|
YUSUF 80 |
فَلَمَّا
اسْتَيْأَسُواْ
مِنْهُ
خَلَصُواْ
نَجِيّاً قَالَ
كَبِيرُهُمْ
أَلَمْ
تَعْلَمُواْ
أَنَّ
أَبَاكُمْ
قَدْ أَخَذَ
عَلَيْكُم مَّوْثِقاً
مِّنَ
اللّهِ
وَمِن
قَبْلُ مَا فَرَّطتُمْ
فِي يُوسُفَ
فَلَنْ
أَبْرَحَ الأَرْضَ
حَتَّىَ
يَأْذَنَ
لِي أَبِي
أَوْ يَحْكُمَ
اللّهُ لِي
وَهُوَ
خَيْرُ
الْحَاكِمِينَ |
80. Artık ondan
ümidlerini kesince, fısıldaşarak bir kenara çekildiler. Büyükleri dedi ki:
"Babanızın sizden Allah adına teminat almış olduğunu, daha evvel de Yusuf hakkında
işlediğiniz kusuru bilmez misiniz? Artık ya babam izin verinceye yahut benim
için Allah hükmedinceye kadar katiyyen bu yerden ayrılmam. O, hükmedicilerin en
hayırlısıdır."
Allah'ın: "Artık
ondan ümidlerini kesince" buyruğundaki; "ümidlerini kestiler"
ifadesi, (...) ile aynı anlamdadır. Nitekim (...) ile "Hayret etti"
anlamında; (...) ile (...) in: Alayetti, eğlendi anlamına gelmeleri gibi.
"Fısıldaşarak bir
kenara çekildiler." Bir kenara çekilip kendi aralarında fısıldaştılar,
demektir.
"Fısıldaşarak"
kelimesi ise; "Kenara çekildiler" ifadesindeki zamirden haldir. Bu
kelime (hal olan kelime) tekil olmakla birlikte, -ayette de olduğu gibi- çoğul
için de kullanılır. Yüce Allah'ın şu buyruğunda olduğu gibi "Onunla özel
olarak konuşmak üzere onu yaklaştırdık"(Meryem, 52) buyruğunda olduğu
gibi, tekil için de kullanılır. çoğulu ise; "Özel olarak kendi aralarında
fısıldaşarak konuşanlar," anlamındadır. Şair de şöyle demektedir:
"Ben öyle bir
kimseyim ki, diğerleri başbaşa fısıldaştıklarında, Ve yine onlar kuyuya
sarkıtılan ip gibi sallanıp durduklarında. İşte orada sen bana tavsiyede bulun,
fakat benim hakkımda kimseye tavsiyede bulunma!"
İbn Kesir buradaki
"ümitlerini kestiler ... " anlamındaki buyruğu (...) şeklinde; 87.
ayetteki "ümid kesmeyin" buyruğunu (...) şeklinde; yine aynı ayetteki
"çünkü ... ümid kesmez" anlamındaki buyruğu; (...) şeklinde; (Ra'd,
31) "Şugerçeği bilmediler mi ki"anlamındaki buyruğu da; (...)
şeklinde kalbetmek suretiyle hemzesiz ve "elif" ile okumuştur. Bu
okuyuşa göre hemze öne alınmış, "ye" harfi sonraya bırakılmıştır.
Daha sonra ise hemze "elif"e kalbedilmiştir. Çünkü elif de öncesi
fetha olan sakin bir eliftir.
Ancak asl olan cemaatin
okuyuş şeklidir. Çünkü bu kelimenin mastarı ancak "ya" harfinin başa
alınması suretiyle; "ümid kesmek" şeklinde gelmiştir. (...) kelimesi
ise "ümid kesti" anlamındaki; (...) in mastarı değildir. Aksine bu:
Ona verdim anlamındaki; (...) nun mastarıdır ki bu kelimenin mastarı;
"Vermek" şekillerinde gelir.
Bazıları da şöyle
demiştir: (...) ile (...) aynı kelimenin iki ayrı söyleyişidir. Buna göre;
onlar kardeşlerinin kendilerine geri verileceğinden ümitlerini kestiklerinde
kendi aralarında başka hiçbir kimse de bulunmaksızın danıştılar ve karşı
karşıya kaldıkları bu durum ile ilgili olarak birbirleriyle fısıltı halinde
konuştular. "Fısıldaşan" kelimesi ise; (...) ism-i faili anlamında
"fail" veznindedir.
"Büyükleri dedi
ki" Katade'nin dediğine göre; bu Rubil idi, yaşça en büyükleriydi. Mücahid
ise, bu kişi Şem'un idi, görüş itibariyle en ileri derecede olanları oydu.
el-Kelbi ise bu kişi Yehuda idi, o aralarında en akıllı kişi idi, demektedir.
Muhammed b. Ka'b ile İbn İshak ise; o Lavi idi ve Lavi (İsrailoğullarından
gelen) peygamberlerin babasıdır.
"Babanızın sizden
Allah adına" oğlunu koruyup onu kendisine geri götürmenize dair
"teminat almış" Allah adına söz almış "olduğunu daha evvel de
Yusuf hakkında işlediğiniz kusuru bilmez misiniz?" Yani siz babanızın
sizden Allah adına bir söz almış olduğunu bilmiyor musunuz? Yusuf hakkındaki
kusurunuzu da bilmektesiniz. Bu açıklamayı en-Nehhas ve başkaları
nakletmektedir. "Daha evvel, önceden" buyruğundaki; " ... den,
dan" edatı; "Bilme ... nize" taalluk etmektedir. (...) ın
fazladan gelmiş olması mümkündür. O takdirde; "Daha evvel, önceden"
buyruğu ile; "Yusuf hakkında" ibarelerindeki iki zarf da;
"İşlediğiniz kusur" fiiline taalluk etmektedir. Bununla birlikte;
(...), mastar buna karşılık; (...): Daha evvel" ibaresinin de hazfedilmiş
bir fiile müteallak olması da mümkündür. İfadenin takdiri de şöyle olur: Yusuf
hakkındaki kusurunuz ise önceden olmuş bir işti. Buna göre bu edat ile fiil,
mübte da olarak ref mahallinde (yeni bir cümle başı) olur. Haberi ise;
"Daha evvel" ifadesinin kendisine taalluk ettiği (ve olmuş anlamı
verilen) hazfedilmiş fiildir.
"Artık, ya
babam" dönüşüm için "izin verinceye" çünkü ben ondan utanıyorum
"yahut benim için Allah" kardeşim ile birlikte gidişim hususunda
"hükmedinceye" ve böylelikle onunla beraber babamın yanına gidinceye
kadar "katiyyen bu yerden ayrılmam." Burada kalmaya devam edeceğim ve
burada ikametimi sürdüreceğim.
"Ayrıldı,
ayrılmak" ifadesi zail olmak, göçmek demektir.
Bunun başına nefy edatı
gelecek olursa müsbet (olumlu anlam) ifade eder.
Buyruğun anlamının şu
olduğu da söylenmiştir: Ya Allah benim lehime kılıç kullanıcağıma dair hüküm
verir, ben de savaşarak kardeşimi alırım yahut bu konuda acze düşerek mazereti
olan birisi suretiyle geri dönerim. Çünkü Hz. Ya'kub: "Etrafinız
kuşatılmadıkça onu bana kesin olarak getireceğinize dair Allah'tan sağlam bir
taahhüd vermediğiniz sürece ... "(Yusuf, 66) demişti. Savaşıp acze düşen
bir kimsenin ise etrafı kuşatılmış demektir.
İbn Abbas der ki: Yehuda
gazablandığı ve kılıcı aldığı vakit, yüzbin kişi onu geri çeviremezdi.
Göğsündeki kılları çuvaldız gibi dikilir, elbisesinden dışarı fırlardı.
Haberde nakledildiğine
göre Yehuda -aralarında en ileri derecede kızan ve öfkelenen birisi idi-
kardeşlerine şöyle demişti: Ya hükümdar ve beraberindekilere siz karşı koyarsınız,
ben de bütün Mısır halkına karşı koyarım. Yahut da siz Mısır halkına karşı
koyarsınız, ben de hükümdara ve Mısır halkına karşı koyarım. Kardeşleri şu
cevabı verdiler: Sen hükümdara ve onunla birlikte olanlara karşı koy, biz de
Mısır halkına karşı koyarız. Bunun üzerine kardeşlerinden birisini gönderdi.
Mısır'ın çarşılarını saydılar, dokuz çarşı bulunduğunu gördüler. Onlardan
herbirisi bir çarşıyı üstlendi. Daha sonra Yehuda, Yusuf (a.s)ın yanına girip
şöyle dedi: Ey Hükümdar! Şayet kardeşimizi bizimle beraber bırakmayacak
olursan, öyle bir feryat ederim ki, senin bu şehrinde karnındaki bebeği
düşürmedik hiçbir gebe kadın kalmayacaktır.
Bu, kızmaları esnasında
onların bir özelliği idi. Hz. Yusuf onu kızdırdı ve hoşuna gitmeyecek bir söz
söyledi. Yehuda kızdı ve gittikçe kızgınlığı arttı. Tüyleri kabardı, diken
diken oldu. Ya'kuboğullarının herbirisi böyle oluyordu. Kızıp, köpürdü mü
tüyleri diken diken olur, cesedi şişer, sırtındaki kıllar elbisenin altından
görülür. Hatta herbir kıldan bir damla kan damlardı. Ayağını yere vuracak oldu
mu yer sarsılır ve binalar yıkılırdı. Feryat edip bağıracak olursa, kadın
olsun, hayvan olsun, uçan kuş olsun mutlaka karnında ne varsa onu ya hilkati
tam veya eksik olarak bırakıverirdi. Kan dökmedikçe yahut Ya'kub neslinden bir
el onu yakalamadıkça gazabı dinmezdi. Hz. Yusuf kardeşi Yehuda'nın gazabının
son noktasına vardığını görünce, küçük bir çocuğuna Kıptice konuşarak elini
görmeyeceği bir yerden Yahuda'nın omuzları arasına koymasını emretti. Bu çocuk
Hz. Yusuf'un dediğini yapınca, gazabı dindi, elindeki kılıcı bıraktı.
Kardeşlerinden kimseyi görür ihtimaliyle sağına soluna baktı fakat kimseyi
göremedi. Çabucak kardeşlerinin yanına çıkarak dedi ki: Sizden kimse benimle
beraber bulundu mu? Onlar:
Hayır deyince, peki Şem'un
nereye gitti? diye sordu. Dağa gitti dediler, o da arkasından çıkıp onunla
karşılaştığında büyükçe bir kaya yüklenmiş olduğunu gördü. Bunu ne yapacaksın?
diye sordu. O da payıma düşen çarşıya gideceğim ve o çarşıda kim varsa bu kaya
parçasıyla kafasını yaracağım. Bu sefer Yehuda ona: Dön kayayı geri götür yahut
denize at dedi, hiçbir iş yapma. İbrahim'i dostu edinen hakkı için yemin
ederim, Ya'kub neslinden bir el bana dokundu, dedi.
Sonra da Hz. Yusuf'un
huzuruna girdi. Hz. Yusuf da aralarında en güçlü ve yakalayışı en çetin
olanları idi. Şöyle dedi: Ey İbraniler! Sizler, sizden daha çetin ve güçlü
kimse olmadığını mı zannediyorsunuz? Sonra da büyükçe bir değirmen taşına
ayağıyla bir tekme vurdu ve bu değirmen taşı duvarın arkasından yuvarlanıverdi.
Sonra da tek eliyle Yehuda'yı yakalayıp onu yanı üzere yıktı ve dedi ki: Haydi
demirciler gelsin, bunların ellerini ayaklarını keseceğim, boyunlarını
vuracağım, dedi. Daha sonra Hz. Yusuf tahtına çıktı ve minderi üzerinde oturdu.
Su kabının getirilmesini emretti, kabı getirilip önüne konuldu. Daha sonra ona
bir vuruş vurdu, bu su kabından bir ses çıktı. Kardeşlerine dönerek şöyle dedi:
Bu kabın ne dediğini biliyor musunuz? Onlar: Hayır dediler. Dedi ki: Bu kap
şöyle diyor: Bu kimselerin babalarının kalbinde ne kadar gam, keder ve sıkıntı
varsa hepsine bunlar sebeb olmuştur. Sonra su kabına bir daha vurdu ve dedi ki:
Bunun bana haber verdiğine göre bunlar küçük bir kardeşlerini almışlardı, onu
kıskandılar, babalarından uzaklaştılar, sonra da onu telef ettiler. Kardeşleri:
Ey Aziz! Allah senin kusurlarını setretsin, sen bizim kusurlarımızı setret.
Allah sana lutfetsin, sen de bize lutfet. Su kabına üçüncü bir defa daha vurdu
ve dedi ki: Kab diyor ki: Bunlar küçük kardeşlerini kuyuya attılar, sonra onu
köleler gibi değersiz bir fiyata sattılar, babalarına da kurdun onu yediğini
söylediler. Dördüncü bir defa daha kaba vurdu ve dedi ki: Bana haber verdiğine
göre sizler seksen sene öncesinden bir günah işlemişsiniz ve hala o
günahınızdan ötürü Allah'tan mağfiret dilememişsiniz, tevbe de etmemişsiniz.
Beşinci bir defa daha kaba vurdu ve dedi ki: Kab şöyle diyor: Öldüğünü
zannettikleri kardeşleri zamanın sonu gelmeden mutlaka geri dönecek ve
insanlara yaptıklarını haber verecektir. Altıncı bir defa daha kaba vurdu ve dedi
ki: Kab diyor ki: Şayet sizler gerçekten peygamber olsaydınız, yahut
peygamberlerin evlatları olsaydınız yalan söylemezdiniz, babanıza itaatsizlik
etmez, kötü davranmazdınız. Andolsun sizleri bütün alemlere ibret olacak
şekilde cezalandıracağım. Bana demircileri çağırın, bunların el ve ayaklarını
keseceğim.
Bu sefer yalvarıp,
yakarmaya, ağlaşmaya koyuldular. Tevbe ettiklerini izhar ederek şöyle dediler:
Gerçekten hayatta ise Yusuf kardeşimizi bulabilsek, onun elinin altında
itaatkar bir hizmetkar oluruz. Ayağıyla bizi çiğneyecek toprağı oluruz.
Yusuf kardeşlerinin bu
durumunu görünce ağladı ve onlara: Haydi yanı mdan çıkıp gidiniz, babanıza
ihsan olmak üzere sizi serbest bırakıyorum, o olmasaydı gerçekten sizi ibretli
bir şekilde cezalandıracaktım, dedi.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN