EL-ESNA

Fİ ŞERHİ ESMAİLLAHİ’L-HÜSNA

VE SIFATİHİL ULYA

6. BÖLÜM

Şeyh Ebü'l-Hasen el-Eş'ari (rahimehullah) dedi ki: Allah'ın isimleri iki kısım üzeredir. Bir isim yalnız Allah'a mahsustur, onun dışında hiç kimse o isim alamaz. Allah, er-Rahman, el-Melik, el-Gaffar, es-Samed, el-Müteal, es-Sübbüh, el-Kuddüs, el-İlah, el-Mabud, es-Selam isimleri gibi.

Bir isim de vardır ki ona has değildir. Bilakis başkası içinde kullanılabilir. Alim, Kadir, Mütekellim, Semi', Basir, Müdrik, Amir, Nahi, Muhayyir, Mevcud, Şey'un, Baki... gibi. Bu konuda Ebü'l-Abbas el-Fasi ile sıfatlarında selbi olduğunu söyleyenlerin görüşünün tersine bir görüştedir. Öyle ki onlar şöyle demişlerdir: Allah Teala'nın, mahlukatından birinin isimlendirildiği isimlerden nitelendiği sıfatlardan herhangi biriyle isimlendirilmesi caiz olmaz.

Bir grup Alim şöyle dedi: Allah'ın isimleri dört kısımdır. Fail (yapan) manasında isimler. Halik (yaratan), Razık (rızık veren), Muhyi (dirilten), Mümit (öldüren), Bais (ölümden sonra dirilten), Varis (her şeyin sahibi olarak kalan), Elim'ül-ahz (intikamı şiddetli olan), Seriul-hisab (çabuk hesaba çeken). İsimlerden eylem ve o eylemi yapan zata delalet eden her isim böyledir.

İkincisi zat ve sıfata delalet eden isimler: Ezelden bu sıfatlarla muttasıf olan bir zat. Ne zat sıfattan ne sıfat zattan ayrılmıştır: Hayy, Daim, Rahim, Rahman, Kadir, Mürid (irade eden, iradesi gerçekleşen) Semi' (işiten), Basir (gören) Mütekellim, Kerim, Ben (iyilik ihsan eden) Halim, Kadir, Kahir isimleri gibi.

Üçüncüsü: Kendisi dışında zata ve manaya delalet eden isimler.

Bundan maksat veya bundan anlaşılan kendisi dışında olanı ona haber kılmak değildir. Şey, mevcut, KadIm, mezkur, mabud isimlerinde olduğu gibi. "Şey" derken, bu isim "hiçbir şeyonun gibi değildir. Özelliğine sahip bir zata delalet eder. "Mevcut, KadIm, Mezkur" isimleri de böyledir. Aynı şekilde "Allah" sözü sadece zatı ifade eder. Şayet "bu isim başka bir kökten türememiştir" diyorsak. Aynı şekilde "el-Hakk" ismi de böyledir. Şayet maksat "Vacibü'l-vücud" ise. Aynı şekilde "Mevcut, Şey" ve bunların benzerleri de böyledir. Nitekim hepsinin izahı ilerde gelecektir.

Dördüncüsü: Ondan herhangi bir şeyin nefyine, selbine delalet eden isimler. Kuddus ve Selam isimlerinde olduğu gibi. Bu dört kısım lazımidir ve münhasırdır. Nefy ve ispat arasındadır. üzerinde düşün, böyle olduğunu göreceksin.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

7. BÖLÜM