|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
AZAT ETME |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Kişinin Kölesini Saibe
Olarak Azat Etmesi
20541- Şafii der ki:
"Bu şekilde azat etmek geçmişte (Cahiliye döneminde) kalmıştır ve bu
durumda vela hakkı onu azat edenindir.''(--- Şafii, el-Ümm (6/187).
20542- Şafii der ki:
"Cahiliye ehli bahıra yı serbest bırakır, köleyi saibe olarak azat eder,
vasileyi adar ve ham meraya salarlardı. Bunlar da deve ve koyundan
oluşmaktadır.''(--- Şafii, el-Ümm (6/183).
20543- Ham için:
"Damızlık devenin on yıl damızlık yapması ve sonra serbest
bırakılmasıdır" derlerdi. Sonra da buna binilmesi artık helal olmazdı.(---
Şafii, el-Ümm (6/183).
20544- Vasılenin de
(biri erkek biri dişi olmak üzere) üst üste ikiz doğuran ve yavrusu da doğum
yapan koyun olduğunu söylerlerdi. Böylesi bir koyuna da diğer koyunlar gibi
davranmazlardı.
20545- Köleyi saibe
olarak azat ettiklerinde de: "Seni saibe olarak azat ettik. Sende vela
hakkımız yoktur. İyilik olarak da senden bize miras olarak dönecek bir şey de
yoktur" derlerdi.(--- Şafii, el-Ümm (6/184).
20546- Yüce Allah:
"Allah, ne Bahıre, ne Saibe, ne Vasıle, ne de Ham diye bir şey meşru
kılmamıştır''[Maide, 103] buyurmuştur. Bu şekilde Allah ve Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) koyunları sahiplerine bırakmıştır. O zaman azat
etmek sadece insanoğlu için geçerli olan bir şeydir.
20547- Kişi devesini
serbest bırakırsa bundan men edilmezdi. Ancak Allah'ın hükmü bunu reddediyorsa
şartı ortadan kaldırıyor demektir. O zaman saibede de şart ortadan kalkmakta ve
vela hakkı azat edenin olmaktadır. (--- Şafii, el-Ümm (6/184).
20548- Başka bir yerde
de bunları daha uzun bir şekilde açıklamış ve Hatib'in bir köleyi saibe olarak
azat ettiğinin nakledildiğini zikretmiştir.
20549- Şafii der ki: Biz
de bu konuda: "Kişi köleyi saibe olarak azat ettiği zaman köle hür olur ve
vela hakkı onun azat edenin olur" demekteyiz.(--- Şafii, el-Ümm (6/184).
20550- Süleyman b. Yesar
bildiriyor: "Hacılardan bir adam bir köleyi saibe olarak azat etti. Mahzum
oğullarından bir genç onu öldürünce Ömer, Mahzum oğullarının diyeti ödemesine
hükmetti. Aleyhine hüküm verilen gencin babası: "Eğer o oğlumu öldürmüş
olsaydı?" deyince, Ömer: "O zaman onun bir sorumluluğu olmazdı"
karşılığını verdi. Bunun üzerine gencin babası: "O zaman bu boz yılan
gibidir" deyince, Ömer: "Evet, o zaman bu boz yılan gibidir" karşılığını
verdi. (--- Şafii, el-Ümm (6/187) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/301).
20551- Şafii der ki:
"Eğer bu sabit bir hadis ise bizim dediğimize dahi:. yakındır."
20552- Eğer: "Nasıl
böyle bir görüşe vardın?" denilecek olursa şu cevab veririm: "Çünkü
Ömer, Müslümanların vela hakkına sahip olduğu görüşünde olsaydı diyetini de
onlara ödetirdi. Ancak vela hakkının onu azat eden kişide olduğu görüşündedir.
Onu azat edenleri bilmedikleri için de diyer ödenmemesi yönünde hüküm
kılmıştır."
20553- Sonra Şafii
sözlerine devam ederek: "Biz de Ömer ve başkasından bizim dediğimiz
şekilde rivayette bulunmaktayız" dedi.
20554- Ata b. Ebi Rebah
bildiriyor: Tarık b. el-Murakka' bir ev halkım saibe olarak azat etmişti. Bu ev
halkının mirası Ömer b. el-Hattab'a getirilince: "Bunu Tarık'ın
varislerine verin" dedi. Onlar da bunu almayı kabul etmeyince: "O
zaman onu insanlardan onlar gibilerine (azat edilmeleri için) kullanın"
dedi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/300).
2055- Şafii der ki:
"Ata'nın hadisi mürsel bir hadistir."
20556- Şafii der ki:
"Görüldüğü kadarıyla Ata bunu Tarık'tan işitmiştir.
Eğer Tarık'tan
işitmemişse Süleyman b. Yesar'ın hadisi mürsel bir hadistir demektir."
20557- Ata (b. Ebi
Rebah) bildiriyor: ''Tarık b. el-Murakka' Yemen halkından bir kaç ev halkını
saibe olarak azat etmişti. Bu kişiler on bin küsur (dirhem) bırakarak ani bir
ölümle ölünce, bu durum Ömer b. el-Hattab'a zikredildi. Bunun üzerine Ömer bu
meblağın Tarık'a veya: Tarık'ın varislerine verilmesini emretti."(--- Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (10/300).
20558- Şafii der ki:
"Eğer bu sabit bir hadis ise o zaman Hz. Ömer saibe olarak azat edilen
kölenin vela hakkının onu saibe olarak azat eden kişinin olduğunu bildirmiştir
demektir."
20559- Ebu Tuvale
Abdullah b. Abdirrahman b. Ma'mer der ki: Ebu Huzeyfe'nin azatlısı Salim,
Ensar'dan kendisine Amre binti Ye'ar denilen bir kadının saibe olarak azat
ettiği kişi idi. Yemame günü öldürüldüğünde ve mirasıyla Ebu Bekr'e
gelindiğinde, Ebu Bekr: "Onu Amre'ye verin" dedi. Ancak Amre bunu
kabul etmedi.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/300).
20560- en-Nehai der ki:
Adamın biri bir köleyi saibe olarak azat etti. Bu azatlı köle ölünce, Abdullah
onu azat edene: "Malı senindir" dedi. Adam:
"Ben onu en malını)
istemiyorum" deyince de: "O zaman onu beytülmale koy, zira onun
varisi (isteyeni) çoktur" karşılığını verdi.(--- Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (10/300).
20561- Beyhaki der ki:
"İbn Mes'ud'un bu hadisi Alkame kanalıyla Abdullah'tan mevsul olarak rivayet
edilmiştir.''(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (10/300).
20562- Huzeyl b.
Şurahbil der ki: Adamın biri Abdullah b. Mes'ud'a geldi ve: "Bir kölem
vardı ve onu Allah rızası için saibe olarak azat ettim" dedi. İbn Mes'ud:
"Müslümanlar saibe olarak köle azat etmezler. Bunu Cahiliye dönemi
insanları yaparlardı. O kölenin malı ve mirası konusunda sen herkesten fazla
hak sahibisin. Ancak ondan geriye kalan malı almak istemezsen bize getir, onu
beytülmale koyarız" karşılığını verdi.(--- Buhari, feraid (8/191,192).
20563- Abdullah b. Vedia
b. Hidam'ın hadisinde "Selma binti Ye'ar" diye adlandırılan Amre
binti Ye'ar'ın hadisi şöyledir: "Ömer, Vedia b. Hidam'ı çağırıp: ''Bu
sizin azatlınızın mirasıdır. Siz onda başkasından daha fazla hak sahibisiniz'' dedi.
Vedia b. Hidam: ''Ey müminlerin emıri! Allah bizi ondan müstağni kıldı. Bizden
bir kadın onu saibe olarak azat etmişti. Bu sebeple onun malından bir
şeyalmak'' veya: ''bir şey eksiltmek istemeyiz'' karşılığını verdi. Bunun
üzerine Ömer onun mirasını beytülmale koydu.''(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra
(10/300).
20564- Mana olarak
aynısı Urve b. ez-Zübeyr'den rivayet edilmiştir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Vela Hakkının
(Azat Eden Kişinin Asabesinden Kendisine En Yakın Olan) Büyük Kişinin Olması