|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
DİYETLER |
ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Hatayla Öldürme
Diyetinde Hayvanların Yaşı
16021- Şafii der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kasıtlı öldürmeye benzeyen
hatalı öldürmelerde diyet ağırlaştırılmış bir şekilde (yüz deve olarak) ödenir
ve kırkı gebe olmalıdır" buyurmuştur.
16022- Resulullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu sözünden anladığımız; içinde kasıt
barındırmayan hatalı öldürme diyetinin bundan farklı olduğudur. Ancak alimler
develerin yaşları konusunda ihtilaf etmişlerdir. Sünnete göre katilin diyet
olarak yüz deve ödemesi gerekir. Bunda ihtilaf yoktur. Deve yaşları konusunda
söylenenler de asgari yaşlardır. Zira devenin yaşlısına da, gencine de ibil
denilir. Hatayla öldürmenin diyeti, beş yaş grubundan alınır. Bunların yirmi
tanesi iki yaşında dişi deve, yirmi tanesi üç yaşında dişi deve, yirmi tanesi
üç yaşında erkek deve, yirmi tanesi dört yaşında dişi deve, yirmi tanesi de beş
yaşında dişi (deve olmak üzere yüz) devedir.(--- Şafii, el-Ümm (6/113).
16023- İbn Şihab, Rabia
b. Ebi Abdirrahman ile Süleyman b. Yesar bildiriyorlar: "Hatayla
öldürmenin diyetinin yirmi tanesi iki yaşında dişi deve, yirmi tanesi üç
yaşında dişi deve, yirmi tanesi üç yaşında erkek deve, yirmi tanesi dört
yaşında dişi deve, yirmi tanesi de beş yaşında dişi deve (olmak üzere yüz deve)
olduğunu söylerdik."(--- Malik, Muvatta (2/852) ve Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (8/73).
16024- Beyhaki der ki:
Mahreme b. Bukeyr de bunu babası kanalıyla Süleyman b. Yesar'dan rivayet
etmiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/73).
16025- Ebu'z-Zinad da bunu
Medineli fakihlerden olan hocalarından rivayet etmiştir.(--- Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (8/73,74) ile es-Sünenü's-suğra (3/233).
16026- Asım b. Damra'nın
bildirdiğine göre Hz. Ali şöyle demiştir: ''Hatayla öldürmede diyet yirmi beşi
iki yaşında dişi deve, yirmi beşi dört yaşında dişi deve, yirmi beşi beş
yaşında dişi deve ve yirmi beşi de üç yaşında dişi deve olacak şekilde
alınır.''(--- Şafii, el- Ümm (7/177), Abdurrezzak, Musannef (9/284) ve Beyhaki,
es-Sünenü'l-kübra (8/74).
16027- Rivayet edildiğine
göre Osman b. Affan ve Zeyd b. Sabit: "Hatalı öldürmede diyet otuz tanesi
dört yaşına girmiş dişi deve, otuz tanesi üç yaşına girmiş dişi deve, yirmi
tanesi iki yaşına girmiş dişi deve ve yirmi tanesi üç yaşına girmiş erkek
devedir" demişlerdir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/74).
16028- Şafii'nin deve
yaşları konusunda tabiundan aktardığı asgari yaşlardır. Zira bunlara da ibil
denilir. Diyette daha yaşlı olanları da gerekli görmüş değildir.
16029- Abdullah b.
Mes'ud der ki: "Hatalı öldürmede diyet, yirmisi dört yaşında dişi deve,
yirmisi beş yaşında dişi deve, yirmisi üç yaşında dişi deve, yirmisi iki
yaşında dişi deve ve yirmisi iki yaşında erkek deve olmak üzere beş sınıf
hayvandan alınır.''(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/74).
16030- Süfyan es-Sevrı
de bunu "Ebu İshak - Alkame" kanalıyla Abdullah'tan bu şekilde
rivayet etmiştir. Ayrıca "Mansur - İbrahım" kanalıyla bu şekilde
rivayet etmiştir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/74-75).
16031- Ebu Miclez de
bunu Ebu Ubeyde kanalıyla Abdullah'tan bu şekilde rivayet etmiştir.(---
Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/75).
16032- Abdullah'ın,
develerin yaşları konusunda söyledikleri Şafii'nin tabiundan bazılarından
zikrettiği yaşlardan da aşağıdadır. Ancak hepsine de ibil denilir.
16033- Ancak Abdullah
gibi fakih bir sahabiden geldiği için uyulmada diğerlerinden evladır. Onun bu
sözüne itibar etmeyen kişi ise Sehl b. Ebi Hasme'nin kasame konusunda yaptığı
rivayete dayanmıştır. Zira bu konuda Sehl: "Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) ölen kişinin kanının heder olmasını istemediği için diyetini zekat
develerinden yüz deve olarak verdi" demiştir.(--- Buhari, sulh (2702) ve
Müslim, hudUd (4263-4270).
16034- Abdullah'ın
sözüne itibar etmeyen kişi: "İki yaşındaki develer zekat develerinden
değildir" demiştir. Ancak Sehl'in rivayeti kasıtlı öldürme konusundadır.
Bizim dediğimiz ise hatalı öldürmedir. Anladığımız kadarıyla o olayda
öldürmenin faili sabit olmadığı için Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
bunu hatayla öldürme saymış ve zorunluluk olmaksızın kendi yanından diyeti
vermiştir. Doğrusunu da Allah bilir.
16035- Aynı kişi İbn
Mes'ud'un rivayetinin munkatı olduğunu söylemiştir. Zira Ebu İshak, Alkame'yi
görmüşı ancak ondan bir şey işitmemiştir.
16036- Şu'be der ki: Ebu
İshak el-Hemdani'nin yanında oturmuşken ona: ''Şu'be senin Alkame'den bir şey
işitmediğini söylüyor" dediler. Ebu İshak: ''Doğru söylemiş"
karşılığını verdi.
16037- Ebu Ubeyde de
babasından bir şey işitmiş değildir.
16038- Amr b. Murra der
ki: Ebu Ubeyde'ye: "Babandan işitip hatırladığın bir şey var mı?"
diye sorduğumda: "Hayır!" dedi.
16039- İbrahım'in
Abdullah'tan olan rivayetinin isnadında da kopukluk vardır ve bu konuda
herhangi bir şüphe bulunmamaktadır.
16040- Aynısını Haccac
b. Ertaa, Zeyd b. Cübeyr'denı o da Hişf b. Malik'tenı o da İbn Mes'ud'dan, o da
Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bildirmiştir.(--- Ebu D!ivud,
diyet (4545), Tirmizi, diyet (1386) ve İbn Mace, diyet (2631).
16041- Hişf b. Malik
meçhul biridir. Haccac b. Ertaa'dan rivayetinde de isnadında ihtilaf
edilmiştir. Haccac huccet biri değildir. Doğrusunu Allah bilir.
16042- İshak b. Yahya da
Ubade b. es-Samit kanalıyla Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) büyük (ağırlaştırılmış)
diyet ile küçük (normal) diyet konusunda develerin yaşlarına yönelik bu
rivayetlerden tamamen farklı olan bir rivayette bulunur.
16043- İshak ile Ubade
arasında kopukluk vardır.
16044- Muhammed b.
Raşid, Süleyman b. Musa kanalıyla Amr b. Şuayb'dan, o babasından, o da
babasından, o da Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) küçük (normaI)
diyet konusunda develerin yaşlarına yönelik bundan farklı bir rivayette
bulunur. Ancak bu rivayeti destekleyen başka bir rivayet yoktur.(--- Ebu Davud,
diyet (4564), İbn Mace, diyet (2630) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (8/77).
16045- Muhammed b. Raşid
huccet biri değildir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Deve Yokluğunda
Diyeti Başka Mal Üzerinden Almak