MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

FERAİZ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Miras Payları

12552- Abdullah b. Zekvan'ın bildirdiğine göre miras payları ile ilgili hükümler, bunların usulü ve manası Zeyd b. Sabit tarafından gelmiş, bunların anlamına yönelik açıklamalar da Ebu'z-Zinad tarafından yapılmıştır.

12553- Zeyd b. Sabit der ki: Kadının ölmesi halinde eğer oğlu veya oğlunun oğlu yoksa kocası terekenin yarısını alır. Eğer bir oğlu veya oğlunun oğlu veya oğlunun kızı varsa kocası terekenin dörtte birine varis olur ve bundan daha azı verilmez.

12554- Kocanın ölmesi halinde eğer oğlu veya oğlunun oğlu yoksa karısı terekenin dörtte birine varis olur. Eğer bir oğlu veya oğlunun oğlu varsa karısı terekenin sekizde birine varis olur.(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/227).

12555- Aynı isnadla rivayet edildiğine göre Zeyd şöyle demiştir: "Bir annenin oğlu veya kızı vefat eder de geriye bir oğul veya oğlun oğlunu veya oğlun kızını veya anne-baba bir veya baba bir veya anne bir, iki veya daha fazla erkek ya da kız kardeş bırakırsa ona altıda bir pay vardır.

Eğer vefat eden geriye oğul veya oğlun oğlu veya iki ya da daha fazla kardeş bırakmamışsa anne iki durum dışında terekenin üçte birinin tamamını alır. Bu iki durumdan biri adamın vefat edip geriye bir zevce ve anne-baba bırakmasıdır ki bu durumda zevcesi dörtte bir, annesi ise geriye kalandan üçte bir payalır. Bu da tüm terekenin dörtte biri eder. İkincisine gelince bir kadın vefat eder ve geriye koca ve anne babasını bırakırsa kocası mirasın yarısını alır. Annesine ise geriye kalandan üçte bir pay verilir. Bu da tüm terekenin altıda biri eder.''(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/227).

12556- Aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Çocukların anne babalarından mirasına gelince, ölen baba veya anneden geriye bir kız çocuğu kalmışsa malın yarısını alır. İki ve daha fazla kız çocuğu kalmış ise malın üçte ikisini alırlar. Ancak yanlarında erkek mirasçı varsa öncelikle kendilerine bir şey verilmez ve taksimata erkekten başlanır. Geriye kalan erkeğe kızın iki katı olmak üzere aralarında taksim edilir."

12557- Eğer ölenin oğlu yoksa oğlun çocukları oğul konumunda sayılır.

Erkek torun ölenin erkek oğlu, kız torun da ölenin kızı konumunda olur. Ölenin erkek oğlu ve kızı gibi varis olur ve onlar gibi mirastan düşürürler.

Eğer oğul ve oğlun çocukları bir arada bulunursa ve oğul erkek ise oğlun çocukları kendisiyle birlikte mirastan bir şeyalamaz. Eğer oğul erkek değil kız ise ve iki ya da daha fazla sayıda iseler kendileriyle birlikte oğlun. kızları mirastan bir şeyalmazlar.

Eğer ölenin çocukları arasında erkek yoksa ve iki veya daha fazla kız varsa bu kızların yanında oğul tarafından torun olan kızların mirasta payları olmaz. Eğer oğlun kızları ile birlikte akrabalık bağı olarak ölene kendilerinden daha uzak olan bir erkek varsa, mirasta payı olanlardan sonra bir şeyartması durumunda geriye kalan, erkeğe kızın iki katı olmak üzere aralarında taksim edilir. Eğer bir şey artmazsa kendilerine bir şey düşmez.

Eğer ölenin sadece bir kız çocuğu veya oğul tarafından bir ya da daha kız torunu varsa bunlar bir kız çocuğu konumundadır ve üçte ikinin tamamlayıcısı olarak altıda bir alırlar.

Eğer oğlun kızları ile bir erkek bulunursa erkek çocuk da kız çocukları konumundadır. Bu durumda onlara ne altıda bir ne de başka bir pay vardır. Ancak mirasta payı olanlardan sonra bir şeyartması durumunda kalan, erkeğe kızın iki katı olacak şekilde erkek çocuğun ve onun konumunda olan kız çocuklarınındır. Akrabalık bağı olarak ölene kendilerinden daha uzak olana mirastan bir şey yoktur. Mirasta payı olanlardan sonra bir şey artmaması halinde oğlun kızlarına ve erkek oğluna da mirastan bir şey yoktur.(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/229-230).

12558- Aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Ölenin oğlu veya erkek olsun kız olsun oğlunun çocukları veya baba veya baba tarafından dede varken anne bir kardeşleri mirastan payalamazlar. Ancak bunlar yokken erkek olsun kız olsun bunların her birine altıda bir pay verilir. Eğer iki ve daha fazla iseler onlara üçte bir pay verilir ve bunu aralarında paylaşırlar.''(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/231).

12559- Aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Ölenin anne-baba bir kardeşleri, oğul veya oğlun oğlu veya baba varken bir şeye varis olmazlar. Bunlar ölen kişiden geriye baba tarafından dede kalmaması halinde kızlar ve oğlun kızları ile birlikte sonraya bırakılır ve mirastan payı olanlara payları verildikten sonra geriye kalan Allah'ın Kitab'ına göre erkeğe kızın iki katı olmak üzere aralarında taksim edilir. Eğer geriye bir şey kalmazsa onlara mirastan bir şey yoktur.

Ölen kişiden geriye baba veya baba tarafından dede veya erkek olsun kız olsun oğul kalmamışsa anne-baba bir olan tek kız kardeşe mirasın yarısı verilir. Eğer iki ve daha fazla iseler kendilerine mirasın üçte ikisi verilir. Eğer kendileriyle birlikte erkek kardeş varsa onlara bir pay verilmez. Mirastan payı olanlar paylarını aldıktan sonra geriye bir şey kalırsa anne-baba bir olan erkek ve kız kardeşler arasında erkeğe kızın iki katı olmak üzere taksim edilir.

Ancak bir durumda bir şey kalmaz ve bu durumda anne bir kardeşlerinin hissesine ortak olurlar. Bu da bir kadının ölmesi ve geriye kocasını, annesini, anne bir kardeşlerini ve anne-baba bir kardeşlerini bırakması durumudur ki böylesi bir durumda kocasına mirasın yarısı, annesine altıda biri, anne bir kardeşlerine üçte biri verilir ve geriye bir şey artmaz. Bu durumda anne-baba bir kardeşler anne bir kardeşlerin üçte bir hissesine ortak kılınır ve bu çocukların hepsinin vefat eden annenin çocukları olmasından dolayı erkeğe kızın iki katı olmak üzere bu hisse aralarında taksim edilir."(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/232).

12560- Aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Baba bir kardeşlerin, anne-baba bir kardeşleri yok ise mirastaki payları anne-baba bir kardeşlerin payı gibidir. Erkek olanı erkek mirasçı, kız olanı da kız mirasçı konumundadır. Ancak bu mirasta anne bir kardeşlere anne-baba bir kardeşlerin ortak kılınması gibi baba bir kardeşler ortak kılınmazlar.

Eğer anne-baba bir kardeşler ile baba bir kardeşler bir arada bulunursa ve anne-baba bir kardeşlerin arasında erkek bulunursa baba bir kardeşler pay alamazlar. Eğer anne-baba bir kardeşlerden sadece bir kadın varsa ve baba bir kardeş sadece bir veya daha fazla kadın ise ve aralarında erkek yoksa anne-baba bir kız kardeşe mirasın yarısı verilir. Baba bir kız kardeşlere de üçte ikinin tamamlayıcısı olan altıda bir verilir.

Baba bir kız kardeşler ile birlikte bir erkek kardeş varsa kız kardeşlere pay düşmez. Mirastan payı olanlara payları verildikten sonra geriye bir şey kalırsa baba bir çocuklar arasında erkeğe kızın iki katı olmak üzere taksim edilir. Eğer bir şey artmazsa onlara bir şey verilmez.

Anne-baba bir kardeşler iki kız kardeş ve daha fazla iseler kendilerine üçte iki verilir. Baba bir kız kardeşler yanlarında baba bir erkek kardeş bulunmuyorsa anne-baba bir kız kardeşler dururken payalmazlar. Eğer erkek kardeşleri varsa mirastan payı olanlara payları verildikten sonra geriye bir şey kalırsa, baba bir çocuklar arasında erkeğe kızın iki katı olmak üzere taksim edilir. Eğer bir şey artmazsa onlara bir şey yoktur."(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/232).

12561- Aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Babanın, ölen oğlu veya kızından olan mirasına gelince, eğer ölen kişinin geride erkek bir çocuğu veya oğlunun erkek çocuğu varsa babaya mirasın altıda biri verilir. Eğer ölen kişinin geride erkek çocuğu veya oğlunun erkek çocuğu yoksa babanın payı sonraya bırakılır. Bu durumda mirastan payları olanlar paylarını aldıktan sonra geriye kalan malın altıda biri veya daha fazlası babanın olur. Eğer geriye altıda bir veya fazlası kalmazsa babaya mirasın altıda biri verilir.''(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/234).

12562- Zeyd şöyle der: "Ninelerin mirasına gelince, anne varken anneanne mirasçı olamaz.''

Ebu'z-Zinad der ki: "İki nine bir araya gelirse ve ölenin anne babası bulunmuyorsa işittiğimize göre bu durumda anne tarafından olan nine ölene diğerinden daha yakınsa baba tarafından olan nine aradan çıkarılır ve altıda bir olan payanne tarafından olan nineye verilir. İki nine ölen kişiye eşit yakınlıkta iseler veya baba tarafından olan nine ölene daha yakın ise altıda bir pay yarı yarıya aralarında taksim edilir."(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/236). --- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/237).

12563- Beyhaki der ki: Nineler konusundaki bu rivayeti Ebu'z-Zinad, Amr b. Şuayb'dan, o da babasından, o da Zeyd b. Sabit'ten bildirmiştir.

12564- Mana olarak aynısını Said b. el-Müseyyeb, Zeyd'den rivayet etmiştir.(--- Abdurrezzak, Musannef ( 19087).

12565- Aynısını Medine ahalisinden bir hoca Harice b. Zeyd kanalıyla babası Zeyd'den rivayet etmiştir ki Zeyd'in mezhebinde bu konuda meşhur olan görüş budur.(--- Abdurrezzak, Musannef ( 19088).

12566- Rivayet edildiğine göre İbrahım en-Nehai şöyle demiştir: "Hz. Ali ve Zeyd, ölene yakın olan ninelere mirastan altıda bir pay verirlerdi. Şayet nineler yakınlıkta eşit iseler altıda birlik bu payı aralarında paylaştırırlardı."(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/237).

12567- Bu rivayet genel bir rivayettir. Bu konuda Zeyd'den gelen rivayeti ise açıklamalıdır.

12568- Başlığın girişinde Ebu'z-Zinad'dan zikredilen aynı isnadla Zeyd şöyle der: "Ölen kişi geriye anne ve baba olmaksızın üç nine bırakırsa altıda bir pay üçü arasında taksim edilir. Bu üç nine de anneannenin annesi, babaannenin annesi ve babanın babaannesidir."

Yine şöyle der: "Annenin babaannesi ile annenin diğer nineleri mirastan pay alamazlar. "(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/236).

12569- İbn Vehb ise bunu Ebu'z-Zinad'dan: "Şayetinsanların ömrü uzun olsaydı zikrettiğimiz vasıflardaki ninelerden sayılamayacak kadar çok kişi terekeye varis olurdu" eklemesiyle rivayet etmiştir.

12570- Şa'bi'nin bildirdiğine göre Hz. Ali ve Zeyd, ikisi baba tarafından, biri de anne tarafından olmak üzere üç nineye mirastan pay verirlerdi.(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/236).

12571- Aynısını Hasan ve İbrahım mürselolarak Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) rivayet etmişlerdir.(--- Beyhaki, Sünenü'l-kübra (6/236).

12572- Müzeni'nin, kız kardeşlerin kızlarla birlikte mirasta pay sahibi olanlardan arta kalanı alacaklarına dair söylediği Ömer'den rivayet edilmiştir. Sabit de bunu Muaz b. Cebel'den rivayet etmiştir. Bu konuda müsned bir hadis de vardır.

12573- Huzeyl b. Şurahb'lI der ki: Ebu Musa el-Eş'ari'ye ölen kişiden geriye kalan kızın, oğlun kızının ve kız kardeşin mirastaki payları sorulduğunda: "Terekenin yarısını kız, diğer yarısını da kız kardeş alır. Bunu gidip İbn Mes'ud'a sor, o da aynı şeyi söyleyecektir" dedi.

Aynı konu İbn Mes'ud'a sorulup bu konuda Ebu Musa'nın söylediği bildirilince: "Onun dediğini diyecek olursam haktan sapmış ve doğru yoldan ayrılmış olurum. Ancak ben bu konuda Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hükmettiği gibi hüküm vereceğim. Kız çocuğuna mirasın yarısı, üçte ikinin tamamlayıcısı olarak da oğlun kızına altıda bir verilir. Geriye kalan da kız kardeşindir" karşılığını verdi. Ebu Musa el-Eş'ari'ye gidip bunu söylediğimizde: "Bu alim kişi aranızda olduğu müddetçe bana bir şey sormayın" dedi.

Buhari, Sahih'de Adem'den rivayet etmiştir.(--- Buhari, feraiz (6736).

12574- Bu konudaki sünnet de kelale ayeti olarak bilinen "Allah, babası ve çocuğu olmayan kimsenin mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor''[Nisa, 176] ayetindeki çocuktan kastın sadece erkek çocuklar olduğunu işaret etmektedir.

12575- Mesruk bildiriyor: Ölenden geriye kalan iki kız çocuğu, oğlun kızları ve oğlun oğulları konusunda Abdullah (b. Mes'ud): "İki kız çocuğuna terekenin üçte ikisi, geriye kalan da sadece oğlun oğluna verilir" demiştir.

12576- Ölüden geriye kalan kız kardeşler, anne-baba bir kız kardeşler ile baba bir kardeşler konusunda da aynı şeyi söylemiştir.(--- Şafii, el-Ümm (7/179).

12577- Şafii der ki: "Biz ise bu görüşte değiliz. Diğer alimler böylesi bir durumda kız çocuklarına veya kız kardeşlere terekenin üçte ikisinin verileceğini, geriye kalanın da erkeğe kızın iki katı olacak şekilde oğlun oğluna ve oğlun kızlarına veya baba bir kız kardeşlere verileceğini söylemişlerdir. "

Şafii bunu Iraklılardan Abdullah b. Mes'ud'a muhalefet edenlerin, bu rivayetin onları bağladığını göstermek için zikretmiştir.(--- Şafii, el-Ümm (7/179).

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Asabe (Baba Tarafından Akrabalar)