|
EL-ESNA Fİ ŞERHİ ESMAİLLAHİ’L-HÜSNA VE SIFATİHİL ULYA |
|
1- ŞEY'UN: (ŞEY') |
üstad İbn Fürek
(rahimehullah) ve daha başka alimler
dediler ki:
Bil ki Allah Teala'nın sıfatlarının ilki "şey"dir. Çünkü ispat
sıfatlarının ilkinin birinci basamağı şey'dir. Manası: O, mevcud
(var) olandır, böyle olması bize göre "Şey'in" hakikati olmasıdır. Kur'an ona "şey" ismini vermiştir. Allah Teala buyuruyor ki: "De ki: Hangi "şey"
şahitlik olarak en büyüktür? Deki: "Allah"(En'am,
19) müfessirler dediler ki: Müşrikler, Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e dediler ki: Allah'ın Resülü olduğuna kim şahitlik eder? Bunun üzerine bu ayet
nazil oldu. Manası: Allah, şahitlik olarak en büyüktür. Yani rubübiyetin yalnız onda olması tevhidine dair nice
delillerin kaim olması en büyük en muazzam şahitliktir. O benimle sizin
aranızda size tebliğ ettiğim, söylediklerimde ve iddia ettiğim risalette doğru olduğum konusunda şahittir.
Derim ki: Bu isim -inşaallah- ihtilaf edilen bir isim değildir. İsimler
arasında sayılmamasının sebebi niyaz, dua isimlerinden olmamasındandır. Bu Şeyh
Ebü'l-Hasen (rahimehullah), Kadı Ebü Bekr b. Tayyib (rahimehullah), İbn Fürek (rahimehullah)
İbnü'l-Arabi (rahimehullah),
ve daha başka Ehl-i Sünnet alimleri
bunu zikretmişlerdir. Buhari de Sahih'inde
zikretmiştir. Bu konuda Cehm b. Safvan
ve taraftarları muhalefet etmişlerdir. Dediler ki: Allah'a "Şey"
denilmesi caiz değildir. Bu konuda filozoflardan bir gruba tabi olmuşlardır. Bu
görüşün hiçbir değeri yoktur. Zira zikrettiğimiz deliller ortadadır. Ayrıca
Bari Teala'ya "Şey" demek caiz olmasaydı
şöyle denirdi: O, şey değildir. Bu denirse o zaman, "O mevcut
değildir" denebilirdi. Bu ise imkansızdır. Çünkü
Allah'ı ispat konusunda hasm ile ittifak halindeyiz.
Derlerse ki: Biz
"şey" dersek bu onu kullarına benzetmeye götürür.
Teşbihin nefyi konusunda
da ittifak üzereyiz.
Bizde deriz ki: Bu,
"Bari" birdir, o mevcuttur demeyi de gerektirir. Çünkü başkasına da
birdir, mevcuttur diyebilmekteyiz. Bunlarla isim benzerliği bulunmasına rağmen
teşbih sabit değilse "şey" ismi de böyledir. Kitabın mukaddimesinde
bu husus geçmişti.
Bu ismin müştak olup
olmadığı konusunda ihtilaf etmişlerdir. Bu konuda iki görüş vardır.
1- Bu isimdir, müştak
değildir. İspat ve varlık için konulmuştur. "Şey", "mevcut"
manasında denilir. Nitekim olmayan için "Hiçbir şey" denir.
2- Müştaktır. Hangi
kökten geldiğinde farklı görüşler vardır. Kimi şa-e
fiilinin mastarıdır, demiştir. Mastar da isim olarak kullanılmıştır. Kimi de
ismi meful manasında gelmiştir demiştir.
Bazıları ise iki
yönlüdür demişlerdir. Bazan müştak olarak bazan da varlığı belirtmek için özel isim olarak
kullanılır.
İbnü'l-Arabı (rahımehullah)
der ki: Bana göre müştak olması daha doğrudur.
Derim ki: Bu isim Allah Teala'ya mahsus değildir. Yani, Allah'tan başkasına
kullanılmaz manasında mahsus değildir. Zira birçok varlığa şey denir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: