MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

NİKAH

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Köleyle Evli Olan Cariyenin Azad Edilmesi

14169- Peygamberimizin (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımı Aişe der ki; "Berire konusunda yeni olan üç uygulama (sünnet) ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri; azat edildikten sonra kocasıyla evli kalıp kalmama konusunda muhayyer bırakılmasıdır.''(--- Buhari, nikah (5097) ve Müslim, zekat (2450).

14170- Beyhaki der ki: Simak b. Harb bunu Abdurrahman b. el-Kasım kanalıyla babasından, o da Hz. Aişe'den şu şekilde rivayet etmiştir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onu köle olan kocasıyla evli kalıp kalmama konusunda muhayyer bıraktı."

Müslim bunu Sahih'te Zaide kanalıyla rivayet etmiştir.(--- Ebu Davud, talak (2234) ve Nesai, talak (6/165).

14171- Hz. Aişe der ki: "Berıre, bir köleyle evliydi. Azad edilince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona: ''Dilersen bu kölenin nikahında kalırsın, dilersenondan ayrılırsın'' buyurdu.(--- İbn Mace, talak (2076) ve Beyhaki, es-Sünenu'l-kübra (7/220).

14172-14174- Hişam b. Urve, bu hadisi babası kanalıyla Hz. Aişe'den:

"Berıre'nin kocası köle olduğu için Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onu muhayyer bıraktı ve Berıre ayrılmayı tercih etti. Eğer kocası hür olsaydı Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Berıre'yi muhayyer bırakmazdı" şeklinde rivayet etmiştir.(--- Müslim, ıtk (3708).

14175- Hz. Aişe'nin bildirdiğine göre Berıre'nin kocası Muğıs adında Ebu Ahmed oğullarına ait bir köleydi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onu muhayyer bırakıp: ''Eğer sana yaklaşacak olursa) artık tercih hakkın kalmaz'' buyurdu.(--- Ebu Davud, talak (2236).

14176- Beyhaki der ki: Sevrı bu hadisi Mansur kanalıyla İbrahım'den, o Esved'den, o da Hz. Aişe'den: "Berire'nin kocası hürdü" ibaresiyle rivayet etmiştir.(--- Ebu Davud, talak (2235).

14177- Ebu Avane ve Cerır bunu Mansur'dan naklederek son ibareyi Esved'in sözü olarak rivayet etmiştir.(--- Tirmizi, buyu (1256), Ebu Davud, faraid (2916) ve Nesai (8/193).

14178- Buhari der ki: "Esved'in sözünün isnadı kopuktur. İbn Abbas'ın sözünün daha sahih olduğunu gördüm."

14179- Şafii der ki: "Bir kişi cariyenin muhayyer bırakılması konusunda bize muhalefet etmiş ve: "Azad edilen cariye, köleyle evliyken muhayyer bırakıldığı gibi, hürle evliyse de muhayyer bırakılır" demiş ve Hz. Aişe'den rivayet edildiğine göre Berire'nin kocasının hür olduğunu söylemiştir.

14180- Şafii der ki: Ben: Urve ve Kasım Hz. Aişe'den, Berire'nin kocasının köle olduğunu nakletmiştir. Bunlar Hz. Aişe'nin hadisini senin naklettiğin kişiden daha iyi bilirler" deyince: "Hz. Aişe'den başkası bu kişinin köle olduğunu söylemiş mi?" karşılığını verdi. Ben: "Azad eden odur ve o bu konuyu başkasından daha iyi bilir. Bu hadis sabit olan iki yolla nakledilmiştir. İki yolla nakledilen bu hadis senin rivayetinden daha güçlüdür" dedim. Bana: "Bu hadisleri bana aktar deyince, şu rivayetleri bildirdim:

14181- İkrime'nin bildirdiğine göre İbn Abbas'ın yanında Berıre'nin kocasından bahsedilince: "Falan oğullarının kölesi Muğls'tir. Onun, Berire'nin peşinden ağlayarak gitmesini şu an bile görür gibiyim" dedi.

Buhari bunu Sahih'te Vuheyb kanalıyla Eyyab'den rivayet etmiştir.(--- Tirmizi (1156).

14182- Şafii der ki: Abdullah b. DInar'ın bildirdiğine göre Abdullah b. Ömer, Berıre'nin kocasının köle olduğunu söylemiştir.(--- Şafii, el-Ümm (2/41,7,122).

14183- Beyhaki der ki: Şafii bu iki rivayetle ilgili şöyle dedi: "Biz bu iki hadisin, onun rivayetinden daha güçlü olduğunu görüyoruz." Çünkü hadis alimleri İbn Abbas'ın azatlısı İkrime hakkında ihtilafa düşmüş, bazısı hadisinin huccet kabul edilemeyeceğini söylemiş, ancak çoğu, eğer güvenilir olanlardan rivayet ediyorsa huccet kabul edileceğini söylemiştir. Muhammed b. İsmail el-Buhari ise onu huccet kabul etmiş ve İbn Abbas'tan naklettiği bu hadisi rivayet etmiştir.

14184- Kasım b. Abdillah el-Ömerı ise hadis alimlerine göre zayıftır. Şafii onun rivayetlerini huccet kabul etmemiştir.

14185- Muhammed b. Abdirrahman b. Ebi Leyla el-fakıh'in, Nafi'den bildirdiğine göre İbn Ömer: "Berıre'nin kocası köleydi" demiştir.

14186- İbn Ebi Leyla kanalıyla Ata'dan meşhur olan ifade: "Berıre'nin kocası köleydi" şeklindedir.

14187- Nafi'nin bildirdiğine göre İbn Ömer: "Cariye azad edilince, ancak kocası köleyse muhayyer bırakılır" demiştir.

14188- Abdullah b. Ömer kanalıyla Nafi'den, o da Safiyye b. Ebi Ubeyd'den sahih bir rivayette bildirildiği ne göre Berıre'nin kocası köleydi.

14189- Kasım'ın bildirdiğine göre Hz, Aişe, evli iki köle azad etmek isteyip bunu Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) danışınca, Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) önce erkeği, sonra da kadını azad etmesini söyledi.(--- Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (7/222),

14190- Hammad b. Mes'ade, İbn Mevheb'den rivayette bulunarak buna mutabaat etmiştir.

14191- Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) böyle demesi, cariye azad edilirken kocasının hür olması ve cariyenin boşanmayı tercih etme hakkının kalmaması için olabilir.

14192- Nafi'nin bildirdiğine göre İbn Ömer, köleyle evliyken azad edilen cariyeyle ilgili şöyle derdi: "Azat edildikten sonra kocası onunla ilişkiye girmedikçe kadın muhayyerdir. Azat edildikten sonra kocası kendisiyle ilişkiye girerse artık seçim hakkı kalmaz."(--- Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (7/225).

14193- Urve b. ez-Zübeyr'in bildirdiğine göre Adiy b. Ka'b oğullarının Zebra adındaki Nubyeli azatlı cariyesi şöyle dedi: "Hz. Peygamber'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımı Hafsa'ya haber gönderince beni yanına çağırdı ve: "Sana bir şey söyleyeceğim, ama benim etkimle bir şey yapmanı istemiyorum. Kocanla ilişkiye girmedikten sonra yanında kalıp kalmama konusunda tercih senin elindedir" dedi. Bunun üzerine üç gün boyunca kocamdan uzak durdum.(--- Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (7/225) ve Şafii, el-Ümm (5/122).

14194- Şafii der ki: Muhayyerlik süresi hakkında Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımı Hafsa'nın: "Onunla ilişkiye girmedikçe ... " sözünden başka bir şey bilmiyorum. Kişinin cariyesine dokunması ise artık muhayyer bırakmaktan vazgeçtiğini gösterir.

14195- Şafii, el-Kadim'de der ki: "Kocası azad edilen cariyeyle ilişkiye girer ve cariye bunu bilmediğini iddia ederse, bu konuda iki görüş vardır. Biri; tercih hakkı olduğunu bilmediğine dair cariyenin yemin etmesi istenir. Yemin ettikten sonra da tercih hakkını kullanır. Biz de bu görüşteyiz."

14196- Şafii isnadıyla der ki: Hasan( -ı Basrl), azat edilen cariyenin tercih hakkını kullanmadan önce kocasının onunla ilişkiye girmesi konusunda:

"Tercih hakkı olduğunu bilmediğine dair cariyenin yemin etmesi istenir. Yemin ettikten sonra da tercih hakkını kullanır" demiştir.

14197- Diğer görüş ise kadının tercih hakkı olmadığı yönündedir.

14198- Şafii'nin Muvatta'dan naklen aktardığı hadiste İbn Ömer şöyle dedi: "Kocası onunla ilişkiye girdikten sonra cariye tercih hakkı olduğunu bilmediğini iddia ederse bilmediğine yönelik bu iddiasına itibar edilmez ve yalan söylediğine hükmedilir. Kocasıyla ilişkiye girdikten sonra da artık tercih hakkı kalmaz."(--- Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (7/225).

14199- Şafii burada, Berıre'nin hadisini delil göstererek cariyeyi satmanın talak sayılmayacağını söylemiştir.

14200- Şafii'nin Iraklıları Abdullah (b. Mes'ud)'a muhalif düştüklerini vurgulamak için isnadıyla bildirdiğine göre Abdullah (b. Mes'ud): "Cariyeyi satmak onu boşamaktır" demiştir.

14201- Şafii der ki: Iraklılar İbrahım'in, Abdullah'tan olan mürsel hadisini sabit kabul edip İbrahım'in şöyle dediğini söylüyorlar: "Eğer sen Abdullah böyle dedi" diyecek olursan, sahabeden birçok kişi bana Abdullah'ın söylediğinin hilafına: "Cariyenin satılması onun ancak talakı olur" dediler.

14202- Biz de böyle deriz ve Berire'nin hadisini delil kabul ederiz. Hz. Aişe onu satın aldığı zaman kocası vardı. Daha sonra onu azad edince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Berıre'yi muhayyer bıraktı. Eğer cariyenin satılması talak sayılsaydı, muhayyerliğin bir manası kalmazdı ve satın alınmakla kocasından bain talakla boş olurdu.

14203- Hz. Osman ile Abdurrahman b. Avf'ın da cariyenin satılmasını talak saymadıkları nakledilmiştir.

14204- Şafii Süfyan'ın, Zühri kanalıyla Ebu Seleme'den olan şu hadisini zikretti: Abdurrahman b. Avf, Asım b. Adiy'den bir cariye satın alınca, cariye evli olduğunu söyledi. Bunun üzerine Abdurrahman b. Avf cariyeyi geri verdi.(--- Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (5/323).

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

İktidarsız Olan Erkeğe Tanınacak Süre