HAKİM el-Müstedrek

NİKAH

1124- Velisiz Nikah Olmaz

2758- Bize el-Huseyn b. el-Hasen b. Eyyub haber verdi. Bize Ebu Hatim Muhammed b. İdris er-Razi tahdis edip dedi ki: Ben Ahmed b. Hanbel'i -huzurunda İbn Uleyye'nin, İbn Cureyc'in velisiz nikah olmadığına dair hadisin: zikrettiği söylenirken -şöyle derken dinledim-: İbn Cureyc dedi ki: ez-Zühr: ile karşılaştım ve ona bu hadis hakkında sordum. Bu hadisi bilmedi. Süleyman b. Musa’dan da övgüyle söz etti. Ahmed b. Hanbel dedi ki: İbn Cureyc'in tedvin edilmiş kitapları vardır ve bu hadis onun kitapları arasında yoktur. O bununla İbn Uleyye'nin İbn Cureyc’den diye anlattıklarını kastetmektedir. Ben Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub'u şöyle derken dinledim: Ben elAbbas b. Muhammed ed-Duri'yi şöyle derken dinledim: Ben Yahya b. Main'i, İbn Cureyc'in rivayet ettiği velisiz nikah yoktur hadisi hakkında konuşurken dinledim. Kendisine dedim ki: İbn Uleyye şöyle diyor: İbn Cureyc dedi ki:

Ben bu hadis hakkında ez-Zühri'ye sordum. o: O hadis hıfzımda yok dedi. Bunun üzerine Yahya b. Main dedi ki: Bunu İbn Uleyye'den başka kimse söylemiyor. İbn Uleyye, İbn Cureyc'in kitaplarını Abdulmecid b. Abdulaziz b. Ebi Revvad'a arz etti. O da o kitapları (ondan yazdıklarını) onun için ıslah edip düzeltti fakat o kendisini tamamıyla hadise vermemişti.

2759- ... Bize Şuayb b. Ebi Hamza tahdis edip dedi ki: ez-Zühri bana, Mekhul de Süleyman b. Musa’dan bize gelmiyor ama Allah adına yemin ederim ki Süleyman b. Musa bu iki kişi arasında daha güçlü bir (hadis) hafız(ı)dır.

Hakim dedi ki: Biz Buhari ve Müslim'in Sahihlerinde zikretmeden edemeyecekleri asla dönmüş oluyoruz ki o da Ebu İshak'ın, Ebu Burde’den, onun Ebu Musa’dan rivayet ettiği hadistir.

2760- Bize Kadı Ebu Bekr Ahmed b. Kamil ve Ebu Ahmed Bekr b. Muhammed es-Sayrafi tahdis edip dediler ki: Bize Ebu Kilabe, Abdulmelik b. Muhammed er- Rukaşi tahdis etti.

Bana Mahled b. Cafer el-Bakarhi de haber verdi, bize İbrahim b. Haşim el-Beğavi tahdis edip (Ebu Kilabe ile birlikte) dediler ki: Bize Süleyman b. Davud tahdis etti, bize en-Numan b. Abdusselam, Şu'be ve Süfyan es-Sevri'den tahdis etti. O Ebu İshak'tan, o Ebu Burde’den, o Ebu Musa (r.a)’dan rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

en-Numn b. Abdusselam bu hadisin isnadında es-Sevri ile Şu'be'yi bir arada sözkonusu etmiş ve bu hadisi her ikisinden de mevsul olarak rivayet etmiştir. en-Nu man b. Abdusselam da sika ve güvenilir birisidir. Sikalardan bir topluluk bu hadisi es-Sevri’den tek başına ve Şu'be’den de tek başına rivayet etmiş ve mevsul bir senetle zikretmişlerdir. Bütün bunlar da benim arkadaşlarımın benden dinledikleri (sema) bahiste tahriç edilmiştir. Bu da artık her iki senedi ayrıca zikretmeme hacet bırakmamiştır.

Dedesi Ebu İshak yoluyla gelen hadisler hususunda sika ve kesin delil olan İsrail b. Yunus b. Ebu İshak'a gelince bu hadisin mevsul olarak rivayeti hususunda ondan ihtilaflı bir nakil gelmemiştir.

Diğer Tahric: İmam Ahmed, Müsned, IV, 394; Tirmizi, llOl; İbn Mace. 1881; Ebu Davud, 2085; İbn Hibban, Sahih, 1243,4077; Darimi, Sünen, II, 61; Abdurrezzak, Musannef, 10475; Ebu Davud etTayalisi, Müsned, 523; Darakutni, Sünen, III, 218; Hakim'in de dikkat çektiği üzere hadisin mevsul ve mürsel oluşu ihtilaflıdır. Bu hususta oldukça maharet sahibi bir topluluk hadisin mevsul olduğunu tercih etmiştir ki Tirmizi ve onun hocası Buhari onlardan sonra da İbn Hibban ve Hakim'in daha önce zikrettiği kimseler vardır ki İbn Huzeyme'nin ve Buhari'nin de hocası ez-Zühri'nin de kanaati budur.

2761- Bunu bize Ebu'l-Abbas Muhammed b. Ahmed el-Mahbubi tahdis etti. Bize el-Fadl b. Abdulcebbar tahdis etti. Bize en-Nadr b. Şumeyl tahdis etti, bize İsrail b. Yunus, Ebu İshak'tan bildirdi.

Bize Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub da tahdis etti, bize Muhammed b. İshak es-Seğani tahdis etti. Bize Hişam b. el-Kasım ile Ubeydullah b. Musa tahdis edip dediler ki: Bize İsrail, Ebu İshak'tan tahdis etti.

Bize Fakih Ahmed b. Süleyman da haber verdi, bize Muhammed b. Süleyman el-Vasıti tahdis etti. Bize Ebu Gassan, Malik b. İsmail tahdis etti, bize İsrail Ebu İshak'tan tahdis etti.

Bize Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub da haber verdi, bize Muhammed b. Halid b. Huley el-Hımsi tahdis etti. Bize Ahmed b. Halid el-Vehbi tahdis etti, bize İsrail tahdis etti.

Bize Fakih Ahmed b. Süleyman ile İmam Ebu Bekr b. İshak da haber verip dediler ki: Bize Muhammed b. Yakub tahdis etti. Bize Ahmed b. Abdulcebbar el-Harisi bildirdi, bize Talk b. Gannam tahdis etti. Bize İsraiL, Ebu İshak'tan tahdis etti. O Ebu Burde’den, o Ebu Musa (r.a)’dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

Bu senetlerin hepsi sahihtir. Biz bu İsrail’den gelen rivayet ile bunu ali bir senet ile zikretmiş olduk. Abdurrahman b. Mehdi, Veki, Yahya b. Adem, Yahya b. Zekeriya b. Ebi Zaide ve onlardan başkaları kabilinden birtakım kimseler İsrail’den yaptıkları rivayetlerinde nazil isnadları bulunan önceki imamlar da bunu mevsul olarak zikretmişlerdir.

Ben Fakih Ebu Nasr Ahmed b. Sehl'i Buhara'da şöyle derken dinledim:

Hafız Salih b. Muhammed b. Habib'i şöyle derken dinledim: Ali b. Abdullah el-Medini'yi şöyle derken dinledim: Abdurrahman b. Mehdi'yi şöyle derken dinledim: İsrail, Ebu İshak yoluyla gelen hadisleri el-hamd(ulillahi Rabbi'l-alemin (Fatiha suresin)i ezberlediği gibi hıfzetmiş idi.

2762- Ebu'l-Hasan b. Mansur'u şöyle derken dinledim: Ebu Bekr Muhammed b. İshak'ı şöyle derken dinledim: Ebu Musa'yı şöyle derken dinledim: Abdurrahman b. Mehdi, İsrail'in, Ebu İshak'tan diye rivayet ettiği hadis! sabit kabul ediyordu. Kastettiği ise velisiz nikaha dair hadistir.

2763- Bana Muhammed b. Abdullah eş-Şeybani tahdis etti, bize Ahmed b. Muhammed b. el-Hasen tahdis etti, bize Hatim b. Yunus el-Cürcani tahdis edip dedi ki: Ebu'l-Velid et-Tayalisi'ye: Velisiz nikah hakkında ne dersin? dedim. O caiz olmaz dedi. Bu hususta delil nedir? dedim. O şu cevabı verdi: Bize Kays b. er-Rabi, Ebu İshak'tan tahdis etti. O Ebu Burde'den, o babasından. Ben: Şüphesiz es-Sevri ve Şu'be mürsel rivayet ederler dedim. O şöyle dedi:

Gerçek şu ki İsrail Kays'a mutabaat etmiştir:

Bana Muhammed b. Salih b. Hani tahdis etti, bize Muhammed b. elMünzir b. Said tahdis etti. Bize İshak b. İbrahim b. Cebele tahdis etti. Ali b. el-Medini'yi şöyle derken dinledim: İsrail'in velisiz nikah yoktur hususundaki hadisi sahihtir.

2764- Ebu'l-Hasen b. Mansur'u şöyle derken dinledim: İmam Ebu Bekr Muhammed b. İshak'ı şöyle derken dinledim: Muhammed b. Yahya'ya bu konuya dair sordum da şöyle dedi: İsrail'in (rivayet ettiği) hadisi bana göre sahihtir. Ona: O hadisi Şerik de rivayet etmiştir deyince, o: Onu kim rivayet etti dedi. Ben şu cevabı verdim: Bu hadisi bize Ali b. Hucr tahdis etti ve kendisine Yunus'un, Ebu İshak'tan diye rivayet ettiği hadisi zikredip ona dedim ki: Bu hadisi Şu'be ve es-Sevri, Ebu İshak'tan rivayet etti. O Ebu Burde’den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle dedi diye zikretti. Evet, ikisi de bu hadisi böyle rivayet etmişlerdir fakat onlar hadisi zikrederken mürselolarak naklediyorlardı ki kendilerine kimden? diye sorulsun, o takdirde hadisi senediyle birlikte zikrederlerdi.

2765- Ebu'l-Hasen Ahmed b. Muhammed el-Anezi'yi şöyle derken dinledim: Osman b. Said ed-Darimi'yi şöyle derken dinledim: Yahya b. Main'e sordum: Yunus b. Ebi İshak'ı mı daha çok seversin yoksa onun oğlu İsrail b. Yunus'u mu? o: Hepsi sikadırlar dedi.

Yunus b. Ebi İshak'ın hadisini bize Kadı Mükerrem b. Ahmed tahdis ett:.

Bize Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Burd el-Antaki tahdis etti, bize elHeysem b. Cemil tahdis etti, bize İsa b. Yunus babasından tahdis etti. O Ebu İshak'tan, o Ebu Burde'den, o Ebu Musa'dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

Bu hadisi Ebu İshak'tan bunlardan sonra Zuheyr b. Muaviye el-Cu'f: ile Ebu Avane el-Vaddah'la mevsul bir senede rivayet etmiş bulunmaktadır. Nakil ehli (ilim adamları) ise onların önde geldiklerini ve hafız olduklarını ittifakla kabul etmişlerdir.

2766- Zuheyr yoluyla gelen hadisi bize Hafız Ebu Ali ve Ebu'l-Hasan b. Mansur tahdis edip dediler ki: Bize İmam Muhammed b. İshak tahdis etti, bize Ebu'l-Ezher tahdis etti, bize Amr b. Osman er-Rakki tahdis etti, bize Zuheyr b. Muaviye, Ebu İshak'tan tahdis etti. O Ebu Burde’den, o Ebu Musa (r.a)’dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

2767- Bana Ebu Said Ahmed b. Muhammed b. Rumeyh en-Nehai tahdis etti. Bize İbrahim b. Nasr el-Kindi tahdis edip dedi ki: Ben Said b. Haşim elKağendi'yi şöyle derken dinledim: Ahmed b. Hanbel'i şöyle derken dinledim:

Sen hadisi Zuheyr b. Muaviye’den gelen bir yolla bulduğun takdirde ondan başkasını aramana gerek yok çünkü o insanlar arasında hadisi en sağlam olanlardandır.

2768- Hadisin Ebu Avane yoluyla gelen rivayetini de bize Fakih Ebu Bekr b. Selman, Ebu Bekr b. İshak, Ebu'l-Huseyn b. Mükerrem ve Ebu Bekr b. Baleveyh tahdis edip dediler ki: Bize Muhammed b. Şazan el-Cevheri tahdis etti, bize Mualla b. Mansur tahdis etti, bize Ebu Avane, Ebu İshak'tan tahdis etti. O Ebu Burde’den, o babası (r.a)’dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah yoktur" buyurdu.

Bunu Abdurrahman b. Mehdi, Yeki ve başkaları Ebu Avane'den böylece rivayet etmişlerdir. Bu hadisi Ebu İshak'tan sözünü ettiğimiz kimseler dışında Müslüman imamlardan bir topluluk da Ebu İshak'tan mevsul olarak rivayet etmiş bulunmaktadır. Ebu Hanife en-Numan b. Sabit, Rakabe b. Maskala el-Abdi, Mutarrifb. Tarif el-Harisi, Abdulhamid b. el-Hasen el-Hilali, Zekeriya b. Ebi Zaide ve bu başlıkta sözünü ettiğimiz daha başka kimseler bunlar arasındadır.

Bu hadisi Ebu Burde’den, Ebu İshak'ın dışında bir başka topluluk CC mevsul olarak rivayet etmiş bulunmaktadır:

2769- Bunu bize Fakih Ebu Bekr Ahmed b. Selman haber verdi. .. Bize Yunus b. Ebi İshak tahdis etti.

Bana Ebu Kuteybe Salim b. el- Fadl el-Ademi de Mekke'de haber verdi ...

Bize Yunus b. Ebi İshak Ebu Burde’den tahdis etti. O Ebu Musa (r.a.)’dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

2770- Bunu bize Hafız Ebu Ali tahdis etti ... Bize Yunus b. Ebi İshak, Ebu Burde’den tahdis etti. O Ebu Musa (r.a)’dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’den: "Velisiz nikah olmaz" buyurduğunu nakletti.

İbn Asker dedi ki: Kabisa b. Ukbe bana dedi ki: Ali b. el- Medini yanıma gelerek bana bu hadisi sordu, ben de bu hadisi ona naklettim. Ali b. el-Medini bunun üzerine şöyel dedi: Artık Ebu İshak ile ilgili ihtilaftan yana rahatlamış oldum.

Hakim dedi ki: Bu ilmin imamları (önde gelenleri) arasında Yunus b. Ebi İshak'ın adaletli olduğu ve onun Ebu Burde'den babası ile birlikte hadis dinlemesinin (sema) sahih olduğu hususunda görüş ayrılığı bulunduğunu bilmiyorum. Diğer taraftan bu hadisin mevsul olarak rivayeti hususunda Yunus'a muhalefet edilmemiştir. İşte bu da bu hadiste onun babasına muhalif olarak gelen rivayetin Ebu İshak cihetinden değil, onun arkadaşları cihetinden olduğunun apaçık bir delilini taşımaktadır.

Bu hadisi bizzat Ebu Burde’den mevsul olarak nakledenlerden birisi de Ebu Husayn Osman b. Asım es-Sakafi'dir.

2771 - Bunu bize Hafız Ebu Ali tahdis etti. Bize Ebu YusufYakub b, Halife b, Hassan el-Eyli Eyle'de ve Salih b. Ahmed b. Yunus ile Ebu'l-Abbas el-Ezheri bildirip dediler ki: Bize Ebu Şeybe b. Ebi Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize Halid b. Yezid et-Tabib tahdis etti, bize Ebu Bekr b. Ayyaş, Ebu Husayn'da tahdis etti. O Ebu Burde’den, o Ebu Musa’dan şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Velisiz nikah olmaz" buyurdu.

Böylelikle bizler sahih rivayetler ile bu ilmin imamları (önderleri)nin sözleri ile Ebu Musa'nın hadisinin sahih olduğuna, üzerinde dikkatle düşünen kimseler için başka açıklamaya ihtiyaç bırakmayacak bir surette delillerimizi ortaya koymuş olduk. Bu hususta Ali b. Ebi Talib, Abdullah b. Abbas, Muaz b. Cebel, Abdullah b. Ömer, Ebu Zerr el-Gıfari, el-Mikdad b. el-Esved, Abdullah b. Mesud, Cabir b. Abdullah, Ebu Hureyre, İmran b. Husayn, Abdullah b. Amr, el-Misver b. Mahreme ve Enes b. Malik (r.anhum)’dan gelmiş rivayetler vardır. Bunların birçoğu da sahihtir. Ayrıca bu hususta Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın zevcelerinden Aişe'den, Ümmü Seleme'den, Cahş kızı Zeynep (Allah hepsinden razı olsun)’den sahih rivayetler gelmiş bulunmaktadır.

Diğer Tahric: Bu başlıkta kendisinden rivayet nakledilenlerin çoğunluğu Temmam'ın Fevaid, 406-415 sahifeleri arasındaki tahriçte tahriç edilmiştir, Oraya bakılabilir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Bir Hurma Ağacı Salkımı Hususunda Ebu Bekr ve Rabia (r.anhuma)'nın Anlaşmazlığı