|
EL-ESNA Fİ ŞERHİ ESMAİLLAHİ’L-HÜSNA VE SIFATİHİL ULYA |
|
14- ET-TAYYİB |
Esma hadisinde de
Kitap'ta da geçmemiştir. Kadı Ebü Bekr
b. Arabi (rahimehullah) der ki: Birçok alim bu ismi saymaktan uzak durmuştur. Çünkü onlar bu ismi hakkıyla
takdir etmediler, sıhhatini bilmediler. Derim ki: Aişe
(r.anha) hadisinde geçmiştir. Tahir ve Nazif
isimlerini anlatırken o hadisi verdik. Müslim (rahimehullah)'de
Ebü Hüreyre (r.a.)'den şunu
rivayet eder. Dedi ki: Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu: Ey İnsanlar! Muhakkak ki Allah, "Tayyib"dir, ancak tayyib olanı kabul eder, Allah da mü'minlere,
peygamberlere emrettiğini emretmiştir. Buyurdu ki: Ey Resüller!
Tayyibattan yiyin salih
amel işleyin. Muhakkak ki ben yaptıklarını bilenim."(Mü'minun,
51) yine buyurdu ki: "Ey iman edenler! Size verdiğimiz tayyibat
olan rızıklardan yiyin."(Bakara, 172) sonra bir
adamdan söz etti. Uzun yolculuk yapmış, saçı-başı dağınık, toz duman içinde.
Ellerini semaya kaldırıp "Ya Rab, ya Rab" diye yakarıro
Halbuki yediği haram, içtiği haram, giydiği haram ve
de haramla beslenmiş. Buna nasıl icabet edilsin."
Allah'tan başkası için
kullanılacağında ihtilaf yoktur. Allah Teala şöyle
buyurur: ''Tayyib olan erkekler, Tayyib olan kadınlar."(Nur, 26) Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) da Ammar'a şöyle dedi:
"Tayyibe, mutayyebe (güzelolana,
güzel kılınana) merhaba!" yani "tahir
olan". Ali (r.a.) Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i
yıkadığında "anam-babam sana feda olsun hem hayattayken hem ölüyken tayyibsin (güzelsin). Zira Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'tan,
ölüden çıkan ifrazatler çıkmamıştır. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
Medine hakkında "Taabe ve Taybe"
demiştir. Yani pisliği ve pis olanları dışarı atar.
Tayyib, habisin zıddıdır.
Tayyib yaratılıştan gelen ayıplardan uzak olmayı, nezafet ise dışarıdan gelen
ayıplardan (kirlerden) uzak kalmayı ifade eder.
Bu isimlerin -"Zekiy, Nazif, Tayyib, Cemil"- hepsi Allah Teala hakkında selbi (nefy) ifade
eden isimler arasından sayılırlar. "Allah tayyibdir"
ifadesinin manası, noksanlıklardan ve kötülüklerden münezzehtir demektir. Buna
göre el-Kuddüs manasına gelir. Şöyle denildi:
Övgüleri Tayyib yani güzel olandır. Ariflerin nezdinde isimlerini anmak keyif
verendir. Bu iz aha göre Tayyib, esma-i hüsnadandır.
Sünnetten alınan isimlerin cümlesinden sayılmıştır. Cemil,
Nazif gibi.
Derim ki: Bu izaha göre
Tayyib, zat isimlerindendir. Bununla beraber fiillerin sıfatlarından olur.
Velilerini Tayyib kılar onlara cenneti Tayyib eder. (Hoş kılar) Allah Teala meleklerden haber vererek şöyle der:
"Selam olsun
sizlere! Tayyib (temiz) oldunuz."(Zümer, 73)
Yani dünyada temiz oldunuz, amelleriniz de güzeldi. Şöyle de buyurur:
"Allah yolunda öldürülenlere gelince, onların amellerini zayi
etmeyecektir."(Muhammed, 4) Denildi ki:
Manası, amellerini onlar
için Tayyib yapmış yani güzelleştirmiştir.
Cevheri (rahimehullah) dedi ki: Kulun, Tayyib olmak için çaba sarfetmesi vaciptir. Yani (Tayyib) iffetli ve şerefli
olmayı, hakkında herhangi bir şüphe itham bulunmamalıdır. Allah Teala buyuruyor ki: "Temiz kadınlar temiz erkeklere,
temiz erkekler temiz kadınlara yakışır." (temiz diye tercüme edilen kelime
ayette 'tayyib' şeklinde geçer). Kastı iffetli
olanları "İşte onlar uzak olanlardır."(Nur, 26) yani münezzeh
olanlardır. Demek istediği, eşlerine bağlı iffetli kimselerdir. Arapça da
"kemeri, kuşağı Tayyib" denir. Manası, iffetli harama bulaşmamış,
demektir. Sonra böyle biri sadece Tayyib (temiz, helal) olanı infak eder,
sadece temiz olanı yer. Kur'an'da: "Habis olanı
seçip infak etmeyin."(Bakara, 267), "Allah faizi yok eder, sadakaları
arttırır."(Bakara, 276) yani helal, Tayyib olanı kabul eder, haram ve
habis olanı yok eder, iptal eder. Muhtaç olacağın günde karşısında bulacağın
ameli seç. Zira kişiye, kabirde önden gönderdiği salih
amel dışında yoldaşlık edecek bir şeyolmaz.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: