MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

HUL’ VE TALAK

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Talakta Tercih

14637- Şafii der ki: "Bu, erkeğin gerdeğe girdiği hanımını geri döndürebilmesi, gerdeğe girmediği hanımına ise tekrardan talip olabilmesi içindir. Kişi bu şekilde karısını boşadıktan sonra onunla tekrar evlendiği zaman üzerinde iki talak hakkı kalır. Kişinin karısını iki veya üç defa boşaması da haram değildir. Zira Yüce Allah evliler için boşamayı mubah kılmıştır. Mubah kıldığı bir şey de haram değildir. Resulullah da (Sallallahu aleyhi ve Sellem). Abdullah b. Ömer'e ne zaman boşaması gerektiğini öğretmiştir. Şayet boşama sayısı konusunda hem mubahlık, hem de haramlık olsaydı Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunu ona öğretirdi.

14638- Şafii der ki: "Uveymir hanımını Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) önünde üç talakla boşadı. Eğer bu haram olsaydı Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) orada bulunanlara bunun haram olduğunu öğretmek için onu engellerdi. Fatıma binti Kays, kocasının kendisini kesin talakla yani üç talakla boşadığını anlatmıştı. Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunu yasakladığıyla ilgili bir rivayet bize gelmemiştir. Rükane de hanımını bir veya üç talakla boşamıştır. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona yemin ettirerek niyetini sormuştu. Bu şekilde üç talakla boşamayı yasakladığıyla ilgili bir rivayet te bize gelmemiştir. Abdurrahman b. Avf ta eşini üç talakla boşamıştı."

Bu hadislerin isnadlarını Şafii, Ahkamu'l-Kur'an'da zikretmiştir. Ayrı ayrı olarak da yeri geldiği zaman zikredilecektir. (--- Şafii, el-Ümm (5/180). --- Şafii, el-Ümm (5/137).

14639- Talha b. Abdillah b. Avf ve Ebu Seleme b. Abdirrahman bildiriyor:

"Abdurrahman b. Avf hastayken hanımını üç talakla boşadı. Hz. Osman o kadını iddeti bittikten sonra Abdurrahman'a mirasçı kıldı."(--- Malik, Muvatta (2/571) ve Şafii, el-Ümm (5/138).

14640- İbn Sirin bildiriyor: Abdurrahman'ın hanımı Abdurrahman'dan kendisini boşamasını istedi. Bunun üzerine Abdurrahman: "Hayız olup temizlendiğinde bana haber ver" dedi. Abdurrahman hasta iken hanımı hayızdan temizlendi ve Abdurrahman onu üç talakla boşadı.(--- Malik, Muvatta (2/572) ve Şafii, el-Ümm (5/138).

14641- Şafii der ki: "Malik'in rivayetinde Abdurrahman'ın hanımını üç talakla boşadığı bu hadiste belli olmuştur ve bu konudaki şüpheyi yok etmiştir.''(--- Şafii, el-Ümm (5/138).

14642- Beyhaki der ki: Bize bildirildiğine göre Hişam b. Hassan der ki:

Muhammed b. Sirin'e bir adamın hanımını üç talakla boşaması sorulunca:

"Bunun bir sakıncası olduğunu bilmiyorum. Abdurrahman hanımını üç talakla boşadı ve bundan dolayı kendisine bir ayıplama olmadı" karşılığını verdi.

Başka bir kanalla da Hişam'dan aynısı rivayet edilmiştir.(--- Şafii, el-Ümm (5/138) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (7/329).

14643- Şafii, üç talakla boşama konusunda Muttalib b. Hantab kanalıyla Amr'dan rivayette bulunmuştur.

14644- Şafii, hanımıyla gerdeğe girmeden onu üç talakla boşayan kişi hakkında İbn Abbas, Ebu Hureyre, Abdullah b. Amr ve Hz. Aişe'nin hadislerini zikretti. Bu konudaki fetvalarının da bunun haram olduğu yönünde olduğunu bildirdi.(--- Şafii, el-Ümm (5/138, 139).

14645- Sonra da şöyle dedi: Üç talakla boşamasından dolayı ne İbn Abbas, ne Ebu Hureyre, ne de Hz. Aişe onu (Abdurrahman'ı) ayıplamadı. Abdullah b. Amr da kendisine: "Üç talakla boşamakla ne kötü ettin" diye bir şey demedi.(--- Şafii, el-Ümm (5/138, 139).

14646- Sonra Hz. Osman'ın: "O (hul' yoluyla boşanmanız) bir talaktır. Ancak sen daha çok sayıda boşadıysan talak sayısınca boşanmış olursun'' şeklindeki hadisini zikretti. Osman burada eğer birden fazla sayıda boşamış ise boşadığı sayı kadarınca boşanmış olacağını bildirmiş ve kendisine: "Birden fazla boşaman güzel bir şey değildir" dememiştir.

14647- Ebu Bekr b. Muhammed b. Amr b. Hazm bildiriyor: Ömer b. Abdilaziz: "Bette talakı (üç talakla boşama) konusunda insanlar ne demektedir?" deyince, Ebu Bekr şu karşılığı verdi: "Eban b. Osman bunu bir talak sayardı. Ömer de bu konuda: ''Eğer boşama bin defa olsaydı bette talakı ondan bir şey bırakmazdı. Bette talakı ile boşayan en yüksek sayı ile boşamış olur'' derdi.''(--- Malik, Muvaffa (2/550, 551) ve Şafii, el-Ümm (5/139).

14648- Şafii der ki: "Hiç birinden bette talakı hakkında ihtilaf gelmediği gibi, hiç biri de üç talak ile boşamayı ayıplamamıştır.''(--- Şafii, el-Ümm (5/139).

Talakta muhayyer olma konusunda ihtilaf etmeleri buna huccet sayılmıştır ve hiç biri: "Üç talakla boşamak helal değildir" dememiştir.

14649- Said b. Cübeyr bildiriyor: İbn Abbas'a bir adam gelerek: "Hanımımı yüz talakla boşadım" deyince, İbn Abbas: "Üç talakı alıp doksan yedi tanesini bırakırsın" cevabını verdi.(--- Malik, Muvaffa (2/550) ve Şafii, el-Ümm (5/139).

14650- İbn Cüreyc ve Mücahid der ki: İbn Abbas'a bir adam gelerek: "Hanımımı yüz talakla boşadım" deyince, İbn Abbas: "Üç talakı alıp doksan yedi tanesini bırakırsın" cevabını verdi.

14651- Müslim b. Halid tek olarak İbn Cüreyc kanalıyla Ata'dan olan rivayetinde İbn Abbas'ın: "Doksan yedi talakla Allah'ın ayetleriyle alayetmiş olursun" dediğini bildirmiştir.

14652- Şafii der ki: "İbn Abbas onu Allah'ın üç olarak bildirdiği talaktan dolayı değil de, fazla olanı için ayıplamıştır.''

Şafii, el-Kadim'de Yüce Allah'ın: "Bilemezsin, olur ki Allah, sonra yeni bir durum ortaya çıkarır''[Talak, 1] buyruğunu huccet sayanların dediğini de zikretti. Yani burada (yeni bir durum ortaya çıkarır ifadesi ile) geri döndürmek kastedilmektedir. Eğer üç talak ile boşamış ise artık geri döndürme söz konusu değildir.(--- Şafii, el-Ümm (5/139).

14653- Şafii: "Hanımıyla gerdeğe giren kişinin geri ric'i talakla iki defa boşaması konusunda ne dersin?" deyince: "Sünnet bu değildir" karşılığını verdi. Şafii: "Bir daha geri döndürme durumu olduğundan dolayı sünnetin böyle olduğunu söylemen gerekir. Bir boşama hakkı kalan kişi ve talakın sünnete uygun olması için hanımıyla ilişkiye girmeyen kişi hakkında ne dersin?" diye sorunca: "Evet (bu şekilde sünnete uygun boşamış olur)'' karşılığını verdi. Şafii: "O zaman geri döndürme hakkı olmadığı halde bu talak nasıl geçerli sayılır?" dedi. Sonra da bu konuda açıklamada bulundu.

14654- Şafii der ki: Eğer biri: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), İbn Ömer'e hanımını geri döndürmesini, temizlenene kadar beklemesini, sonra bir daha hayız olup temizlenmesini ve sonra da isterse boşamasını emretti. Bu da kişinin bir temizlikte iki defa boşayamayacağına delalet etmektedir" diyecek olursa: "İbn Ömer hanımını temiz halde iken değil de hayızlı iken boşadı'' denilir.

14655- Biz bu konuda şöyle demekteyiz: "Bundan kasıt, kadının hamile olup olmadığının anlaşılması için istibra olabilir. Kadını hayızlı iken boşayan erkek, kadını bu hayızdan temizleninceye ve bir temizlik dönemini bitirip bir dönem daha hayız oluncaya kadar yanında tutar. Bu şekilde kadın boşandığında hamile mi, yoksa hayız mı olduğuna yönelik iddetini tam olarak öğrenmiş olur. Erkek de durumu hakkında bilgi sahibi olmadan kadını boşamak yerine hamile olduğunu bilerek boşamış ya da hamile olduğu için yanında tutmuş olur."

14656- Sonra sözüne devam ederek şöyle dedi: Nafi'den başkası ise bunu İbn Ömer'den: "Erkek karısını hayızken boşadığı zaman temizleninceye kadar yanında tutar. Sonra isterse onu geri döndürür, isterse de boşar'' şeklinde rivayette bulunmuştur.

14657- Yunus b. Cübeyr, Enes b. Sırın, Salim b. Abdillah ve başkaları bunu Nafi'nin rivayetine muhalif olarak aktarmışlardır. Bir temizlikte iki talak geçersiz olsa bile İbn Ömer hanımını temizlik halinde boşamamıştır. Onu hayızlı iken boşamıştır. Hayız halinde boşamak ta temizlik halinde boşamak gibi değildir.

14658- Bu konuda Salim b. Abdillah'tan farklı rivayetler gelmiştir.

Başkasından gelen rivayetler ise ŞafiI'nin dediği gibidir.

14659- Ebu Davud der ki: Yunus b. Cübeyr, Enes b. Sırın, Said b. Cübeyr, Zeyd b. Eslem, Ebu'z-Zübeyr ve MansOr, Ebu Vail kanalıyla bu hadisi rivayet etmişlerdir. Hepsinin de hadisi mana olarak: "Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine hanımını geri döndürmesinİ, hayızdan temizleninceye kadar bekleyip, sonra isterse boşamasını, isterse de yanında tutmasını emretti" şeklindedir.

14660- Muhammed b. Abdirrahman bunu Salim kanalıyla İbn Ömer'den bu şekilde rivayet etmiştir.(--- Ebu Davud, talak (2181).

14661- Zühri'nin rivayeti, Salim kanalıyla İbn Ömer'dendir. Nafi'nin, İbn Ömer vasıtasıyla olan rivayeti ise; "Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine hanımını geri döndürmesini, hayızdan temizlendikten sonra bir daha hayız olup temizleninceye kadar beklemesini, sonra isterse boşamasını, isterse de yanında tutmasını emretti" şeklindedir.(--- Ebu Davud, talak (2181).

14662- Beyhaki der ki: Talha ailesinin azatlısı Muhammed b. Abdirrahman'ın, Salim kanalıyla İbn Ömer'den olan rivayeti: "Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Onu geri döndürsün. Sonra onu temizlendikten sonra veya hamileyken boşasm'' buyurdu" şeklindedir.

14663- Bu da hamile iken boşamanın bidat olmadığına delalet etmektedir. Şafii de böyle demektedir. Bu, Şafii'nin yanında gerdeğe girilenden daha başkadır.

14664- Ata el-Horasani'nin, Hasan kanalıyla İbn Ömer'den olan bu konudaki rivayeti şöyledir: Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "SÜnnet olan. hayızdan temizlenmesini beklemen ve her temizlik döneminde bir talakla boşamandır" buyurdu. Ben: "Ey Allah'ın Resulü! Eğer (bir defada) onu üç talakla boşasaydım, geri döndürmem mümkün müydü?" diye sorunca: "Bu hain talak olurdu ve gÜnah işlemiş olurdun'' buyurdu.(--- Ebu Davud, talak (2185) ve Beyhakl, es-Sünenü'l-kübra (7/330).

14665- Ata el-Horasanı bu hadiste kendisine mutabaat edilmeyen bir ziyadede bulunmuştur. Ancak kendisi zayıf biridir ve rivayette tek kaldığı hadisler kabul edilmemektedir. Sonra rivayetinde hayız halinde boşama konusunda üç defa boşamış olsa bile bunun bain talak olacağını ve kişinin günah işlemiş olacağını bildirmiştir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Üç Talakın Bir Talak Sayılması