MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

ORUÇ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Ölünün Yerine Orucu Kaza Etmek

8817- İbn Abbas bildiriyor: Sa'b b. Ubade, Allah Resulü'ne (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Annem adağı olduğu halde öldü" deyip bu konuda fetva isteyince, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Onun yerine adağını yerine getir" buyurdu.

Buhari ve Müslim, Sahıh'de Malik kanalıyla rivayet etmişlerdir.(--- Müslim, adak (1).

8818- Ebu Abdillah'ın rivayetinde Şafii şöyle demiştir: "İbn Abbas, Ümmü Sa'd'ın annesinin adağının ne olduğunu zikretmemiştir. Muhtemelen bu adağı hacca veya umreye gitmek veya tasaddukta bulunmaktır ki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine onun adağını yerine getirmesini emretmiştir."

8819- Her kim oruç tutmayı veya namaz kılmayı adar ve ölürse, oruç adağı için kefaret ödenir ve onun yerine oruç tutulmaz. Ancak namaz adağı için ne kefaret ödenir, ne de yerine namaz kllınır.(--- Şafii, el-Ümm (2/104, LOS).

8820- Sonra sözüne devam ederek ve namaz ile oruç arasındaki farkı zikrederek şöyle dedi: Eğer: "Birinin yerine oruç tutmayı Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) emrettiği rivayet edildi mi?" denilecek olursa: "Evet, İbn Abbas, Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu yönde rivayette bulunmuştur" denilir.

8821- Eğer: "Neden bununla amel etmemektesin?" denilecek olursa şöyle denilir: "Zühri ezberde kuvvetli biri olması ve Ubeydullah b. Abbas'ın uzun zaman İbn Abbas'ın sohbetlerinde bulunması ile birlikte Ubeydullah b. Abbas, İbn Abbas kanalıyla Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) olan rivayetinde adağın ne olduğunu zikretmemiştir. Başka birinin bunu bir adam kanalıyla İbn Abbas'tan Ubeydullah'ın hadisine muhalif olarak rivayet etmesi bunun mahfuz bir hadis olmadığını gösterir."

8822- Eğer: "Bu hadisi İbn Abbas kanalıyla rivayet eden kişinin hatalı olduğunu biliyor musun?" denilirse şöyle denilir: "Evet, İbn Abbas'ın öğrencileri İbn Abbas'ın, İbnu'z-Zübeyr'e: ''Mut'a haccını yerine getir'' dediğini rivayet etmiştir. Ancak bu, İbn Abbas'tan kadınların mut'ası olarak rivayet edilmiştir. Bu da büyük bir yanlıştır."

8823- İhtilafu'l-ahadis kitabında böyle demiştir. el-Menasik ve elKadını'de ise şöyle demiştir: "Ölünün yerine oruç tutma hakkında bir rivayet gelmiştir. Eğer sabit bir hadis ise ölünün yerine hac yapıldığı gibi o zaman oruç ta tutulur." (--- Şafii, el-Ümm (2/106).

8824- Beyhaki der ki: Ölünün yerine oruç tutmanın caiz olduğu Said b.

Cübeyr, Mücahid, Ata ve İkrime kanalıyla İbn Abbas'tan gelen rivayetle sabit olmuştur. çoğunun rivayeti de: "Bir kadın ... diye sordu" şeklindedir. Bu da Ümmü Sa'd'ın kıssasından başkasına benzemektedir. Birinin rivayeti de: "Hz. Peygamber: ''Annenin yerine oruç tut'' buyurdu" şeklindedir.(--- Buhari, savm (1953) ve Müslim, savm (154/1147).

8825-8826- Abdullah b. Ata el-Medeni'nin şu rivayeti de buna şahitlik etmektedir. Abdullah b. Bureyde el-Eslemi'nin bildirdiğine göre babası şöyle demiştir: Ben, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yanında iken bir kadın gelip: "Ey Allah'ın Resulü! Ben anneme sadaka olarak bir cariye vermiştim. Ama annem öldü ve geriye o cariye kaldı (bu hususta ne buyurursunuz?)" deyince, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sen sevabını aldın, mirasta da cariye sana geri döner" buyurdu. Kadın: "Annem bir aylık oruç borcu olduğu halde öldü (ne yapmalıyım?)" deyince, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Annenin yerine oruç tut" buyurdu. Kadın: "Annem hac vazifesini yapamadan öldü (ne yapmalıyım?)" deyince, Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Annenin yerine haccet" buyurdu.

Müslim, Sahih'de başka bir kanalla Abdullah b. Ata'dan rivayet etmiştir.(--- Müslim, savm (157/1149).

8827- Hz. Aişe'nin bildirdiğine göre Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Her kim oruç borcu olduğu halde ölürse velisi onun yerine orucunu tutar'' buyurmuştur.

Müslim, Sahih'de Harun b. Said ve başkası kanalıyla İbn Vehb'den rivayet etmiştir. Buhari de başka bir kanalla rivayet etmiş ve şöyle demiştir: "İbn Vehb bunu Amr'dan rivayet ederek ona mutabaat etmiştir."(--- Buhari, savm (1952) ve Müslim, savm (153/1147).

8828- Muhammed b. Abdirrahman b. Ebi Leyla'nın, "Nafi' - İbn Ömer" kanalıyla Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) naklederek Ramazan orucu borcu olduğu halde ölen kişi hakkında: "Onun yerine (kefaret olarak) yemek yedirir'' demiştir. Sahih bir hadis değildir. Muhammed b. Abdirrahman çok yanılan biridir. Zira Nafi'nin öğrencileri bunu Nafi' kanalıyla İbn Ömer'in kendi sözü olarak rivayet etmiştir.

8829- Abdullah b. Ömer der ki: "Ramazan ayından oruç borcu olan kişinin ölmesi halinde tutamadığı her gün için onun adına bir yoksula bir müd buğday verilir.''(--- Abdurrezzak, Musannef (4/235) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (4/254).

8830- Cemaatin Nafi' kanalıyla olan rivayeti bu şekildedir. İbn Abbas ve Hz. Aişe'den: "Onun adına her gün için bir yoksula yemek yedirilir" şeklinde rivayet edilmiştir.

8831- Arkadaşlarımız: "Velisi onun yerine orucunu tutar'' buyruğu hakkında: "Yani veli orucun yerine yapılması gereken şeyi yerine getirir" demiştir. Bizim görüşümüze göre de yemek yedirilmesi gerekir. Her ikisi de hadisi, oruç tutma yerine manasında rivayet etmiştir. Doğrusunu da Allah bilir.

8832- Bize bildirilene göre İbn Abbas, adak orucu hakkında: "Velisi yerine oruç tutar" demiştir. Ramazan orucu hakkında ise: "Onun adına her gün için bir yoksula yemek yedirilir" demiştir.

8833- Şafii, hasta olup ta (orucunu tutamadan) ölen kişi hakkında: "Oruç borcu olmadığı gibi yerine kefaret ödenmesine de gerek yoktur" demiştir.

8834- Beyhaki der ki: "İbn Abbas, Hasan, İbn Sırın, Ata ve Şa'bi böyle demektedir. "

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Ramazan Orucunu Kaza Etme Şekli