|
EL-ESNA Fİ ŞERHİ ESMAİLLAHİ’L-HÜSNA VE SIFATİHİL ULYA |
|
6- REFİ'UD-DERACAT |
(Dereceleri (cenabı) ali
olan, dereceleri yükselten):
Kur'an-ı Kerim'de varid
olan bir isimdir. Allah Teala buyuruyor ki: "Refi'ud-deracat, Arş'ın
sahibidir."(Ğafir, 15) Ancak sünnette varid olmamıştır. Ancak Kur'an'da
geçtiğinden ümmet üzerinde icma etmiştir.
Bu ismin manası, el-Aliy
isminden gelir. Yani, dereceleri yüksek olandır. Yüzü güzel, ihsanı bol
tamlamalarının "yüzü güzelolan", "ihsanı bol olan"
manalarında olmasıyla aynıdır. Bu izaha göre bu isim, zatın sıfatlarından olur.
Zatı, şeref ve celalolarak başkasından üstün olmasından.
Diğer bir yönden
"Refi" Rafi yani yükselten manasında olur. Rahim, rahmet eden
manasına geldiği şekliyle. Buna göre O, evliyalarının derecelerini
yükseltendir. Bu izaha göre de fiilin sıfatlarından olur. Allah Teala buyuruyor
ki: "Dilediklerimizin derecelerini yükseltiriz."(Yusuf, 76)
"Bazılarınızı bazılarının üzerine derece olarak yükseltti."(En'am,
165), "Onlar Allah katında derece derecedir."(Al-i İmran, 163),
"Allah sizlerden iman edenlerin ve kendilerine ilim verilenlerin
derecelerini yükseltir."(Mücadele, 11) Gökleri de kat kat birbirinin
üzerinde yükseltmiş Arş'ı da hepsinin üzerinde kurmuştur.
Zat sıfatlarından olarak
değerlendirildiğinde manası, kendisinden kadir olarak hiçbir yüksek kimse
olmayandır. Bütün medh ve sena derecelerinin yegane sahibi hak edenidir. Bu
dereceler de bütün sınıfları ve bablarıyla ondan başka hak edeni yoktur. Yüce
Mevla Rafi'ud-derecat, dereceleri yani sıfatları, zatın kemali, kuşattığı
şeylerin çokluğu, noksanlıklardan münezzeh olması veçhiyle yüksek olandır.
Binaenaleyh her
mü'minin, Allah'ın kendisine vacip olan kemal sıfatlardan kendisine vacip olan
kemal sıfatlarına binaen mutlak yüce olduğunu bilmesi vaciptir. Yükselen her
şey onun yükseltmesi neticesinde yüksek olmuştur. Allah Teala buyuruyor ki:
"Seni katıma yükselteceğim."(Al-i İmran, 55) Ardından yükselmenin
sebeplerini tahsile çalışmalıdır. Emrettiklerini yerine getirmeli,
yasakladıklarından kaçınmalıdır. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: "Hangi müslüman güzelce adabına uyarak abdest alır sonra mescide
gelirse, Namaz dışında onu kaldıran namazı kılmak dışında bir gayesi yoksa
mescide girinceye kadar attığı her bir adımda mutlaka bir derecesi yükseltilir,
bir hatası silinir." hadisi müslim rivayet etmiştir. Yine buyuruyor ki:
"Allah'ın hataları sileceği kendisiyle dereceleri yükselteceği vesilelere
sizleri irşad eyleyim, istemez misiniz? Dediler ki: Elbette isteriz. Buyurdu
ki: Zor vakitlerde güzelce abdest almak çok adım atarak mescide yürümek,
namazdan sonra bir sonraki namazı beklemek."
Rebia b. Ka'b
el-Eslemi'den rivayet edildiğine göre şöyle dedi: Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) ile beraber geceliyordum, ihtiyacı olan şeyleri, abdest suyunu
getiriyordum. Bana dedi ki: İste. Dedim ki cennette seninle beraber olmak
istiyorum. Buyurdu ki: Başka bir şey. Dedim ki: İsteğim bu. Buyurdu ki: Nefsine
karşı çok secde ederek yardımcı ol, o zaman.
Ma'dan b. Ebü Talha'dan
rivayet edildiğine göre dedi ki: Resülullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın
azatlısı Sevdan ile karşılaştım. Dedim ki: Bana, beni cennete koyacak bir amel
söyle veya Allah'ın en çok sevdiği amelleri söyle. Sustu. Tekrar sordum. Yine
sustu. üçüncü defa sordum, dedi ki: Bunu Resülullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'a sordum, buyurdu ki: Çok secde etmeye bak! Zira sen Allah'a etmiş
olduğun her bir secde de Allah mutlaka seni bir derece yükseltir, üzerindeki
bir hatayı siler." Ma'dan dedi ki: Daha sonra Ebü Derda ile karşılaştım,
aynısını sordum. Sevban'ın dediğinin aynısını söledi. Her iki hadisi Müslim
rivayet etmiştir.
Peygamberin seni,
dereceleri yükseltecek amellere irşad etmiştir.
Peygambere komşu olan en
üst odalarda olur. Allah da dilediğinin derecelerini lütfuyla yükseltir,
dilediği kimselerin derecelerini de adaletiyle alçaltır. O, yükselten ve
alçaltandır.
Kur'an'da şöyle
buyurulur: "Dilediklerimizin derecelerini yükseltiriz (veya
dilediklerimizi derece olarak yükseltiriz). Kim de yükselirse yükselişiyle
beraber dereceleri de yükselir. Aynı şekilde dereceleri yüksek olanın kendisi
de yükselir. Dereceler: Aslı bu şekilde olan mekandan ibarettir. Mecaz olarak
da bir konumun önündeki konum, bir yerin önündeki yer manasında kullanılır.
Aynı şekilde dereceler, mecaz olarak üst makam ve mevki manasında da
kullanılır. Allah Teala buyuruyor ki: "Allah sizlerden iman edenlerin ve
kendilerine ilim verilenlerin derecelerini yükseltir."(Mücadele, 11),
"Onlara rableri nezdinde dereceler vardır."(Al-i İmran, 163) Yani bir
tefsire göre tabakalar, katlar vardır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: