MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

AZAT ETME

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Vela Hakkının (Azat Eden Kişinin Asabesinden Kendisine En Yakın Olan) Büyük Kişinin Olması

20565- Abdulmelik b. Ebi Bekr b. Abdirrahman b. el-Haris b. Hişam, babasından bildiriyor: el-As b. Hişam geriye ikisi anne bir, biri de farklı bir anneden olmak üzere üç çocuk bırakarak öldü. Anne bir olan çocuklardan biri de geriye birçok mal ve köle bırakarak ölünce anne-baba bir olan kardeşi onun mallarına ve azatlı olan kölelerinin velasına varis oldu. Mallara ve azatlı kölelerin velasına varis olan bu kardeş de geriye bir oğul ve baba bir kardeş bırakarak öldü. Bunun üzerine oğlu: "Babamın elde ettiği mal ve azatlıların velası artık benimdir" dedi. Ölenin kardeşi ise: "Öyle değil! Zira sen sadece malı alabilirsin, azatlıların vela hakkını ise alamazsın. Çünkü şu an kardeşim ölse ona ben varis olmaz mıyım?" karşılığını verdi. Aralarındaki bu anlaşmazlığı Osman b. Affan'a taşıdıklarında Osman, azatlıların velasını kardeşe verdi.(--- Beyhaki, es"Sünenü'l-kübra (10/303).

20566- İbnu'l-Müseyyeb kanalıyla bize bildirilene göre Hz. Ömer ile Osman: "Vela hakkı büyüğündür" demişlerdir.

20567- İbrahım aynısını Ömer, Hz. Ali, Abdullah ve Zeyd b. Sabit'ten rivayet etmiştir.

20568- Zeyd b. Vehb bildiriyor: "Hz. Ali, Abdullah ve Zeyd b. Sabit vela hakkını asabeden büyük olana verirlerdi. Kendilerinin veya azatlılarının azat ettikleri dışında kadınları veladan dolayı (kölelere) mirasçı kılmazlardı."

20569- Rivayet edildiği ne göre Hz. Ömer kendi azat ettikleri köleleri hariç kadınları veladan dolayı (kölelere) mirasçı kılmazdı.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/303).

20570- Abdullah b. Ebi Bekr, babasından bildiriyor: Eban b. Osman b. Affan'ın yanında oturmuş olduğum bir sırada Cüheyne'den bir grup ve Haris b. Hazrec oğullarından bir grup davalaşmak için yanına geldiler. Cüheyneli bir kadın Haris b. ey-Hazrec oğullarından İbrahım b. Kuleyb adında bir adamın nikahı altında idi. Bu kadın geriye mal ve azatlılar bırakarak öldü. Bunun üzerine kadının oğlu ve kocası kendisine varis oldular. Sonra da kadının oğlu ölünce varisleri: "Azatlıların vela hakkı bizimdir. Zira onların vela hakkını annesinden sonra kendisi almıştı" dedi. Bunun üzerine Cüheyneli: "Öyle değil! Onlar bizden biriyle evli olan bir kadının azatlılarıdır. Oğlu öldüğü zaman onların vela hakkı bizimdir ve onlara biz varis oluruz" dedi. Eban b. Osman da azatlıların vela hakkının Cüheyneli adama verilmesine hükmetti.(--- Malik, Muvatta (2/784) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (ı0/303, 304).

20571- Zühri'nin bildirdiğine göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Azatlı kişi din kardeştir ve nimettir. Miraslarında en öncelikli olan kimse de, onu azat edene en yakın olan kimsedir.''(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/304).

20572- Esved'in bildirdiğine göre Hz. Ömer şöyle demiştir: "Şayet köle biri özgür bir kadınla evlenirse ve çocukları olursa çocuk annesinin azatlığı sebebiyle azat olur. Vela hakkı da annenin efendilerine ait olur. Eğer baba azat edilirse çocukların velasını da kendi tarafına çeker.''(--- Abdurrezzak, Musannef (9/40) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/306).

20573- İki rivayetten sahıh olanıyla bize bildirildiğine göre Hz. Osman, vela haklarının Zübeyr'e verilmesinde bu şekilde hüküm vermiştir.

20574- Hz. Ali ve Abdullah b. Mes'ud'dan mana olarak aynısı rivayet edilmiştir.

20575- Aynısı Zeyd b. Sabiften de rivayet edilmiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/303).

20576- Şafii, Şurut ve Mukatebe bölümünde böyle demiştir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

MÜDEBBER / Müdebber Kölenin Satılması