HAKİM el-Müstedrek

İLİM

170- Allah Bu Ümmeti Kesinlikle Dalalet Üzere Birleştirmez

171- Ayrılan Ateşe (Gitmek Üzere) Ayrılmış Olur

İcmaın delil olduğu hususu hakkında ilim adamlarının delil olarak gösterdikleri ikinci hadis ise el-Mutemir b. Süleyman'a yedi farklı şekilde ihtilaf edilmiş bir hadistir:

399- *Bunların birinci şekli bize Ebu'l-Huseyn Muhammed b. Ahmed b. Temim el-Asam Bağdat'ta tahdis etti, bize Cafer b. Muhammed b. Şakir tahdis etti, bize Halid b. Yezid el-Karani tahdis etti, bize el-Mutemir b. Süleyman babasından tahdis etti. O Abdullah b. Dinar'dan, o İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah bu ümmeti kesinlikle dalalet üzere birleştirmez." Yine o şöyle buyurdu: "Allah'ın eli cemaat iledir. Bu sebeple en büyük kalabalığa tabi alunuz çünkü (cemaatten) ayrılan bir kimse ateşe (gitmek üzere) ayrılır."

Burada sözü geçen Halid b. Yezid b. el-Karani Bağdathların eski bir şeyhi (hocası)dır. Eğer bu hadis mahfuz olsaydı biz de onun sahih olduğuna hüküm verecektik.

Diğer Tahric: - eş-Şezra, 1111'de belirtildiği üzere Ebu Nuaym, Hilyetu'l-Evliya'da, el-Lalekai es-Sünne'de ve İbn Mende ile ed-Dıya el-Muhtare'de rivayet etmiştir. Daha sonra benzeri bir lafızia hadisi Tirmizi'ye (2ı71 -garib bir hadistir diyerek-) ve İbn Mace'ye nispet etmiştir. Bu hadis ile ilgili olarak Hakim'in bundan sonra gelecek açıklamalarına da bakınız.

400- Bu hadiste el-Mutemir'e yapılmış ikinci muhalefete gelince, bunu bize Ebu İshak İbrahim b. Muhammed b. Yahya tahdis etti, bize Muhammed b. el-Müseyyeb tahdis etti, bize Yakub b. İbrahim tahdis etti, bize elMutemir b. Süleyman tahdis etti. Bana Ebu Süfyan el-Medini, Abdullah b. Dinar'dan tahdis etti. O İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah bu ümmeti asla dalalet üzere bir araya getirmez. Allah'ın eli cemaat ile birliktedir. Kim ayrılırsa ateşe gitmek üzere ayrılmış olur."

401- *el-Mutemir'e bu hadiste üçüncü muhalefete gelince, bize Ali b. İsa b. İbrahim tahdis etti, bize Abdullah b. Muhammed b. Abdurrahman tahdis etti, bize Ebu Bekir b. Nafi tahdis etti, bize el-Mutemir tahdis etti. Bana Süleyman el-Medeni, Abdullah b. Dinar'dan tahdis etti, o İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Allah benim ümmetimi asla delalet üzere bir araya getirmeyecektir" buyurdu.

402- *Bu hadiste el-Mutemir'e yapılmış dördüncü muhalefete gelince: Bana Muhammed b. Abdullah el-Umeri haber verdi, bize Muhammed b. İshak tahdis etti. Bana Ali b. el-Huseyn ed-Dirhemi tahdis etti, bize el-Mutemir b. Süleyman, Süfyan'dan yahutta Ebu Süfyan'dan tahdis etti. O Abdullah b. Dinar'dan, o İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah benim ümmetimi asla dalalet üzere birleştirmeyecektir. Allah'ın eli cemaatle birliktedir." Bu şekilde ve ellerini de kaldırarak: "Kim (cemaatten) ayrılırsa ateşe gitmek üzere ayrılmış olur."

İmam Ebu Bekr Muhammed b. İshak dedi ki: Ben burada sözü geçen Süfyan veya Ebu Süfyan'ı tanımıyorum.

403- *Hadiste el-Mutemir'e yapılmış beşinci muhalefete gelince, bize Ebu'l-Huseyn Abdussamed b. Ali b. Mükerrem el-Bezzar Bağdat'ta tahdis etti, bize Muhammed b. Galib tahdis etti, bize Halid b. Abdurrahman tahdis etti, bize el-Mutemir, Selm b. Ebi'z-Zeyyal'den tahdis etti. O Abdullah b. Dinar'dan, o İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah bu ümmeti" ya da: "Benim ümmetimi" buyurdu "Asla dalalet üzere birleştirmeyecektir. En büyük kalabalığa tabi olunuz çünkü kim ayrılırsa cehenneme gitmek üzere ayrılmış olur." Ömer b. Cafer el-Basri bize dedi ki: Ebu'l- Hasr Hüseyin'in, Selm b. Ebi'z-Zeyyal'den diye naklettiği asıl kitabında da bu şekildedir.

Hakim Ebu Abdullah dedi ki: Eğer bu hadis ravi tarafından hıfzedilmiş olsaydı, Sahih'in şartlarına uygun hadisler arasında sayılırdı.

404- Bu hadiste el-Mutemir'e altıncı muhalefete gelince, bunu bize Ebu Ali el-Huseyn b. Ali el-Hafızhaber verdi. Bize Sehl b. Ahmed b. Osman el-Vasıti kitabından bildirdi. Bize Yahya b. Habib b. Arabi tahdis etti, bize elMutemir b. Süleyman tahdis edip dedi ki: Ebu Süfyan Süleyman b. Süfyan el-Medeni, Amr b. Dinar'dan dedi ki: O İbn Ömer'den Allah'ın nebisi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın şöyle buyurduğunu nakletti: "Allah benim ümmetimi asla delalet üzere bir araya getirmeyecektir. Allah'ın eli de cemaat ile birliktedir. Bu şekilde (zikretti). Bu sebeple en büyük kalabalığa uyunuz. Çünkü kim ayrılırsa cehennem ateşine (gitmek üzere) ayrılır."

405- Bu hadiste el-Mutemir'e yapılmış yedinci muhalefete gelince, bunu bize Ebu'l-Hasen Muhammed b. el-Huseyn b. Mansur tahdis etti, bize Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed b. Yunus el-Bezzar tahdis etti, bize Ebu Bekr b. Nafi tahdis etti, bize Mutemir b. Süleyman tahdis etti. Bana Süleyman Ebu Abdullah el-Medeni, Abdullah b. Dinar'dan tahdis etti. O İbn Ömer'den şöyle dediğini nakletti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah ümmetimi" yahutta: "Muhammed (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ümmetini" buyurdu "Asla dalalet üzere birleştirmeyecektir. Allah'ın eli de cemaat üzerindedir." Sonra elini açarak: "Kim ayrılırsa cehennem ateşine gitmek üzere ayrılmış olur" buyurdu. Bu da yedinci farklı bir rivayettir. Hakim'in sözünü edeceği husus kabul edilmez. Bu gibi hususlar hadisin illetli olmasını gerektirir ama hadis şahitleriyle birlikte hasendir.

Hakim dedi ki: İşte bu hadisin isnadında el-Mutemir b. Süleyman'a muhalefet bu şekilde yerleşmiş bulunmaktadır. el-Mutemir b. Süleyman ise hadisin rükünlerinden birisidir. Bu muhalefette görüldüğü gibi yedi şekilde ortaya çıkmıştır. Bizler bunların hepsinin el-Mutemir'den, o Süleyman b. Süfyan el-Medeni'den, o Abdullah b. Dinar'dan diyen kimselerin sözlerine bakarak, bunların hepsinin hataya hamledileceği hükmünün doğru olduğunu söyleyemeyiz. Bizler böyle bir şey söyleyecek olursak o takdirde raviyi cehalete nispet etmiş oluruz.Ama biz şöyle diyoruz: el-Mutemir b. Süleyman hadis imamlarından birisidir.

Bu hadis kendisinden benzerleriyle hadisin sahih görüleceği çeşitli senetlerle rivayet edilmiştir. O halde bu hadisin bu senetlerden birisi ile aslının bulunması kaçınılmaz bir şeydir. Diğer taraftan biz hadis lehine el-Mutemir hadisi dışında şahitler de bulmuş durumdayız. Ben bu hadislerin sahih olduğunu iddia etmediğim gibi, gevşek olduklarını da hükmetmiyorum. Aksine ehl-i sünnetin İslam'ın kurallarından bir kaide olan bu ka ide üzerinde icma etmelerinden ötürü benim de bu hadisi zikretmem gerekmektedir. Ashab-ı kiram arasında bu hadisin kendilerinden rivayet edildiği kişilerden birisi de Abdullah b. Abbas'tır.

406- *Bize Ebu'l-Velid Fakih Hassan b. Muhammed imla ve kıraat yoluyla tahdis etti. Bize Muhammed b. Süleyman b. Halid tahdis etti, bize Seleme b. Şebib tahdis etti, bize Abdurrezzak tahdis etti, bize İbrahim b. Meymun bildirdi. Bana Abdullah b. Tavus'un haber verdiğine göre o babasını şöyle tahdis ederken dinlemiştir: Babası İbn Abbas'ı Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'nin şöyle buyurduğunu tahdis ederken dinlemiştir: "Allah ümmetimi -ya da bu ümmeti buyurduasla dalalet üzere toplamaz, Allah'ın eli de cemaat ile birliktedir,"

Diğer Tahric: eş-Şezera'de hadisi yalnızca Hakim'e nispet etmiş, hadisin bir kısmı Tirmızı, de yer almakta olup, Tirmizi hadis garibtir demiştir.

407- *Bize Ebu Bekr Muhammed b. Ahmed b. Baleveyh tahdis etti, bize Musa b. Harun tahdis etti, bize el-Abbas b. Abdulazim tahdis etti, bize İbrahim b. Meymun el-Adeni tahdis etti -ki ona Yemen'in Kureyş'i adı verilirdi, ibadete çok düşkün ve oldukça gayret gösteren abidlerdendi- dedi ki: Ben Ebu Cafer'e şöyle dedim: Allah'a yemin ederim ki İbn Tavus bana babasının şöyle dediğini tahdis etti: Ben İbn Abbas'ı şöyle derken dinledim: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Allah ümmetimi asla dalalet üzere birleştirmez. Allah'ın eli de cemaat üzerindedir."

Hakim dedi ki: Abdurrezzak'ın burada sözü geçen İbrahim b. Meymun el-Adeni'nin adalet sahibi olduğunu söylemiş ve onu övmüştür. Abdurrezzak ise Yemen ahalisinin imam ı olup onun (bir ravi hakkında) adalet sahibi olduğunu söylemesi ise bir huccettir.

Bu hadis Enes b. Malik'ten de rivayet edilmiştir.

408- *Onu bize Ali b. Hemşaz el-AdI tahdis etti, bize Muhammed b. İsa b. es-Seken el-Vasıti tahdis etti, bize Musa b. İsmail tahdis etti, bize Abdulaziz b. Suhayb'in azatlısı Müberek Ebu Suhayn tahdis etti, bize Abdulaziz b. Suhayb, Enes b. Malik'ten tahdis etti. O Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den naklettiğine göre Rabbinden dört şey dilemiştir. Rabbinden açlıktan ölmemesini diledi, bu ona verildi. Rabbinden (ümmetinin) dalalet üzere birleşmemelerini diledi, bu da ona verildi. Rabbinden ümmetinin Hfir olarak irtidad etmemelerini diledi, bu da ona verildi. Rabbinden onlara düşman kimselerin kendilerini yenik düşürerek toplumlarını, otoritelerini, davetlerinin karar kıldığı diyarı mubah görmemelerini sağlamasını diledi, bu da ona verildi. Rabbinden güçlerini kendi aralarında birbirlerini kırmak için kullanmamalarını sağlamasını da diledi ama bu ona verilmedi.

Mubarek b. Suhayn ise böyle bir kitapta rivayeti yer almaması gereken ravilerdendir ama ben onu bir zorunluluk dolayısıyla zikrettim.

Diğer Tahric: Mecmau'z-Zevaid, VII, 222'de Enes'ten...

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

172- Cemaatten Bir Karış Kadar Ayrılan Bir Kimse islam Boyunduruğunu Boynundan Çıkarmış Olur