|
HAKİM el-Müstedrek |
EDEB |
|
3199- Elhamdulillah Demesi Halinde Aksırana
Yerhamukellah Demek |
7763 - * ... Bize
Abdurrahman b. İshak, el- Makburi’den tahdis etti. O Ebu Hureyre (r.a)'den
şöyle dediğini nakletti: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in meclisine iki
adam (gelip) oturdu. Onlardan biri diğerinden daha şerefli görülüyordu. Şerefli
görülen kişi aksırdı, elhamdulillah demedi. Bundan dolayı Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) de ona yerhamukellah demedi. Sonra diğeri aksırdı,
elhamdulillah dediği için Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) da ona
yerhamukellah dedi. Şerefli görülen kişi: Ben aksırdığım halde bana
yerhamukellah demedin ama bu aksırınca ona yerhamukellah dedin dedi, Allah
Rasulü: "Çünkü sen Allah'ı unuttun ben de seni unuttum, bu ise Allah'ı
andı ben de onu andım."
Senedi sahih olmakla
birlikte Buhari ve Müslim bunu tahriç etmemişlerdir.
Diğer Tahric: İbn
Hibban, Sahih, 602; Buhari, el-Edebu'l-Müfred, 930, 932 senedi ceyyiddir.
7764- ... Bize Asım b.
Kuleyb, Ebu Burde b. Ebu Musa’dan şöyle dediğini tahdis etti: Um el-Fadl'ın
evinde bulunuyorken Ebu Musa'nın yanında idim. Um el-Fadl aksırdı ona
yerhamukellah dedi, ben de aksırdım ama bana yerhamukellah demedi. Annemin
yanına gelince, ona durumu haber verdim. Ebu Musa geldiği vakit annem ona:
Benim oğlum senin yanında aksırdığı halde ona yerhamukellah demedin ama bir
kadın aksırdı ona yerhamukellah dedin dedi. Ebu Musa dedi ki: Senin oğlun
aksırdı ama Allah'a hamdetmedi ben de ona yerhamukellah demedim ama o kadın
aksırdı elhamdulillah dedi, ben de ona yerhamukellah dedim. Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ı da şöyle buyururken dinledim: "Biriniz
aksırıp da elhamdulillah diyecek olursa ona yerhamukellah deyiniz şayet
elhamdulillah demezse ona yerhamukellah demeyiniz." Annem: İyi etmişsin,
iyi etmişsin dedi,
Bu senedi sahih bir
hadis olmakla birlikte Buhari ve Müslim bunu tahriç etmemişlerdir.
Diğer Tahric: Müslim,
2992. Ancak Müslim'de annesinin: "İyi etmişsin, iyi etmişsin" ifadesi
yoktur. Hadis ile ilgili değerlendirmesinde Hakim yanılmıştır çünkü hadis
Müslim'de vardır.
7765- ... Bize Ziyad b.
er-Rabi tahdis etti, bize el-Hadrami b. Lahik, Nafi’den tahdis ettiğine bir
adam Abdullah b. Ömer (r.a) yanında iken aksırdı ve: Elhamdulillah vesselamu
ala Rasulillah dedi. İbn Ömer: Ben de aynı şekilde elhamdulillah vesselamu ala
Rasulillah derim ama Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize böyle
öğretmedi. (O bize) birimiz aksırdığı takdirde "Elhamdulillah ala külli
hal: Her durum dolayısıyla Allah'a hamdolsun" dememizi öğretti.
Bu senedi sahih bir
hadistir. Nafi'in hocalarından gelmesi gariptir. Bununla birlikte Buhari ve
Müslim bunu tahriç etmemişlerdir.
Müminlerin emiri Ali
b. Ebi Talib (r.a)’den da bu hususta iki hadis rivayet edilmiş olup, her
ikisini de tek başına Muhammed b. Abdurrahman b. Ebi Leyla babalarından yoluyla
rivayet etmiş bulunmaktadır.
Diğer Tahric: Tirmizi,
2882 burdaki gibi; Bezzar, Müsned, 2011; Mecma, VIII, 57'de bu hadisi Bezzar,
Müsned'inde rivayet etmiş olup, senedinde Esbat b. Azra vardır. Onu
tanımıyorum. Geri kalan ravileri sikadırlar. Tirmizi de bunu kısmen rivayet
etmiştir demektedir. Derim ki:
Hakim'in senedinde
Esbat yoktur. el-Hadrami'nin ise İbn Hibban dışında sika olduğunu söyleyen
olmamıştır.
7766- Bu iki hadisin
birincisini bize Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub tahdis etti ... Bize Şube,
Muhammed b. Abdurrahman b. Ebi Leyla’dan tahdis etti. O kardeşi İsa’dan, o
babası Abdurrahman b. Ebi Leyla’dan, o Ebu Eyyub el-Ensari (r.a)'dan rivayet
ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Aksıran elhamdulillah ala külli hal der. Ona cevap verecek olan da:
Yerhamukumullah (Allah'ın rahmeti üzerinize olsun) aksıran ona: Yehdikumullah
ve yuslih baleküm: Allah size hidayet versin ve halinizi ıslah etsin diye cevap
verir."
akih, Kadı Muhammed b.
Abdurrahman b. Ebi Leyla'nın -yüce Allah'ın rahmeti üzerine olsun-
yanılmalarındandır. Eğer onun açığa çıkmış olan yanılgıları olmamış olsaydı
hadis imamları onun hıfzının kötü olduğunu söylemezdi.
Bu söylediğimin
açıklamasına gelince: Bize Ebu Bekr b. İshak haber verdi, bize Ebu'l-Müsenna
bildirdi. Bize Müsedded tahdis etti, bize Yahya b. Said tahdis etti. Bize İbn
Ebi Leyla tahdis etti, bana kardeşim Ali b. Ebi Talib (r.a.)’den rivayet
ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Biriniz
aksırdığı zaman elhamdulillah ala külli hal (her duruma elhamdulillah) desin.
Onun yanındakiler de: Yerhamukumullah (Allah'ın rahmeti üzerinize olsun) desin.
Kendisi de: Yehdikumullah ve yuslih baleküm: Allah size hidayet versin ve
halinizi düzeltsin diye cevap versin."
Diğer Tahric: Tirmizi,
2742; İmam Ahmed, Müsned, V, 419; Darimi, Sünen, II, 283
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
3200- Aksırana
Verilen Cevap Hususunda Kufeli Fukahanın Yaptığı Tercih