|
HAKİM el-Müstedrek |
ORUÇ |
|
587- Hacamat Yapanın da,
Yaptıranın da Orucu Bozulmuş Oldu |
1598- * ... Bize el-Evzai tahdis etti. Bana Yahya b. Ebi Kesir tahdis etti, bana Ebu Kilibe tahdis
etti, bana Ebu Esma tahdis
etti. Bize Sevhan (r.a) tahdis
edip dedi ki: Ramazan ayının 18. günü Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile
birlikte çıktım. el-Baki'e
vardığında Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) hacamat yaptıran bir adama baktı.
Bunun üzerine RasuluIlah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Hacamat
yapanın da, hacamat yaptıranın da orucu bozulmuş oldu" buyurdu.
Evzai bu senedi müstakim olarak ifade etmiş ve bunu gayet güzel
bir şekilde dile getirmiş, ravilerden her birisinin
diğerinden semaını açıklamıştır. Bu hususta ona Şeyban b. Abdurrahman en-Nahvi ve
Hişam b. Ebu Abdullah ed-Destevai de mutabaat etmişlerdir.
Hepsi de sika ravilerdir. O halde hadis Buhari ve Müslim'in şartına göre sahih olmakla birlikte
bunu tahriç etmemişlerdir. Hadisin Şeyban yoluyla gelen rivayeti:
Diğer Tahric: Darimi, Sünen, II, 14; Ebu Davud, 2367; Ebu Davud et-Tayalisi,
Müsned, I, 186; İbn Mace, 1680; İbn Hibban, Sahih, 3532. Ebu Davud ve İbn Mace'nin
Sünenlerinde hadisin yalnızca merfu (Peygamber
efendimize ait olan) bölümü vardır. Olayı anlatan kısmı her ikisinde de yoktur.
Her ne kadar olay Ebu Davud'da
bundan sonra gelecek olan Şeddad'ın rivayet ettiği
hadiste anlatılmakta ise de İbn Hibban
bu fazlalık hususunda Hakim'e muvafakat etmiştir. Ben
bunu burada olduğu gibi Hakim'in Zevaid'i
arasında tahriç ettim. Çünkü olayın ramazan ayında
olduğu ve hacamatın kabristanda gerçekleştiği gibi
vakıanın tayini hususunda bir fayda ihtiva etmektedir. Hadisin ayrıca İbn Huzeyme, Sahih, 1962; Tahavi, Müşkilu'l-Asar, II, 99;
İmam Ahmed, Müsned, V, 280;
Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra,
IV, 265; Abdurrezzak, Musannef,
7522; Ebu Davud et-Tayalisi, Müsned, 989; Taberani, el-Kebir, 1447; İbn Ebi Şeybe, Musannef,
III, 50'deki ve başka yerlerdeki rivayetine de bakınız. Tirmizi,
el-İlel, 1, 362'de belirtildiği üzere Buhari bu hadisin Sahih olduğunu belirtmiştir.
1599- *Onu bize Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah b. Arube
esSaffar Bağdat'ta kitabının asıl nüshasında haber
verdi. Bize Muhammed b. İshak es-Sağani tahdis etti, bize el-Huseyn b.
Musa el-Eşyeb tahdis etti.
Bize fakih Ebu Bekr b. İshak ile adaletli
Ali b. Hamşaz da tahdis
edip dediler ki: Bize Abdullah b. Ahmed b. Hanbel tahdis etti. Bana babam tahdis etti. Bize el-Hasen b. Şeyban b. Abdurrahim, Yahya b. Ebi Kesir'den tahdis etti. Bana Ebu Kilabe'nin haber verdiğine
göre Ebu Esma er-Rahbi
kendisine şunu tahdis etmiştir: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın azatlısı Sevhan dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ramazan ayında Baki'de yürüyorken hacamat yaptıran bir adam görüverdi ve:
"Hacamat
yapanın da, hacamat yaptıranın da orucu bozuldu" buyurdu.
Ahmed b. Hanbel dedi ki: Bu, bu hususta
nakledilmiş rivayetlerin en sahih olanıdır.
Hişam ed-Destevai yoluyla gelen hadise
gelince;
1600- *Bize Ebu Amr İsmail b. Nuceyd haber verdi, bize Muhammed b. Eyyub
tahdis etti, bize Ebu Ömer
el-Havdi tahdis etti, bize Hişam tahdis etti.
Bize fakih Ebu Bekr b. İshak da tahdis etti, bize Ebu'l-Müsenna tahdis etti, bize Ebu'l-Müsedded tahdis etti. Bize Yahya, Hişam’dan
tahdis etti. O Yahya b. Ebi
Kesir'den, onun Ebu Kilabe'den
tahdis ettiğine göre Ebu
Esma er-Rahabi kendisine şunu tahdis
etmiştir: Sevban ona haber verip dedi ki:
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ramazan ayında Baki'de yürüyorken, hacamat yaptıran bir adam görüverdi ve: "Hacamat
yapanın da, hacamat yaptıranın da orucu bozuldu" buyurdu.
Burada oldukça sika ve
sağlam olan bu rivayetleri nakleden ravilerin semaının açık bir surette ortaya konulduğu bu senetler cerh
edilmiş raviler arasında Ebu
Kilabe'ye ve başkalarına yapılmış muhalif rivayetler ile
illetli oldukları söylenemez. Diğer taraftan Yahya b. Ebi
Kesir'in de bu hususta Buhari ve Müslim'in şartına
göre sahih olan bir başka isnadı da bulunmaktadır.
1601- Bunu bize Ebu Abdullah Muhammed b. Ali es-San'ani
Mekke'de haber verdi. Bize İshak b. İbrahim b. Abbad tahdis etti. Bize Abdurrezzak tahdis etti. Bize Ahmed b. Cafer
el-Katii de haber verdi, bize Abdullah b. Ahmed b. Hanbel tahdis etti. Bana babam tahdis
etti, bize Abdurrezzak tahdis
etti.
Bana Ebu
Bekr Muhammed b. Cafer el-Müzekki
de tahdis etti, bize Ebu Bekr Muhammed b. İshak tahdis
etti. Bize el-Abbas b. Abdulazim el-Anberi tahdis etti. Bize Abdurrezzak tahdis etti, bize Ma'mer, Yahya b. Ebi Kesir'den
bildirdi. O İbrahim b. Abdullah b. Kariz'den, o es-Saib b. Yezıd'den, o Rafi b. Hadic'den şöyle dediğini
nakletti: Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Hacamat
yapanın da, hacamat yaptıranın da orucu bozuldu" buyurdu.
İshak ed-Deberi'nin rivayet ettiği hadiste: "Ve'l-müstahcim: Hacamat yaptırılmasını isteyen" ifadesi de yer almaktadır.
Ebu Bekr Muhammed b. İshak
ise rivayetinde şöyle demektedir: Ben el-Abbas b. Abdulazim'i
şöyle derken dinledim: Ali b. el-Medıni'yi şöyle
derken dinledim: Hacamat yapan ile yaptırana dair
bundan daha sahih bir hadis bilmiyorum.
Bu hususta ona (Ma'mer'e) Muaviye b. Sellam, Yahya b. Ebi Kesir'den
diye rivayette bulunarak mutabaatta bulunmuştur.
Diğer Tahric: İbn Huzeyme
dedi ki: Ben el-Abbas Abdulazim el-Anberi'yi şöyle derken dinledim: İbnu'l-Medini'yi şöyle derken dinledim: Hacamat
dolayısıyla orucun bozulmasına dair bundan daha Sahih bir hadis olduğunu
bilmiyorum. İleride bu gelecektir. Hadisin yer aldığı kaynaklar: Abdurrezzak, Musannef, 7523; İmam
Ahmed, Müsned, III, 465; Taberani, elKebır, 4257; Tirmizı, 774; İbn Hibban, Sahih, 3535; İbn Huzeyme, Sahih, 1964; Beyhaki, esSünenu'l-Kübra, IV, 265
1602- Bize Ali b. Hamşaz tahdis etti, bize Ubeyd b.
Şerik tahdis etti, bize er-Rabi
b. Nafi bildirdi, bize Muaviye
b. Sellam tahdis etti, bize
Yahya b. Ebi Kesir, İbrahim b. Abdullah b. Kanz’dan tahdis etti. O es-Saib b. Yezid'den, o Rafi b. Hadic'den, o Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'tan hadisi buna yakın olarak nakletti.
Bu ilmi tahsil etmek
isteyen kişi bilmeli ki Yahya b. Ebi Kesir'e ait bu
iki senetten birisi hakkında Ahmed b. Hanbel sahih olduğu hükmünü vermiş, Ali b. el-Medini de diğeri hakkında sahih olduğu hükmünü vermiştir. O
halde bunlardan biri ötekini illetli duruma düşürmez. İshak b. İbrahim el-Hanzali de Şeddad b. Evs'in rivayet ettiği hadisin sahih olduğuna hüküm
vermiştir:
1603- Onu bize fakih Ebu'n-Nadr tahdis
etti, bize Osman b. Said ed-Darimi
tahdis etti, bize Musa b. İsmail tahdis
etti, bize Vuhey tahdis
etti.
Bana Muhammed b. Salih
b. Hani de tahdis etti. Bize Ahmed
b. Seleme tahdis etti, bize İshak b. İbrahim tahdis etti, bize Ahmed b. İshak
el-Hadrami tahdis etti,
bize Vuheyb tahdis etti,
bize Eyyub, Ebu'l-Eş'as es-San'ani'den tahdis etti. O Şeddad b. Evs'ten rivayet ettiğine göre Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ramazan ayının IS. günü elinden tuttuğu halde Baki'de
hacamat yaptıran bir adamın yanından geçti ve: "Hacamat yapanın da,
hacamat yaptıranın da orucu bozuldu" buyurdu.
Ben Muhammed b.
Salih'i şöyle derken dinledim: Ben Ahmed b. Seleme'yi şöyle derken dinledim: Ben İshak b. İbrahim'i
şöyle derken dinledim: Bu delil gösterilebilecek türden sahih bir isnattır.
Bu hadis çeşitli
senetlerle sahih olarak gelmiş ve biz de onun gereği kanaate sahip olduğumuzu
belirtiyoruz. Bu sebeple Allah imamımız Ebu Yakub’dan razı olsun. O sahih olduğu açıkça ortada olan bir
hadisin sahih olduğu hükmünü vermiş ve o da gereğince kanaat belirtmiştir.
Ayrıca es-Sevri ve Şube de bu hadisi Asım el-Ahvel'den, o Ebu Kilabe'den böylelikle rivayet etmekte ittifak
halindedirler.
Hadisin es-Sevri yoluyla gelen rivayeti:
Diğer Tahric: İmam Ahmed, Müsned, IV, 123; Ebu Davud, 3268; Darimi, Sünen, II,
14; İbn Hibban, Sahih,
3533; Taberilnl, el-Kebir, 7151; Abdurrezzak,
Musannef, 7519; İbn Ebi Şeybe, Musannef,
III, 49; Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra,
IV, 265 Sahih bir hadistir.
1604- *Onu bize Muhammed
b. Ali eş-Şeybani Kufe'de
haber verdi. Bize Ahmed b. Hazim
el-Gıfari tahdis etti, bize
Kabisa b. Ukbe tahdis etti,
bize Süfyan tahdis etti.
Bana Ebu
Bekr b. Hatim el-Mervezi de
haber verdi, bize Muhammed b. Galib tahdis etti, bize Ebu Huzeyfe tahdis etti, bize Süfyan, Asım
el-Alıvel'den tahdis etti.
O Ebu Kilabe'den, o Ebu'l-Eş'as es-San'ani'den, o Şeddad b. Evs (r.a)’dan şöyle dediğini
nakletti: Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) ramazan ayı 18. günü sabahında
hacamat yaptırmakta olan Makil b. Yesar'ın
yanından geçti ve: "Hacamat yapanın da, hacamat yaptıranın da orucu
bozuldu" buyurdu.
Hadisin Şube yoluyla
gelen rivayetine gelince;
Bu bir başka rivayet
yoludur ve burada hacamat yaptıranın adı açıkça
belirtilmektedir. Makil b. Yesar,
Hudeybiye'de Müslüman oldu. Rıdvan bey'atinde hazır bulundu. Hudeybiye
ise hicretin 6. yılında olmuştur. Biz burada verilen isimde bir miktar tarihi
bilgide öğrenmiş oluyoruz. Bu sebepten ötürü bu hadisi Zevaid
arasında kaydettim. Başarı Allah'tandır. Ayrıca bk. Ebu
Davud, 3268; İrvdu'l-Galil, 931'de de hadisi etraflı bir şekilde münakaşa etmiş
bulunmaktadır.
1605- Onu bize Ebu'l-Abbas Muhammed b. Yakub tahdis etti, bize İbrahim b. Merzuk
tahdis etti, bize Vehb b. Cerir tahdis etti, bize Şube tahdis etti.
Bana adaletli Ebu Amr b. Cafer de haber verdi,
bize Yahya b. Muhammed tahdis etti, bize Ubeydullah b. Muaz tahdis etti, bize babam tahdis
etti, bize Şube, Asım'dan tahdis etti. O Ebu Kilabe'den, o Ebu'l-Eş'as'tan, o Şeddad b. Evs'ten rivayet ettiğine
göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ramazan ayı 17. gününde hacamat yaptıran bir adamın
yanından geçmiş ve şöyle buyurmuştur: "Hacamat yapanın da, hacamat
yaptıranın da orucu bozulur."
1606- Bize Ebu'l-Muhammed el-Hasen b.
Muhammed b. İshak elİsferayini tahdis
etti. Bize Muhammed b. Ahmed b. el-Bera. tahdis etti, bize Ali b. el-Medini
tahdis edip dedi ki: Şeddad
b. Evs'in, Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den
ramazan ayında hacamat yaptıran bir adam gördüğüne
dair hadisini,
Asım el-Ahvel, Ebu Kilabe'den,
o Ebu'l-Eş'as’dan diye
rivayet etmiştir. Diğer taraftan Yahya b. Ebi Kesir
de bu hadisi Ebu Kilabe'den,
o Ebu Esma’dan, o Sevhan’dan
diye rivayet etmiştir. Benim görüşüme göre de her iki hadis de kesinlikle
sahihtir. Çünkü onun (Ebu Kilabe'nin)
hadisi her ikisinde (yani Ebu'l-Eş'as
ile Ebu Esma'dan) dinlemiş olması mümkündür.
Oruçlu olana hacamat ruhsatının verilmiş olmasına gelince, bunu Muhammed
b. İsmail el-Buhari el-Camiu's-Sahih
adlı eserinde tahriç etmiştir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
588- Oruçlu Olana Hacamat Yaptırma Ruhsatının Verilmesi