|
FECR 3 |
وَالشَّفْعِ
وَالْوَتْرِ |
3. Hem çifte, hem de
teke.
Şef' (çift); iki, vetr
de; tek demektir.
Bu hususta da görüş
ayrılığı vardır. Merfu olarak İmran b. el-Husayn'dan gelen rivayete göre o
Peygamber (s.a.v.)'ın şöyle dediğini nakletmiştir: "Çift ve tek'ten kasıt,
namazdır. Kimisi çift (rekat)dır, kimisi de tek (rekat)lidır. ''
Cabir b. Abdullah dedi
ki: Peygamber (s.a.v.): "Andolsun fecre ve on gece-
ye" (1-2. ayetler)
buyruğu hakkında dedi ki: "O (fecr) sabah demektir. On ise kurban kesmek,
vetr; Arafe günü, şef' ise kurban kesme günüdür."
Bu aynı zamanda İbn
Abbas ve İkrime'nin de görüşüdüL en-Nehhas da bunu tercih edip şöyle demiştir:
Ebu'z-Zübeyr'in, Cabir'den rivayet ettiği hadis Peygamber (s.a.v.)'dan sahih
olarak gelen hadistir. İsnad itibariyle İmran b. Husayn'ın rivayet ettiği
hadisten daha sahihtir. Arafe günü tektir. Çünkü o dokuzuncu gündüL Nahr
(kurban kesme) günü ise çifttir. Çünkü o da zülhiccenin onuncu günüdür.
Ebu Eyyub'dan şöyle
dediği nakledilmiştir: Peygamber (s.a.v.)'a Yüce Allah'ın: "Hem çifte, hem
de teke" buyruğu hakkında sorulmuş, o da şöyle buyurmuştur: "Çift;
Arafe ve kurban kesme günüdür, tek ise kurban kesme gününün gecesidir. "
Mücahid ve yine İbn
Abbas şöyle demişlerdir: Çift, Allah'ın yaratıklarıdır.
Yüce Allah: "Sizi
çift çift yarattık" (Nebe', 8) diye buyurmuştur. Tek ise Aziz ve Celil
olan Allah'dır. Mücahid'e: Sen bu görüşü herhangi bir kimseden rivayetle mi
söylüyorsun denilince o: Evet ben bunu Ebu Said el-Hudri'den, onun da Peygamber
(s.a.v.)'dan rivayeti olarak naklediyorum, diye cevab vermiştir.
Muhammed b. Sır'in,
Mesruk, Ebu Salih ve Katade de buna yakın açıklamalarda bulunmuş ve şöyle
demişlerdir: Çift; Allah'ın yarattıklarıdır. Çünkü Yüce Allah: "Herşeyden
de çift çift yarattık" (ez-Zariyat, 49) diye buyurmuştur. Küfür ve iman,
mutluluk-bedbahtlık, hidayet-sapıklık, nur-karanlık, gece-gündüz, sıcak-soğuk,
güneş-ay, yaz-kış, gök-yer, cinler-insanlar... Tek ise, Yüce Allah'dır. O şöyle
buyurmuştur: "De ki: O, Allah'tır bir tektir. Allah'tır, sameddir."
(İhlas, 1-2) Peygamber (s.a.v.) da şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz Allah'ın
doksandokuz ismi vardır. Allah tektir,
teki sever. "
Yine İbn Abbas'tan şöyle
dediği rivayet edilmiştir: Çift, sabah namazı, tek de akşam namazıdır.
er-Rabi' b. Enes ve
Ebu'I-Aliye dedi ki: O, akşam namazıdır. Ondaki çift iki rekat, tek ise üçüncü
rekattır.
İbnu'z-Zübeyr dedi ki:
Çift Mina'nın onbir ve onikinci günüdür. Tek ise onüçüncü gündür. Yüce Allah
şöyle buyurmuştur: "Kim iki günde acele ederse ona günah yoktur. Kim de
geriye kalırsa ona da günah yoktur." (elBakara, 203)
ed-Dahhak dedi ki: Çift,
Zülhiccenin on günü, tek ise, Mina'nın üç günüdür. Bu Ata'nın da görüşüdür.
Çift ile tekin Adem ve
Havva olduğu da söylenmiştir. Çünkü Adem önceleri tek idi. Eşi Havva ile çift
oldu. Böylece önce tek iken, sonradan çift olmuş oldu. Bunu İbn Eb'i Necih, İbn
Abbas'tan rivayet olarak zikrettiği gibi, el-Kuşeyri de onun görüşü olarak
nakletmiştir. Bir rivayette de şöyle denilmiştir: Çift, Adem ile Havva, tek ise
Yüce Allah'tır.
Çift ve tek yaratılmış
varlıklardır. Çünkü bunlar çift ve tektir. Yüce Allah bütün yaratılmışlara
yemin etmiş gibidir. Yüce Allah, bazan ilmi sebebiyle isim ve sıfatlarıyla,
bazan kudreti dolayısıyla fiillerine yemin eder. Nitekim Yüce Allah şöyle
buyurmaktadır: "Erkeği de, dişiyi de yaratana ... " (el-Leyl, 3)
Bazan sanatının harkuladeliği dolayısıyla yaptıklarına yemin eder:
"Andolsun güneşe ve aydınlığına" (eş-Şems, 1) "Semaya ve onu
bina edene." (eşŞems, 5) ve: "Andolsun göğe ve Tarık'a"
(et-Tarık, 1) buyruklarında olduğu gibi.
Çiftin cennetlerin
dereceleri olduğu söylenmiştir. Bu dereceler de sekiz tanedir. Tekin de
cehennem ateşinin (aşağıya doğru inen) derekeleri olduğu söylenmiştir. Bunlar
da yedi tanedir. Bu, el-Hasen b. el-Fadl'ın görüşüdür. Yüce Allah, böylece
cennet ve cehenneme yemin etmiş gibidir.
Çiftin; Safa ile Merve,
tekin; Ka'be olduğu da söylenmiştir.
Mukatil b. Hayyan dedi
ki: Çift; günler ve geceler, tek ise sonrasında gece bulunmayan gündür. Bu da
kıyamet günüdür.
Süfyan b. Uyeyne dedi
ki: Tek şanı Yüce Allah'tır. Çift de aynı zamanda O'dur. Çünkü Yüce Allah şöyle
buyurmaktadır: "üç kişi fısıldaşmayıversin. Muhakkak O, onların
dördüncüleridir." (el-Mücadele, 7)
Ebu Bekr el- Verrak dedi
ki: Çift yaratılmışların sıfatlarındaki çelişkilerdir.
Aziz olmak, zelil olmak,
muktedir olmak, aciz olmak, güç sahibi olmak, zayıf olmak, ilim ve cehalet,
hayat ve ölüm, görmek ve körlük, işitmek ve sağırlık, konuşmak ve dilsizlik
gibi Tek ise, Yüce Allah'ın sıfatlarının tek (zıtsız) olmasıdır. Zilletsiz
azizlik, aczsiz kudret, zaafsız kuvvet, cehaletsiz ilim, ölümsüz hayat, körlüğü
olmayan görmek, dilsizliği olmayan kelam, sağırlığı olmayan işitmek ve
benzerleri.
el-Hasen dedi ki: Tek ve
çift ile kasıt, bütün sayılardır. Çünkü sayının bunlardan uzak olması sözkonusu
değildir. Bu, hesaba yapılan bir yemindir.
Bir görüşe göre çift,
Mekke ile Medine mescididir. İki Harem bunlardır. Tek ise, Beytu'l-Makdis
mescididir.
Bir başka görüşe göre,
çift; hac ile umreyi birlikte yapmak (hacc-ı kıran) yahut hacca kadar umre ile
temettuda bulunmak (hacc-ı temettu)dır. Tek ise hacc-ı ifrad yapmaktır.
Çiftin canlılar olduğu
söylenmiştir. Çünkü canlılar erkek ve dişidir. Tekil ise cansız varlıklardır.
Bir başka görüşe göre çift, gelişip büyüyen, tek ise gelişip büyümeyendir.
Başka açıklamalar da yapılmıştır.
İbn Mesud ve
arkadaşları, el-Kisai, Hamza ve Halef "tek" anlamındaki lafzı
"vav" harfini kesreli olarak; (...) diye okumuşlar, diğerleri ise
"vav" harfini üstün olarak okumuşlardır. Her ikisi aynı anlamda iki
ayrı söyleyiştir. esSıhah'ta şöyle denilmektedir: Kesre ile "vitr"
tek demektir. üstün ile "vetr" ise kin ve düşmanlık anlamındadır. Bu
el-Aliye ahalisinin söyleyişidir. Hicazlıların söyleyişi ise, tam aksi
şekildedir. Temimliler ise her ikisinde de kesreli kullanırlar.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN