|
SEBE 7 |
وَقَالَ
الَّذِينَ
كَفَرُوا
هَلْ
نَدُلُّكُمْ
عَلَى
رَجُلٍ يُنَبِّئُكُمْ
إِذَا
مُزِّقْتُمْ
كُلَّ مُمَزَّقٍ
إِنَّكُمْ
لَفِي
خَلْقٍ
جَدِيدٍ |
7. Kafirler dediler
ki: "Siz çürüyüp paramparça olduktan sonra muhakkak yeniden yaratılırsınız
diye, size haber veren bir adamı gösterelim mi size?"
"Kafirler dediler
ki ... bir adamı gösterelim mi size?" buyruğunda geçen; "Gösterelim
mi size?" buyruğunda "lam" harfi, mahreç itibariyle yakınlığı
dolayısıyla "nun" harfine idgam yapılabilir.
"Siz çürüyüp
paramparça olduktan sonra" ifadesi "kıyamet bize gelmeyecek" (Sebe',
3) diyen kimselerin söyledikleri sözü haber vermektedir. Biz sizlere ... haber
veren bir adamı gösterelim mi demektir. Bununla şunu söylemek istiyorlar:
Sizlere, siz kabirlerde çürüyüp gittikten sonra muhakkak diriltileceksiniz,
diye size söyleyecek birisini gösterelim mi? Bu ise onların aşırı inkarları
dolayısıyla söyledikleri bir sözdür.
ez-Zemahşeri şöyle
demektedir: Resulullah (s.a.v.) Kureyşliler arasında ünlü ve özellikle tanınan
bir kimseydi. Onun öldükten sonra dirilişi haber vermesi de aralarında yaygın
bir husustu. Peki onların: " ... diye size haber veren bir adamı
gösterelim mi size" diyerek "bir adam" deyip onu belirtisiZ bir
şahsiyet olarak zikretmelerinin ve muhatablarına böyle bir kimseyi -tıpkı
bilinmeyen bir husus hakkında bilinmeyen bir kimsenin gösterilmesi gibi- onu
göstermeyi teklif etmelerinin sebebi nedir? diye sorulursa, cevabımız şu olur:
Onlar bu sözleriyle
onunla alayetmek, onu küçümsemek istiyorlardı. Böylelikle onun söylediklerini
onu ve durumunu bilmezlikten gelerek gülmek ve oyalanmak kastı ile söylenen
birtakım nakiller seviyesine indirgemiş oldular.
"Sonra" nasb
mahallinde olup bundaki amil: "Siz çürüyüp paramparça olduktan ... "
lafzıdır. Bu açıklamayı en-Nehhas yapmıştır. Bu edatta amilin "size haber
veren" anlamındaki buyruk olması uygun değildir. Çünkü onlara bu işin
gerçekleşeceği vakti haber vermemektedir. Ayrıca bunda: "Muhakkak"dan
sonraki ifadelerin amil olması da caiz değildir. Zira ondan sonraki ifadeler ma
kablinde (öncesine) amel edemez. Ayrıca ondan sonraki ifadenin daha önce
gelmesi ve ma'mülünün de önüne geçmesi uygun değildir. ez-Zeccac burada amilin
mahzuf olmasını caiz görmektedir. Buna göre ifade: Siz çürüyüp paramparça
olduktan sonra diriltileceksiniz yahut paramparça olduktan sonra sizin diriltileceğinizi
size haber verecek ... takdirindedir.
el-Mehdevi dedi ki:
Bunda "siz çürüyüp paramparça olduktan" buyruğu amel etmez. Çünkü bu
ona ("sonra" anlamını verdiğimiz edata) izafe olunmuştur.
Muzafu'n-ileyh ise muzafta amel etmez.
Bazıları edatın şart
edatı olabileceğini söylemişlerdir. O takdirde ondan sonra gelen ifadeler onda
amel edebilir, çünkü sonraki ifadeler ona izafe edilmiş olmaz. Bu edatın şart
edatı olarak kullanılması ise çoğunlukla şiirde görülen bir husustur.
"Siz çürüyüp
paramparça olduktan sonra" buyruğu alabildiğine parçalanıp dağıldıktan
sonra demektir. "Eşyayı delik deşik etmek" demektir. Mesela:
"Paramparça olmuş (edilmiş) bir kumaş (elbise)" denilir.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN