|
ZUHRUF 86 |
وَلَا
يَمْلِكُ
الَّذِينَ
يَدْعُونَ
مِن دُونِهِ
الشَّفَاعَةَ
إِلَّا مَن شَهِدَ
بِالْحَقِّ
وَهُمْ
يَعْلَمُونَ |
86. Onu bırakıp
çağırdıkları kimselerin şefaat etme imkanları yoktur. Bilerek, hak ile şehadet
edenler müstesna.
Bu buyruğa dair
açıklamalarımızı iki başlık halinde sunacağız:
1- Şefaat ve Hak İle Şahitlik:
2- Şehadet Bilgiye Dayanarak
Yapılmalıdır:
1- Şefaat ve Hak İle
Şahitlik:
"Bilerek hak ile
şehadet edenler müstesna" buyruğunda yer alan '' ... enler" cer
konumundadır. "Onu bırakıp, çağırdıkları kimseler" buyruğu ile kastettiği
ise İsa, Uzeyr ve meleklerdir.
Buyruğun anlamı da
şudur: ''Bunlar ancak hak ile şehadet edenlere ve ilim ve basiret üzere iman
eden kimselere şefaat edebilirler." Bu açıklamayı Said b. Cübeyr ve
başkaları yapmıştır. Said b. Cübeyr dedi ki: Hak ile şehadet ise; la İlahe
illallah'tır.
" ... enler"in
ref mahallinde olduğu da söylenmiştir. Yani onların Allah'tan başka dua edip
çağırdıkları kimseler -Katade'nin açıklamasına göre uydurma ilahlar- şefaat
etme imkanına sahib değildirler.
Kendilerine ibadet
edenlere şefaat edemezler. Hak ile şahidlik eden kimseler müstesnadır. Bununla
da Uzeyr, İsa ve melekleri kastetmektedir. Çünkü bunlar, hak ile ve
vahdaniyetin yalnız Allah için olduğunu belirterek şahidlik ederler.
"Bilerek"
lafzı ise şahidlik ettikleri hususun gerçeğini bilmeleri demektir.
Denildiğine göre ayet-i
kerime en-Nadr b, el-Haris ile Kureyşlilerden bir topluluk hakkında inmiştir.
Onlar: Eğer Muhammed'in söyledikleri doğru ise bizler de melekleri veli (dost
ve yardımcı) ediniriz. Onların bize şefaat etmeleri ona göre daha uygundur.
Bunun üzerine Yüce Allah: "Onu bırakıp çağırdıkları kimselerin şefaat etme
imkanları yoktur. Bilerek, hak ile şehadet edenler müstesna" buyruğunu
indirdi. Yani onlar meleklerin, putların, cinlerin ya da şeytanların
kendilerine şefaat edeceklerine inandılar. Halbuki kıyamet gününde hiçbir
kimsenin şefaat etme hakkı ve imkanı yoktur. "Bilerek hak ile şehadet
edenler" kendilerine izin verilmesi halinde mü'minler
"müstesna." İbn Abbas dedi ki: "Bilerek, hak ile" Allah'tan
başka hiçbir ilah olmadığına, Muhammed'in Allah'ın Resulü olduğuna
"şehadet edenler müstesna" demektir.
Bir diğer açıklamaya
göre; Allah'tan başkasına ibadet eden bu kimseler kendilerine şefaat edecek
kimseyi bulamayacaklardır. Ancak hak ile şehadet edenler müstesnadır. Çünkü hak
ile şahitlik eden kimsenin lehine şefaat edilir, fakat müşrik olan kimseye
şefaat edilmez. Bu durumda: "Müstesna" (...): Ama, fakat"
anlamındadır. Yani müşrikler şefaate nail olamazlar, fakat hak ile şahidlik
eden kimseler şefaate nail olurlar. Bu durumda istisna munkatı'dır, muttasıl
olması da mümkündür. Çünkü "O'nu bırakıp çağırdıkları kimseler"in
kapsamında melekler de vardır.
"Ona şefaat
ettim" anlamında: (...) ile (...) denilir. Tıpkı "ona ölçtüın"
anlamında: (...) ile (...) denilebileceği gibi. Şefaatin anlamı ve türediği
köküyle ilgili açıklamalar daha önce el-Bakara Süresi'nde (48. ayet, 3. başlık
ve devamında) geçmiştir. Tekrar etmenin anlamı yoktur.
"Hak ile şehadet
edenler müstesna" buyruğunun meleklerin lehine o dünyada iken hak üzere
idi, diye şahitlik edeceği kimseler müstesna, anlamında olduğu da söylenmiştir.
Onlar o kimsenin bu halde olduğunu ya Yüce Allah'ın onun hakkında böylece haber
vermesi sonucu bilmiş olacaklar, yahutta o kimsenin iman üzere olduğuna bizzat
tanık olacaklar. (Buna binaen bu şehadette bulunabilecekler).
2- Şehadet Bilgiye
Dayanarak Yapılmalıdır:
Yüce Allah'ın:
"Bilerek, hak ile şehadet edenler müstesna" buyruğu iki hususa
delalet etmektedir:
1. Hak ile şehadet ancak
bilgi ile birlikte olması halinde fayda verir. (Bu konuda) başkasını taklid
ederek şahitlikte bulunmanın, söylenen sözün doğru olduğunu bilmemek halinde
fayda sağlamaz.
2. Haklara ve daha başka
diğer hususlara dair yapılacak öteki şahitliklerde de şahitlik yapanın o hususu
bilen birisi olması şarttır. Peygamber (s.a.v.)'dan rivayet olunan: "güneş
gibi görecek olursan şahitlik yap, aksi takdirde terket" buyruğu da bu
anlamdadır. Bu da daha önce Bakara suresi'nde (282. ayet, 24. başlık ve
devamında) geçmiş bulunmaktadır.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN