MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

ALIŞVERİŞ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Selef Türü Satış ve Rehin

11568- Ebu Hassan el-A'rec bildiriyor: İbn Abbas: "Belli bir sürede teslim edilmesi garanti edilen malda selef usulü alışverişi Allah'ın helal kıldığına ve buna izin verdiğine şahitlik ederim" dedi ve "Ey iman edenler! Birbirinize belirli bir süre için borçlandığınız zaman onu yazınız''[Bakara, 282] ayetini okudu.(--- Abdurrezzak, Musannef (14064), Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/18-19) ve Suyuti, ed-Durru'l-mensur (2/117).

11569- Ebu Said'in rivayetine göre Şafii şöyle demiştir: Şayet selef konusu İbn Abbas'ın dediği gibiyse buna kıyas ederek her türlü borç için de aynı şeyi diyebiliriz. Selef türü satış Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sünneti ve ondan sonra gelenlerin uygulaması ile caizdir. Bildiğim kadarıyla da alimler arasında bu konuda herhangi bir ihtilaf yoktur.

11570- İbn Abbas bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Medine'ye geldiği zaman insanlar bir, iki veya üç yıllığına selif usulü meyve satarlardı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Meyvede selif usulü alışveriş yapan kişi belli bir ölçü) belli bir ağırlık ve belli bir zaman üzerinden bunu yapsın'' buyurdu.

11571- Şafii der ki: Bunu naklettiğim gibi Süfyan'dan defalarca işittim. Sözüne güvendiğim birinin de bana bildirdiğine göre Süfyan aynı şeyi söylemiştir. Süre konusunda da: "Belli bir zaman üzerinden" demiştir.

11572- Buhari ve Müslim bunu farklı kanallarla Süfyan'dan "Belli bir zaman üzerinden" lafzıyla rivayet etmişlerdir.

11573- Süfyan es-Sevrı bunu İbn Cüreyc'ten rivayet ederken de şöyle der: " ... İki veya üç yıllığına selef usulü meyve satarlardı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Meyvede selif usulü alışverişi belli bir ölçü) belli bir ağırlık ve belli bir zaman üzerinden yapın'' buyurdu."(--- Buhari, selem (2239, 2240, 2241) ve Müslim, müsakat (1226-1227).

11574- Ata bildiriyor: İbn Abbas'ın: "Selef türü satışta ve karşılıklı peşin olduktan sonra gümüş karşılığı gümüş satılmasında bir sakınca görmüyoruz" dediğini işittim.(--- Şafii, Müsned (2/162) ile el-Ümm (3/94) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/19).

11575- Amr b. Dinar'ın bildirdiğine göre İbn Ömer de böylesi bir satışı

caiz görürdü.(--- Şafii, Müsned (2/162) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/19).

11576- Malik'in bildirdiğine göre Nafi': "Belli vasıflarda, belli bir fiyat ve süre üzerinden olduktan sonra selef türü satışın bir sakıncası yoktur" demiştir.(--- Şafii, el-Ümm (3/94) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/19).

11577- Ben hadisi bu şekilde buldum. Başkası ise bunu Nafi kanalıyla İbn Ömer'den rivayet etmiştir.

11578- Eyyub es-Sahtiyani bildiriyor: Muhammed b. Sırın'e selef türü satışta rehin konusu sorulunca: "Helalolan satışlarda rehin emredilen bir şeydir" dedi.(--- Şafii, el-Ümm (3/94).

11579- İbn Cüreyc bildiriyor: "İbn Ömer selem ve benzeri satış türlerinde rehin ve kefil istenmesinde bir sakınca görmezdi."(--- Şafii, el-Ümm (3/94) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/19).

11580- İbn Cüreyc bildiriyor: Ata, selef türü satışta satıcının buna karşılık rehin veya kefil istemesinde bir sakınca görmezdi. Hakkını garantiye almak için de hem rehin, hem kefil istemesinde de bir sakınca olmayacağını söylerdi.

Muhammed b. Cafer'in de babasından bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) arpa karşılığında zırhını Zafer oğullarından Ebu'ş-Şahm adında Yahudi bir adamın yanında rehin bırakmıştır.(--- Şafii, el-Ümm (3/94). --- Şafii, Müsned (2/163) ile el-Ümm (3/94) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (6/37).

11581- Rabi': "Şafii bize şöyle bildirdi" der ve Yahudi Ebu'ş-Şahm'a bırakılan rehin konusundaki hadisi zikreder.

11582- Hakım b. Hizam der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yanımda bulunmayan bir şeyi satmamı yasakladı.''(--- Ebu Davud, buyu' (3503), Tirmizi, buyu' (1232,1233,1235), Nesai, buyu' (7/289), İbn Mace, ticaret (2187) ve Şafii, Müsned (2/143).

11583- Şafii der ki: "Yanında bulunmayan maldan kasıt, teslim alınıp alınmayacağı kesin olmayan maldır."

11584- Şafii der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), belli ölçekle ve belli bir zamana kadar olduktan sonra hurmanın iki yıllığına selef türü satışla satılmasına cevaz vermiştir. Hurma da satılırken henüz taze, yetişmemiş olabilir. Ancak taze hurmanın yetiştiği zamanda verilmesi üzerinden selef türü satışa cevaz vermiştir. Zira kişi hurmada iki yıllığına selef türü satış yaptığı zaman bu hurmanın bir kısmı henüz yetişmemiş demektir.

11585- Selef türü satışta bazen kişinin yanında bulunmayan bir malın satışı da olabilir. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hakım b. Hizam'a yanında bulunmayan bir malı satışını yasaklayıp selef türü satışa izin veriyorsa, burada anlamamız gereken, emrettiği bir şeyi yasaklamadığıdır. Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hakım'e yasakladığı şey, teslim etme garantisi veremeyeceği mallardır. Bunlar da kişinin sahip olmadığı mallardır.(--- Şafii, el-Ümm (3/94).

11586- Nafi bildiriyor: "İbn Ömer kişinin henüz elinde olmayan bir malı (parasını önceden alarak) belli bir süre sonra teslim etmesi şartıyla satmasında bir sakınca görmezdi.''(--- Şafii, Müsned (2/147) ile el-Ümm (s. 385) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (6/20).

11587- Başka bir kanalla Nafi', İbn Ömer'den aynısını bildirir.(--- Şafii, el-Ümm (s. 385).

11588- Ebu Said'in rivayetine göre Şafii şöyle demiştir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) belli vasıflarda olan yiyeceğin belli bir vade üzerinden satışına cevaz vermişse, Allah doğrusunu bilir, belli vasıflarda olan bir yiyeceğin kısa vadeli satışının caiz ve meçhulolanın satışı kapsamının dışında olması daha öncelikli olacaktır."

Sonrasında Şafii buna açıklamalar getirir.

11589- Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Belli bir ölçek, belli bir ağırlık ve belli bir zaman üzerinden olduktan sonra" sözünde ölçek ile ağırlığı birlikte zikretmesinden de kişinin ölçek üzerinden vadeli satış yapacağı zaman belli bir ölçek üzerinden satış yapması, ağırlık üzerinden vadeli satış yapacağı zaman belli bir ağırlık üzerinden satış yapması, vadeli satış yapacak ise de belli bir zaman üzerinden satış yapması gerektiğini anlıyoruz."(--- Şafii, el-Ümm (3/94, 95).

11590- İbn Cüreyc bildiriyor: Ata'ya: "Akşamdan önce bana yiyecek vermesi için gündüz vakti bir adama altın verdim. Bana vereceği yiyecek de kendisinde bulunmuyor" dediğimde, Ata: "Olmaz! Adam yiyeceğin pazardaki durumu ile fiyatını bildiği için şeffaflık açısından doğru değildir" karşılığını verdi. Ona: "Selef sadece malın sonradan teslim edileceği durumlarda mı olur?" diye sorduğumda: "Evet! Her iki tarafın da o malın çarşıdaki fiyatını, kar mı zarar mı edeceğini bilmediği durumlarda olur" dedi. Daha sonra ise bu görüşünden döndü.(--- Şafii, el-Ümm (3/94,95).

11591- Şafii: "Ata kısa vadeli selef satışına cevaz vermiştir. Ancak Ata'nın bu konuda yeni görüşünü eski görüşüne tercih ediyorum. Taraflardan birinin malın çarşı fiyatını bilmesi de satışı geçersiz kılmaz" demiş ve buna açıklamalar getirmiştir. (--- Şafii, el-Ümm (3/97).

11592- Hz. Aişe bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bedevinin birinden hurma karşılığında birkaç deve satın aldı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hurmanın yanında olduğunu düşünüyordu. Ancak gelip baktığında hurmanın sadece bir kısmının olduğunu gördü. Bedeviye: ''Hurmanın bir kısmını şimdi, kalanını da hasat mevsiminde almayı kabul eder misin?'' dedi, ancak bedevi kabul etmedi. Bunun üzerine Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) başka bir yerden ödünç olarak hurma alıp adama verdi.(--- Ahmed, Müsned (6/268) ve Heysemi, Mecmau'z-zevaid (4/139-140).

11593- Esed oğullarının azatlısı Yahya b. Umeyr de bunu Hişam'dan rivayet ederek mutabaat etmiştir. Hadis de bize kısa vadeli selef satışının caiz olduğunu göstermektedir.(--- Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (6/20) ile es-Sünenü's-suğra (2/283).

11594- Tarık b. Abdillah'ın da bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Medine dışında birilerinden belli bir ölçek hurma üzerinden bir deve satın almış, deveyi alıp Medine'ye döndükten sonra hurma ödemesini yapmış, ödeme sırasında Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) elçisi deveyi satanlara: "Ben Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) elçisiyim. Doyana kadar şu hurmadan yiyebileceğinizi, hakkınızı tamamen alana kadar ölçerek almanıZ! söyledi" demiştir.(--- Darekutni, Sünen (3/44-45) ve Heysemi, Mecmau'z-zevaid (6/22-23).

Ümmetinden yana Yüce Allah, Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) daha önceki ümmetlerin peygamberlerine verilen mükafatların en iyisini ona versin.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Hayvanı Ödünç veya Borca Alma, Hayvanı Daha İyi Bir Hayvan Karşılığında Satma