
حدثنا
آدم قال:
حدثنا ابن أبي
ذئب قال:
حدثنا
الزهري، عن
عطاء بن يزيد
الليثي، عن
أبي أيوب
الأنصاري قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (إذا أتى
أحدكم
الغائط، فلا
ستقبل القبلة
ولا يولها ظهره،
شرقوا أو
غربوا).
[-144-] Ebu Eyyub el-Ensâri r.a. şöyle demiştir; Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: "Biriniz tuvaletini yapacağı zaman kıbleye önünü ve
arkasını dönmesin. Doğuya veya batıya dönün.
Tekrar: 394.
AÇIKLAMA: Aşağıda gelecek
olan İbn Ömer'in rivayet ettiği hadis, binalarda tuvalet yaparken kıbleye
arkayı dönmenin caiz olduğunu, Câbir hadisi de önü dönmenin caiz olduğunu
göstermektedir. Câbir hadisi olmasaydı, Ebu Eyyub'un genel ifadeli hadisi, İbn
Ömer'in hadisi ile arkayı dönme konusunda tahsis edilirdi. Buna kıyas yaparak
öne dönmeye de cevaz verilmezdi.
Tuvalet
Yaparken Kıbleye Ön veya Arkayı Dönme Yasağı Konusunda Farklı Görüşler
1. {Binada olsun açık alanda olsun kıbleye arkayı dönmek caiz,
önü dönmek haramdır)
Bir grup alim İbn Ömer hadisini esas alarak kıbleye önü değil
arkayı dönmenin caiz olduğunu söylemişlerdir. Bu görüş, Ebu Hanife ve Ahmed b.
Hanbel'den rivayet edilmiştir,
2. (Binalar ve açık alan
arasında mutlak ayrım yapıp, binada kıbleye dönmeyi caiz, açık alanda haram
görmek)
Alimlerin çoğunluğu ile birlikte Mâlik, Şafii, ve İshak ise delillerin
tümünü göz önüne alan en adil görüşü kabul etmişlerdir ki buna göre örfen
binalarda önünü dönmek, kıbleye değil duvara izafe edilir. Tuvalet için yapılan
mekanlar şeytanların sığındığı yerler olup, kıble olarak nitelenmeye elverişli
değildir. Açık alan ise bundan farklıdır.
3. (Binada da açık alanda
da önü dönmek de arkayı dönmek de haramdır)
Bir gruba göre ise bu mutlak olarak haramdır. Bu Ebu Hanife ve
İmam Ahmed'den rivayet edilen meşhur görüştür. Şafii'nin öğrencisi Ebu Sevr de bu
görüştedir. Mâlikilerden İbnü'l-Arabi, Zahirilerden İbn Hazm da bu görüşü seçmiştir.
Bunların delili, yasak ile mübahlık çeliştiği zaman yasağın esas alınması
gerektiği konusundaki temel prensiptir.
4. (Binada da açık alanda
da önü ve arkayı dönmek caizdir)
Bir gruba göre ise bu mutlak olarak caizdir. Bu, Hz. Âişe, Urve,
Rebia ve Davud'un görüşüdür. Onların delili bu konu ile ilgili hadislerin
birbiri ile çelişki arz etmesidir. Bu durumda "asıl olan mübahlıktır"
ilkesi esas alınır.
Alimler arasında meşhur olan, bu dört görüştür.