|
BELED 13 |
فَكُّ
رَقَبَةٍ |
13. O, kul azad
etmektir.
Bu buyruğa dair
açıklamalarımızı üç başlık halinde sunacağız:
1- Kul Azad Etmek:
2- Hürriyete Kavuşturulması Daha
Faziletli Olan Köle:
3- Köle Azad Edip, Sadaka Vermenin
Fazileti:
1- Kul Azad Etmek:
"Kul azad
etmek"; kişiyi esirlikten kurtarmaktır. Kölelikten kurtarmak diye de
açıklanmıştır. Hadis-i şerifte: "Kul azad etmek, onun bedelini (kitabet
bedelini) ödemesinde yardımcı olmandır" diye buyurulmuştur ki bu hadisi
el-Bera (b. Azib) rivayet etmiştir. Daha önce de bu hadis Berae (et-Tevbe)
Süresi'nde (60. ayet, 17. başlıkta) geçmiş bulunmaktadır.
Fekk (çözmek): Bağı
çözmek demektir. Kölelik de bir bağdır. Dolayısı ile köle edinilmiş olan
kimseye "rakabe" denilmiştir. Çünkü kişi kölelik ile boynunda bağ
bulunan esire benzer. Köleyi hürriyete kavuşturmaya çözmek (fekk) denilmesi
esırın kendisini bağlayan esaret bağından çözülmesine (kurtarılmasına)
benzetilmesinden ötürüdür. Hassan şöyle demiştir: "Nice esir vardır ki,
biz onu bedelsiz olarak çözdük Ne perçemlerin kesilmesini (kurtardık) da
onların (azad edici) mevlaları olduk."
Ukbe b. Amir
el-Cüheni'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Her kim mü'min bir köleyi hürriyetine kavuşturursa, bu onun cehennem
ateşinden fidyesi (kurtulmalıkı) olur."
el-Maverdi dedi ki:
Bunun ikinci bir anlama gelme ihtimali vardır. Buna göre; o kişinin
masiyetlerden uzak durmak, itaatleri de işlemek süretiyle kendi kendisini
kurtarıp (cehennem ateşinden) boynunu azad etmesini kastetmiş olabilir. Bu
hususta rivayet edilen haber (hadis) böyle bir tevili yapmaya engel değildir.
Hatta bu (tevil şekli) doğruya daha yakındır.
2- Hürriyete
Kavuşturulması Daha Faziletli Olan Köle:
"Kul azad
etmek" buyruğu hakkında Asbağ şöyle demiştir: Pahalı, kafir bir köleyi
özgürlüğüne kavuşturmak, değeri daha düşük, mü'min bir köleyi özgürlüğüne
kavuşturmaktan daha faziletlidir. Çünkü Peygamber (s.a.v.)'a:
Hangi köle(yi nad etmek)
daha faziletlidir, diye sorulduğunda "değer itibariyle daha pahalı,
sahipleri nezdinde daha üstün ve nefis kabul edilenleri" diye cevab
vermiştir.
İbnu'l-Arabi dedi ki: Bu
hadiste kastedilen ise "müslümanlar arasından (böyle olan)dır." Buna
delil de Peygamber efendimizin: "Kim müslüman bir köle azad ederse ...
" ile; "Kim mü'min bir köle azad ederse .. " diye buyurmuş
olmasıdır. Asbağ'ın yaptığı bu açıklama ise bir yanılmadır. O sadece (köle azad
etmek sonucunda) malın eksiltilmesini gözönünde bulundurmuştur. Fakat azad
edilenin sadece ibadet edecek hale gelmesini yalnızca tevhidin gereklerini
yerine getirecek duruma getirilmesini gözönünde bulundurmak ise, elbetteki daha
uygundur."
3- Köle Azad Edip,
Sadaka Vermenin Fazileti:
Köle azad etmek ve
sadaka vermek en faziletli amellerdendir. Ebü Hanife'den gelen rivayete göre
köle azad etmek, sadaka vermekten daha faziletlidir. Onun iki arkadaşına (Ebü
Yusuf ve Muhammed'e) göre ise, sadaka vermek daha faziletlidir. Ayet-i kerime
ise köle azad etmeyi sadaka vermekten önce sözkonusu ettiğinden ötürü, Ebü
Hanife'nin görüşünün lehine daha kuvvetli bir delil teşkil etmektedir.
eş-Şa'bi'den rivayet
edildiğine göre; yanında nafakasından artan malı bulunan bir kimsenin bu malı
yakın akrabalarına harcamasının mı, yoksa onunla köle azad etmesinin mi daha
faziletli olacağı sorulmuş. O: köle azad etmek daha faziletlidir, demiştir.
Çünkü Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Her kim bir köleyi
hürriyetine kavuşturursa, Allah da o kölenin herbir organı karşılığında (azad
edenin) bir organını cehennem ateşinden kurtarır. "
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN