|
ZARİYAT 1 / 6 |
بِسْمِ
اللهِ
الرَّحْمنِ
الرَّحِيمِ وَالذَّارِيَاتِ
ذَرْواً {1}
فَالْحَامِلَاتِ
وِقْراً {2}
فَالْجَارِيَاتِ
يُسْراً {3} فَالْمُقَسِّمَاتِ
أَمْراً {4}
إِنَّمَا
تُوعَدُونَ
لَصَادِقٌ {5}
وَإِنَّ
الدِّينَ
لَوَاقِعٌ {6} |
1.
Andolsun tozutup savuran (rüzgar)lara.
2. Ağır
yük taşıyan (bulut)lara.
3.
Kolaylıkla akanlara.
4. Emri
paylaştıranlara ki;
5.
Şüphesiz va'dolunduğunuz elbette doğrudur.
6. Ve
şüphesiz ki din elbette gerçekleşecektir.
"Andolsun tozutup
savuran (rüzgar)lara" buyruğu hakkında Ebu Bekr el-Enbari dedi ki: Bize
Abdullah b. Naciye anlattı, bize Yakub b. İbrahim anlattı. Bize Mekki b.
İbrahim anlattı. Bize el-Cuayd b. Abdirrahman anlattı. O Yezid b. Usayfe'den, o
es-Saib b. Yezid'den rivayet ettiğine göre bir adam Ömer (r.a)'a şöyle sormuş:
Ben Kur'an'ın müşkil (anlaşılması zor) buyruklarının tefsirine dair soru soran
bir adam gördüm. Bunun üzerine Ömer: Allah'ım, bana onun hakkından gelmeyi
nasib et, dedi. Bir gün bu adam elbiselerini giyinmiş, başında bir sarık
bulunduğu halde Ömer de Kur'an-ı Kerim okurken Ömer'in yanına girmiş. Ömer
Kur'an okumayı bitirince, adam yanına gelerek: Ey müminlerin emiri
"andolsun tozutup savuranlara" ne demektir? diye sormuş. Ömer ayağa
kalkıp kollarını sıvadıktan sonra adamı sopalamaya koyulmuş ve sonra da şöyle
demiş: Buna elbiselerini giydirin ve onu bir deve semeri üzerinde taşıyarak
kabilesine götürün. Sonra bir hatib kalkıp şöyle desin: Şüphesiz ki Sabiğ ilim
öğrenmek istemiş, ancak isabet ettirememiştir. Bu şahıs daha önceleri kavmi
arasında ileri gelen birisi olduğu halde aralarında sıradan bir kişi olup
gitti.
Amir b. Vasile'den
rivayete göre İbnu'l-Kevva, Ali (r.a)'a: Ey mü'minlerin emiri, diye sormuş şu
"andolsun tozutup, savuranlara" ne demektir? Ali (r.a):
Yazıklar olsun sana
demiş. Sen bilgini arttırmak maksadıyla soru sor, işi zora koşmak maksadıyla
soru sorma. "Andolsun tozutup savuranlara" buyruğunda kastedilen
rüzgarlardır. "Ağır yük taşıyanlar"dan kasıt bulutlardır.
"Kolaylıkla akanlar" gemilerdir. "Emri paylaştıranlar"
meleklerdir.
el-Haris de Ali
(r.a)'dan şunu rivayet etmektedir: "Andolsun tozutup savuranlara"
dört ayaklılar yükü taşıdıkları gibi bulutlar da suyu taşırlar.
"Kolaylıkla akanlara" bunlar da yüklü gemilerdir. "Emri
paylaştıranlara" bunlar çeşitli emirler getiren meleklerdir. Cebrail
gazabı, Mikail rahmeti, ölüm meleği de ölümü getirir, demektir.
el-Ferra dedi ki:
Denildiğine göre meleklerin çeşitli emirler getirmesi bolluk, kuraklık, yağmur,
ölüm ve çeşitli olayları getirmeleridir.
(1. ayetin lafzından
olmak üzere): "Rüzgar toprağı savurdu, savurur, savurmak" denilir.
"Andolsun tozutup
savuranlara" ve ondan sonraki buyrukların birer kasem oldukları
söylenmiştir. Şanı Yüce Rabbimiz de herhangi bir şeye kasem edecek olursa, onun
özel bir şerefi olduğunu tesbit etmiş olur.
Anlamının: Tozutup
savuranların Rabbine andolsun, şeklinde olduğu da söylenmiştir. Buyruğun cevabı
ise: "Şüphesiz vaadolunduğunuz" yani size vaadolunan hayır, şer,
mükafat ve cezalar "elbette doğrudur." Onda herhangi bir yalan
yoktur, buyruğudur.
"Elbette
doğrudur" buyruğu sıdk (gerçek) dır, demektir. Burada ism(-i fail) mastar
konumundadır.
"Ve şüphesiz ki
din" amellerin karşılıklarının verilmesi "elbette
gerçekleşecektir" gelip sizi bulacaktır.
Daha sonra bir başka
şeye yemin ederek: "Güzel yolları bulunan gök hakkı için gerçekten siz
birbirini tutmayan sözler içindesiniz." (ez-Zariyat, 78) diye
buyurmaktadır.
"Tozutup
savuranlar"ın doğurgan kadınlar oldukları söylenmiştir. Çünkü onların
saçıp savurmalarında (doğum yapmalarında) insanların dağılması (etrafa
yayılması) sözkonusudur. Zira onlar böylelikle çocuklarını savurmaktadırlar.
Bundan dolayı onlara "savuranlar" denilmiştir. Yüce Allah'ın onlara
yemin etmesi ise onların sulblerinde salih kullarının hayırlı olanlarının
bulunmasından dolayıdır. Hem erkek, hem kadının herbirisi aynı zamanda
"savuran" olmakla birlikte, erkeklerin dışarda tutulup kadınların bu
özellikle anılmalarının iki sebebi vardır:
1- Çünkü kadınlar
erkeklerde bulunmayan kab olmak özelliğine sahibtir. İşte toplayıp savurma
özellikleri kendilerinde bulunduğundan ötürü bilhassa kadınlar zikredilmiştir.
2- Onların savurma özelliği uzun bir süre devam etmekle beraber, onlarla erken
yaştan itibaren temas kurulabilir.
"Ağır yük
taşıyanlar" bulutlar demektir. Yükleri ağırlaşması halinde gebe kadınlar
diye de açıklanmıştır.
"Sırttaki ya da
karındaki yükün ağırlığı" anlamındadır. Mesela: "Ağır yükünü
taşıyarak geldi" ile: ''Devesine ağır yük vurdu" denilir. "Vikr:
Ağır yük" çoğunlukla katır ve eşeğin yükü için kullanılır.
"Vesk" ise deve yükü hakkında kullanılır. "Bu ağır yük taşımış
kadın" demektir. "Hurma ağacının yemiş yükü" çoktur demektir.
"Çok yemiş yüklenmiş hurma ağacı" denilir, (...) şekli de
nakledilmiştir, bu kıyasi değildir. Çünkü fiil (ağır yük yüklenme) hurma
ağacınındır. "Kaf" harfi kesreli olarak: (...) şeklindeki kullanım:
"Yük taşıyan (hamile) kadın" demeye kıyasendir. Çünkü ağacın taşıdığı
yük (meyve) kadınların yüküne (hamileliğine) benzer. "Kaf" harfi
üstün olarak: (...) şeklindeki söyleyiş ise şaz (istisnai)dir. Hurma ağaçlarını
anlatan Lebid'in şöyle dediği rivayet edilmektedir:
"Su ile dopdolu bir
yerde ve dalları birbirine bağlanmış (sanki) Yükler taşımışlar, onların kimisi
de çok ağır (yemiş) yükü taşımış kapçıkları içindedir."
Bunun çoğulu (...) diye
gelir. "Vav" harfi üstün olarak: "Kulaktaki ağırlık"
demektir. "Kulağı sağırlaştı, sağır olur" demektir. Mastarının kıyasa
göre harekeli gelmesi gerektiği halde sükun ile kullanılır. Daha önceden buna
dair açıklamalar el-En'am Suresi'nde (25. ayetin tefsirinde) geçmiş
bulunmaktadır.
"Kolaylıkla
akanlar" dan kasıt, gittiği yere rüzgarlar ile kolayca akıp giden
gemilerdir, bulutlar olduğu da söylenmiştir. Bu görüşe göre bulutların kolayca
akışı iki şekilde açıklanır; 1- Yüce Allah o bulutları (dilediği şekilde) ülke
ve bölgelere yürütür. 2- Onların yürütülmesindeki kolaylık demektir. Araplarca
bilinen anlamı da budur, nitekim el-A'şa da şöyle demiştir: "Onun komşusunun
evinden yürüyüşü sanki Bulutun yürüyüşü gibidir ki ne ağırdır, ne de çabuk
(sükunetle gider.)"
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN