MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
AZAT ETME |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Vela Hakkının (Azat
Eden Kişinin Asabesinden Kendisine En Yakın Olan) Büyük Kişinin Olması
20565- Abdulmelik b. Ebi
Bekr b. Abdirrahman b. el-Haris b. Hişam, babasından bildiriyor: el-As b. Hişam
geriye ikisi anne bir, biri de farklı bir anneden olmak üzere üç çocuk
bırakarak öldü. Anne bir olan çocuklardan biri de geriye birçok mal ve köle
bırakarak ölünce anne-baba bir olan kardeşi onun mallarına ve azatlı olan
kölelerinin velasına varis oldu. Mallara ve azatlı kölelerin velasına varis
olan bu kardeş de geriye bir oğul ve baba bir kardeş bırakarak öldü. Bunun
üzerine oğlu: "Babamın elde ettiği mal ve azatlıların velası artık
benimdir" dedi. Ölenin kardeşi ise: "Öyle değil! Zira sen sadece malı
alabilirsin, azatlıların vela hakkını ise alamazsın. Çünkü şu an kardeşim ölse
ona ben varis olmaz mıyım?" karşılığını verdi. Aralarındaki bu
anlaşmazlığı Osman b. Affan'a taşıdıklarında Osman, azatlıların velasını
kardeşe verdi.(--- Beyhaki, es"Sünenü'l-kübra (10/303).
20566- İbnu'l-Müseyyeb
kanalıyla bize bildirilene göre Hz. Ömer ile Osman: "Vela hakkı
büyüğündür" demişlerdir.
20567- İbrahım aynısını
Ömer, Hz. Ali, Abdullah ve Zeyd b. Sabit'ten rivayet etmiştir.
20568- Zeyd b. Vehb
bildiriyor: "Hz. Ali, Abdullah ve Zeyd b. Sabit vela hakkını asabeden
büyük olana verirlerdi. Kendilerinin veya azatlılarının azat ettikleri dışında
kadınları veladan dolayı (kölelere) mirasçı kılmazlardı."
20569- Rivayet edildiği
ne göre Hz. Ömer kendi azat ettikleri köleleri hariç kadınları veladan dolayı
(kölelere) mirasçı kılmazdı.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/303).
20570- Abdullah b. Ebi
Bekr, babasından bildiriyor: Eban b. Osman b. Affan'ın yanında oturmuş olduğum
bir sırada Cüheyne'den bir grup ve Haris b. Hazrec oğullarından bir grup
davalaşmak için yanına geldiler. Cüheyneli bir kadın Haris b. ey-Hazrec
oğullarından İbrahım b. Kuleyb adında bir adamın nikahı altında idi. Bu kadın
geriye mal ve azatlılar bırakarak öldü. Bunun üzerine kadının oğlu ve kocası kendisine
varis oldular. Sonra da kadının oğlu ölünce varisleri: "Azatlıların vela
hakkı bizimdir. Zira onların vela hakkını annesinden sonra kendisi
almıştı" dedi. Bunun üzerine Cüheyneli: "Öyle değil! Onlar bizden
biriyle evli olan bir kadının azatlılarıdır. Oğlu öldüğü zaman onların vela
hakkı bizimdir ve onlara biz varis oluruz" dedi. Eban b. Osman da
azatlıların vela hakkının Cüheyneli adama verilmesine hükmetti.(--- Malik,
Muvatta (2/784) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (ı0/303, 304).
20571- Zühri'nin bildirdiğine
göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Azatlı
kişi din kardeştir ve nimettir. Miraslarında en öncelikli olan kimse de, onu
azat edene en yakın olan kimsedir.''(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/304).
20572- Esved'in
bildirdiğine göre Hz. Ömer şöyle demiştir: "Şayet köle biri özgür bir
kadınla evlenirse ve çocukları olursa çocuk annesinin azatlığı sebebiyle azat
olur. Vela hakkı da annenin efendilerine ait olur. Eğer baba azat edilirse
çocukların velasını da kendi tarafına çeker.''(--- Abdurrezzak, Musannef (9/40)
ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/306).
20573- İki rivayetten
sahıh olanıyla bize bildirildiğine göre Hz. Osman, vela haklarının Zübeyr'e
verilmesinde bu şekilde hüküm vermiştir.
20574- Hz. Ali ve
Abdullah b. Mes'ud'dan mana olarak aynısı rivayet edilmiştir.
20575- Aynısı Zeyd b.
Sabiften de rivayet edilmiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/303).
20576- Şafii, Şurut ve
Mukatebe bölümünde böyle demiştir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
MÜDEBBER / Müdebber
Kölenin Satılması