MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

CEMAATLE NAMAZ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Korku Dışında Namazı Kısaltarak Kılmak İçin Gereken Yolculuk Mesafesi

6009- Şafii der ki: Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Mekke'ye olan yolculuğunda namazlarını kısaltarak kıldı. Medine-Mekke arası da dokuz veya on günlük bir yolculuk mesafesidir. Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazlarını bu mesafe arasında kısaItması bize kısaltmanın asgari ve üstü olan mesafeyi göstermektedir.(--- Şafii, el-Ümm (1/182).

6010- Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazlarını kısaltarak kıldığı mesafe konusunda bir alimin muhalefet ettiğini bilmiyorum. Genel kanaat ise namazları kısaltarak kılmak için yolculuk denebilecek bir mesafenin olması gerektiğidir. İki günden daha az olan yolculuklarda namazı kısaltarak kılmak için hiçbir engel yoktur, ancak rivayetlerini dinlediğimiz alimlerin geneli iki günden daha kısa olan mesafelerde namazın kısaltılmadan kılınması gerektiği konusunda ittifak etmişlerdir.(--- Şafii, el-Ümm (1/182).

6011- Şafii der ki: "Benim kanaatim, kişinin (gecesi hariç) iki günlük yolculukta namazlarını kısaltarak kılabileceği yönündedir."(--- Şafii, el-Ümm (1/182).

6012- Şafii der ki: Ben kendim için ihtiyaten üç günden daha az olan mesafede kısaltmayı severim. Ancak bu mesafede kişinin namazları kısaltmadan kılması da mubahtır.(--- Şafii, el-Ümm (1/182-183).

6013- İki günlük yolculuk mesafesinde namazları kısaltma konusunda elimizde bir rivayetin olup olmadığını soranlara gelince: " Evet! Bu konuda İbn Abbas ve İbn Ömer'den rivayet gelmiştir" deriz.(--- Şafii, el-Ümm (1/183).

6014- Ata bildiriyor: İbn Abbas'a: "Arafat'a kadar olan yolculuklarda namazları kısaltarak mı kılalım?" diye sorulunca: "Hayır, ama Usfan, Cidde ve Taif'e kadar olan yolculuklarda kısaltarak kılın" dedi.(--- Şafii, el-Ümm (1/ 183).

6015- Şafii der ki: "Mekke-Arafat arası yaklaşık olarak Haşim! miliyle 46 mil yapmaktadır. Bu da acele etmeden normal yürüyüşle iki günlük yolculuk mesafesidir."

6016- Buvayti'nin Muhtasar'ın ise Şafii'nin: "Haşim! miliyle 48 mil yapmaktadır" dediği zikredilir. Oruç hakkındaki mesafe konusunda da aynı şeyi söylemiştir.

6017- Ata b. Ebi Rebah der ki: İbn Abbas'a: "Arafat'a kadar olan yolculuklarda namazları kısaltarak mı kılayım?" dediğimde: "Hayır, ama Cidde, Ustan ve Taif'e kadar olan yolculuklarda kısaltarak kıl. Ailenin veya sürünün bulunduğu yere ulaştığında ise namazları tam kıl" karşılığını verdi.(--- Şafii, el-Ümm (1/183).

6018- Şafii der ki: "İbn Ömer de aynısını demiştir ve bu konuda bizim de görüşümüz budur."

6019- Nafi' bildiriyor: "İbn Ömer'le birlikte bir berid'lik bir mesafeye kadar gider, ancak namazı kısaltarak kılmazdık."(--- Malik, salat ( 14).

6020- Salim b. Abdillah bildiriyor: "Abdullah b. Ömer, Zatu'n-Nusb'a gittiğinde namazları kısaltarak kıldı."

6021- Malik der ki: "Zatu'n-Nusb ile Medine arası dört berıd kadardır."(--- Malik, salat ( 12).

6022- Salim b. Abdillah b. Ömer bildiriyor: "Babam (Abdullah b. Ömer), Rim'e gittiğinde namazları kısaltarak kıldı."

6023- Malik der ki: "Bu mesafe de yaklaşık dört berıd kadardır."(--- Malik, salat (11), Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/136) ve Şafii, el-Ümm (1/183).

6024- Şafii el-Kadim'de der ki: Bazıları üç günden daha kısa olan mesafelerde namazın kısaltılmayacağını söylemiş, bunda da Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kadın, yanında mahremi olan biri bulunmadan üç günlük bir yolculuğa çıkamaz" sözüne dayanmıştır. Bunu diyen bir kişiye şu karşılığı verebiliriz: "Bir kadının namazlarını kısaltarak kılabilmesi için gereken mesafe nedir? Siz kişinin üç günden daha az olan mesafede de seferi olacağını söylememiş miydiniz? Bu konuda da Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Bir kadın, yanında mahremi olan biri bulunmadan üç gün ve daha fazla süren bir yolculuğa çıkamaz'' sözüne dayanmıştınız. Oysa Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) burada üç günden daha az olan mesafeyi de yolculuk olarak saymıştır. Kadının bir şehirde yabancı bir erkekle baş başa kalması yasaklanmıştır. Kadın yabancı bir erkekle baş başa kalmışken namazlarını kısaltarak kılabilir mi? Kadının böylesi bir yolculuğa çıkışının yasaklanması kadın için ihtiyat babındandır."

6025-6026- Şafii şöyle devam eder: Ebu Hureyre'nin de bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kadın, yanında mahremi olan biri bulunmadan gecesi ve gündüzüyle bir günlük yolculuğa çıkamaz" buyurmuştur. Peki, kadın bir günlük bir yolculuk mesafesinde namazlarını kısaltarak kılabilir mi? (--- Buhari, cihad (3006).

6027- Müslim de Sahih'de Yahya b. Yahya kanalıyla Malik'ten; Ka'nebi, İbn Bükeyr ve bir grup da bunu Malik'ten rivayet etmişlerdir. Bişr b. Ömer ise bunu Malik kanalıyla Said'den, o babasından, o da Ebu Hureyre'den aktarmıştır.

6028- İbn Ebi Zi'b ve Leys b. Sa'd da Said'den rivayet etmişlerdir.

6029-6030- Ebu Salih ise bunu Ebu Said'den rivayet ederken Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bir kadın, yanında babası veya erkek kardeşi veya oğlu veya mahremi olan biri bulunmadan üç gün ve daha fazla süren bir yolculuğa çıkamaz" buyurduğunu zikretmiştir.

6031- Şafii'nin, muhaliflerin delillerine yönelik bahsettiği rivayet budur.

Ardından onlara karşı kendi delillerini sunmuştur. Bu hadisi de Müslim, Sahih'de Ebu Muaviye'den rivayet etmiştir.

6032- Kaza'a'nın Ebu Said'den olan rivayetinde ise "İki günlük" lafzı geçmektedir.

6033- Başka bir rivayette "Üç günlük" lafzıyla zikredilmiştir.

6034- Başka bir rivayette "Üç günden daha fazla" lafzıyla zikredilmiştir.

6035- İbn Abbas'ın bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Hiçbir erkek yanında mahremi bulunmayan ve yabancısı olan bir kadınla baş başa kalmasın. Kadın da yanında mahremi olan biri bulunmadan yolculuğa çıkmasın. "

6036- Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu hadisleri de bize bundan kastın kadın için yolculuk mesafesini takdir etme değil, mukım olsa da kısa veya uzun bir yolculuğa çıksa da ihtiyat babından yanında mahremi olan birini bulundurmasıdır.

6037- Şafii'ye: "Ancak İbn Ömer'in Süveyda'ya gidişinde bile namazı kısaltarak kıldığı rivayet edildi" denildi.

6038- Şafii buna şu cevabı verdi: "Medineli olan birine Suveyda'yı sorduğumda şehre dört berid uzaklıkta olduğunu söyledi."

6039- Şafii der ki: "İbn Abbas ve İbn Ömer'den sahih isnadlarla gelen rivayetler bizim görüşümüzü desteklemektedir."

6040-6041- Beyhaki der ki: İbn Abbas'tan merfu olarak bir hadis rivayet edilmiştir, ancak bir değeri yoktur. Bu hadisi İsmail b. Ayyaş, Abdulvehhab b. Mücahid kanalıyla da babası ile Ata'dan; her ikisi de İbn Abbas'tan rivayet etmiştir. Buna göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ey Mekke ahalisi! Mekke ile Usfan arasından, yani dört beridden daha az bir mesafede namazı kısaltarak kılmayın'' buyurmuştur.

6042- İsmail b. Ayyaş huccet biri değildir. Şamlılar dışındaki kişilerden yaptığı rivayetler zayıftır.

6043- Abdulvehhab b. Mücahid de zayıf biridir. Doğrusu da daha önce geçtiği gibi bunun İbn Abbas'ın sözü olmasıdır. Doğrusunu da Allah bilir.

6044- Şafii, Iraklılara karşı Esved'in rivayetini de kullanmıştır. Bu rivayete göre Esved: "Abdullah, sadece hac ve umre için çıktığı yolculuklarda namazı kısaltarak kılardı" demiştir.

6045- Şafii der ki: Iraklılar buna muhalif davranıp üç güne ulaşan bütün yolculuklarda kişinin namazı kısaltarak kılacağını söylüyorlar. Başkaları ise iki güne ulaşan bütün yolculuklarda kişinin namazı kısaltarak kılacağını söylemektedir.

6046- İbn Mes'ud'un azatlısı İmran b. Umeyr de babasından şunu bildirir: "İbn Mes'ud ile birlikte Kadisiyye'nin bir köyüne yolculuk ettik. İbn Mes'ud, Necef'te namazları kısaltarak kılmaya başladı."

6047- Şafii der ki: Fetva verenlerden birinin bu hadisi önlerinde zikretmesi üzerine: "Üç günden daha az olan yolculuklarda namaz kısaltılmaz" dediklerini de bilmiyorum.

6048- Bunu sözleri huccet sayılan birinden naklen rivayet ettiklerini de bilmiyoruz. Tam aksine Huzeyfe'den kendi görüşlerine ters düşen rivayette bulunuyorlar.

6049- Zira İbrahım et-Teymı, babasından şöyle bildirir: Medain'de (Kufe'ye) gitmek için Huzeyfe b. el-Yeman'dan izin istediğimde: "Dönene kadar namazları kısaltmaman şartıyla izin veririm" dedi.

6050- Şafii der ki: Oysa onlar buna da muhalefet edip: "Kufe'den Medain'e olan yolculuklarda namaz kısaltılarak kılınır" derler. Ancak biz namazı kısaltma konusunda İbn Ömer ve İbn Abbas'ın görüşlerine itibar ediyor ve dört berid'lik uzaklıkta olan yolculuklarda namazın kısaltılacağını söylüyoruz.

6051- Şafii her iki rivayeti bu şekilde zikretmiş, sonunda şöyle demiştir:

"Onlar bu konuda Huzeyfe ve İbn Mes'ud'dan nakletlikleri rivayetlere muhalefet ediyorlar. Bunun yanında bizim İbn Abbas ve İbn Ömer'den olan rivayetlerimize de ters düşüyorlar."

6052- Tarık b. Şihab'ın bildirdiğine göre Abdullah (b. Mes'ud): "Tarlalarınıza gitmeniz (namazı kısaltma konusunda) sizi aldatmasın. Zira bu tarlalar da Kufe sınırları içinde bulunmaktadır" demiş ve tarlalara gitmekten dolayı namazı kısaltarak kılmamalarını söylemiştir.

6053- Iraklılar ise: "Şayet bu tarlalar üç günlük bir uzaklıkta ise buraya gidince namazlar kısaltılarak kılınır" derler. Bu farklı hadisleri de yolcu namazı konusunda nakleder, (uygulamada ise) hepsine de muhalefet ederler.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Yolculukta namazları Tam Kılmak