|
EL-ESNA Fİ ŞERHİ ESMAİLLAHİ’L-HÜSNA VE SIFATİHİL ULYA |
|
9- EL-BAKİ |
Kur'an'da fiil olarak varid olmuştur.
Buyuruyor ki: "Rabbinin veçhi (zatı) Baki kalacaktır."(Rahman, 27)
Ebu Hüreyre (r.a.) hadisinde
"'el-Baki" varid olmuştur. Allah'tan başkasına
herhangi bir kayda bağlamadan el-Baki denilmez. Şöyle denilebilir: Amr'dan sonra Baki kalan Zeyd'dir.
Çünkü ölümünden sonra yaşamıştır. Bekası da bir vadeye kadardır sonra
bitecektir. Allah'ın bekası ise böyle değildir.
İbnü'l-Arabi (rahimehullah)
der ki: Bu isim hakkında ne Kur'an da ne de Sünnet de
bir şey varid olmuştur. Ancak Kur'an'da
fiil olarak varid olmuştur, ümmet de üzerinde ittifak
etmiştir. Derim ki: Tirmizi'nin isimleri sayan
hadisinde geçmiştir. Sanki bu hadisi okumamış gibidir. Hadisi İbn Mace de rivayet etmiştir. Kur'an'a gelince yalnız fiil olarak varid
olmuştur. Allah'ın bekası varlığının Daim olduğunun ifadesidir. Bu da kıdem
gibi makul bir husustur. Kadı Ebü'l- Tayyib (rahimehullah) böyle demiştir.
Halimı (rahimehullah) der ki: Bu da
"Kadim" sözümüzün mülhaklarındandır. Çünkü şayet o, başlangıcı
olamadan ve bir sebebe bağlı kalmadan mevcut ise onun için tükenmek ve yok
olmak caiz olmaz.
Eş'ariler, "beka" konusunda ihtilaf etmişlerdir. Beka, Alim için ilim mesabesinde Baki için varlığına ziyade olan
bir sıfatı mıdır? Yoksa beka Daim varlığın bizzat kendisine herhangi bir ziyade
olmaksızın dönmekte midir? İmam Ebü'l-Meali (rahimehullah) bu son mezhebi tercih etmiştir. Kadı (rahimehullah) ve Halim! (rahimehullah)'den
aktardığımız mezhep de budur.
Ebü'l-Meali (rahimehullah) der ki: Biz
bu yolu tutmasaydık o zaman ezeli olan sıfatları Baki kalmakla vasfedecektik sonra bu sıfatlara bekayı ispat edecektik. Bu
sözün sonu mananın, mana ile kaim olması konusuna sürükleyecekti. Sonra biz
Kadim bir beka takdir edecek olursak yine onu beka ile vasfetmemiz
gerekecekti ve bu husus teşeksülen devam edecekti.
Eş'arilerden Ebü'l-Meali (rahimehullah)
dışındakiler ise şu görüşte oldular: Beka, ilim gibi zati bir sıfattır. Allah Teala kendisinde kaim olan bir beka ile Bakidir. Ebu'l-Meali (rahimehullah) ve
Kadı (rahimehullah)'ya göre beka aynı bir sıfattır,
herhangi bir ziyade olmaksızın varlığın kendisine racidir.
Diğerlerinin görüşüne göre ise, Beka, ilim gibi zati bir sıfattır. Her iki
mezhepte Eş'arı mezhebinde meşhurdur. Şu şiiri
söyleyen ne güzel söylemiştir:
Azim bir Mevla olmakta
Daim
Kulları etmeden tazim
Daim olan bir beka'da
Sonu olmaktan yücedir
Celal ve Uluhiyet içinde.
Binaenaleyh her mükellefin,
Allah'ın hiçbir şekilde yok olmayan baki olduğunu, kendisi dışında hiçbir
varlığın, O'nun Baki bırakması dışında Baki kalamayacağını, nefsinde fani, zail
olduğunu, çok yakında göçüp gideceğini bilmesi vaciptir. Kainata
fena gözüyle bakmalı, dünyanın artıklarına iltifat etmemeli, harama bulaşmak
bir tarafa helaline rağbet göstermemelidir. Diyen ne güzel söylemiş:
Farz edelim, dünya
ayağına sürülüyor Peki bunların hepsinin, sonu zeval değil midir?
Hikmet ehli insanlar
dediler ki: Dünya fani bir altın, ahiret baki bir
çömlek olsa yine akıllıya düşen, fani altından yüz çevirmek, baki olan çömleğe
rağbet etmektir. Peki ya dünyanın damla damla veren
malı da fani ise nasıl olur? Şair ne güzel demiş:
Sana yönelen dünya seni
aldatmasın
Fenadan başka bir şeye
yaratılmamıştır.
Anlatılanları
kavradıysan, fena için değil de beka için yaratıldığınl
bilirsin. Sen ancak bir diyardan başka bir diyara amelinin karşılığını almak
için nakledilmektesin. Dur düşün! Kimsin, kimin kulusun, neden yaratıldın, senden
istenilen nedir? Sen büyük bir emrin, fena olmayan Kerim bir makamın ehli
kılındın. Layıkında, amel edersen o makama ulaşırsın.
Arkana atar, ondan yüz çevirirsen, senin elem verici bitmeyen, yok olmayan bir
azapta Baki kalacağını bilesin, o azapta ne ölür ne de hayat bulursun. Kendi
nefsin hakkında Allah'tan kork. Bu candan başka canın yoktur. Allah'a yemin
olsun ki ne oluyorsa hak bir vaad ve sağlam bir
emirle bu nefis etrafında dönüyor. Rabbine yakar, ondan onu vesile ederek
niyazda bulun, günahlarını bağışlasın, ona yaklaştıracak amelleri elinde Baki
kılsın. Zira kendine sığınanları geri çevirmez.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: