MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR

CEMAATLE NAMAZ

ANA SAYFA Kur’an Hadis Sözlük Biyografi

Yolculukta namazları Tam Kılmak

6054- Şafii der ki: Yüce Allah: "Yolculuk ettiğinizde, kafirlerin size bir fenalık yapmasından korkarsanız, namazı kısaltmanızda size bir sorumluluk yoktur"[Nisa, 101] buyurur.

6055- Yolculuklarda veya korku anlarında namazın kısaltılarak kılınmasının Yüce Allah'ın bir emri değit kullarına bir kolaylığı olduğunu açıkladık. "Kadınlara el sürmeden ve mehirlerini biçmeden onları boşarsanız size sorumluluk yoktur"[Bakara, 236] ayetinde kadının boşanması emredilmediği gibi namaz kısaltma konusunda bir emir değildir.

6056- Sonrasında Şafii bu manaya gelen diğer ayetleri de zikretmiştir.(--- Şafii, el-Ümm (1/179).

6057- Şafii der ki: Yolculukta ve korku anında namazı kısaltmak, Yüce Allah'ın tanıdığı bir ruhsat ise, korku olmadan yolculukta da namazı kısaltma aynı şekilde bir ruhsattır.

6058- Korku ve yolculukta namazı kısaltan kişi Allah'ın Kitab'ına, sonra da Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sünnetine göre kısaltmış olur.

6059- Korku olmadan yolculukta namazı kısaltan kişi de sünnete göre bunu yapmış olur.

6060- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bunun Yüce Allah'ın kullarına bir sadakası olduğunu bildirmiştir.

6061- Biri: "Bunu neye dayanarak söylüyorsun?" diyecek olursa Ya'la'nın şu hadisiyle cevap veririz: Ya'la b. Umeyye der ki: Ömer b. el-Hattab'a: "Yüce Allah: ''Yolculuk ettiğinizde, kafirlerin size bir fenalık yapmasından korkarsanız, namazı kısaltmanızda size bir sorumluluk yoktur''[Nisa, 101] buyuruyor. Peki, şimdi müslümanlar güven içindeyken durum nasıl olacak?" dediğimde şu karşılığı verdi: "Senin şaşırdığın gibi ben de buna şaşırmış ve bunu Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sormuştum. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Yüce Allah bunu size bir sadaka (iyilik) olarak vermiştir. Siz de bu sadakayı kabul edin!'' karşılığını verdi."

6062- Şafii der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bununla korku olmadan yolculukta namazı kısaltmanın bir sadaka olduğunu bildirmiştir.(--- Şafii, el-Ümm (1/183).

6063- Sadaka da kısaltma konusunda Yüce Allah'ın bir emri değil ruhsatıdır. Hadis bize korku taşınmayan yolculuklarda da kişinin isterse namazlarını kısaltacağını göstermektedir. Hz. Aişe de: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) her ikisini de yapmış, yolculuklarda namazı bazen tam, bazen de kısaltarak kılmıştır" demiştir.(--- Şafii, el-Ümm (1/183).

6064- Ata b. Ebi Rebah'ın bildirdiğine göre Hz. Aişe şöyle demiştir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) her ikisini de yapmış, yolculuklarda namazı bazen kısaltarak, bazen de tam kılmıştır."(--- Darekutni, Sünen (1/189), Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/142) ve Şafii, el-Ümm (1/183) ile Müsned (1/182).

6065- Beyhaki der ki: "Muğıre b. Ziyad da bunu Ata'dan bu şekilde rivayet etmiştir.''

6066- Hz. Aişe bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yolculuklarda namazı bazen kısaltarak, bazen tam kılardı. Yolculuklarda bazen oruç tutar, bazen de tutmazdı."(--- Darekutni, Sünen (2/189).

6067- Darekutnı der ki: "isnadı sahihtir.''

6068- Abdurrahman b. el-Esved bildiriyor: Hz. Aişe, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte Medine'den Mekke'ye umreye gitti. Mekke'ye vardıklarında Aişe: "Ey Allah'ın Resulü! Anam babam sana feda olsun! Sen namazları kısaltarak kılarken ben tam kıldım, sen oruç tutmazken ben tuttum" deyince, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Ey Aişe! İyi yaptın" buyurdu ve bu yaptığına karşı çıkmadı.(--- Nesai, salat (1456), Darekutni, Sünen (1/242) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/142).

6069- Kasım b. el-Hakem de bunu Ala b. Züheyr'den bu şekilde rivayet etmiştir.

6070- İsnadı sahih mevsuldur. Zira Abdurrahman b. el-Esved, Aişe'ye yetişmiştir.

6071- Muhammed b. Yusuf da bunu Ala b. Züheyr'den, o da Abdurrahman'dan, o da babasından, o da Aişe'den rivayet etmiştir.

6072- İbnu'l-Müseyyeb'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "En hayırlınız, yolculukta namazlarını kısaltarak kılan ve oruç tutmayanlardır. "(--- Şafii, el-Ümm (1/185).

6073- Şafii der ki: Benim için yolcu olanın namazlarını kısaltarak kılması daha iyidir. Ancak tam kılması durumunda iade etmesi gerekmez. Zira namazın kısaltılması emir değil ruhsattır. Ruhsat olan her şeyin de kullanılmasını ve bu konuda Resulullah'a (Sallallahu aleyhi ve Sellem) uyulmasını severim. Ancak ruhsat olan bir şeyi terk etmek de kişinin namazını bozmaz.

6074- Zira Osman b. Affan hilafetinin yarısına kadar Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabına Mina'da namazları kısaltarak kıldırmış, daha sonra ise tam olarak kıldırmıştır. Şimdi onun önceden kıldırdığı namazın geçerli olmayacağı söylenebilir mi? Hiç kimse bunu diyemez!

6075- Alkame'nin bildirdiğine göre Abdullah b. Mes'ud da Mina'da namazın tam kılınmasını eleştirmiş, sonra kalkıp namazı dört rekat olarak kıldırmıştır. Alkame ona: "Eleştirdiğin bir şeyi mi yapıyorsun?" deyince, İbn Mes'ud: "İhtilaf kötüdür" karşılığını vermiştir.

6076- Bütün bu rivayetler ashabın ruhsatı kabul edip namazı kısaltarak kılmayı tercih ettiklerini, ancak namazın tam kılınmasının da kişinin namazına halel getirmeyeceğini düşündüklerini göstermektedir.(--- Şafii, el-Ümm (1/185).

6077- Abdurrahman b. Yezid der ki: Hz. Osman, Mina'da namazı dört rekat olarak kıldırdı. Bu konuda Abdullah (b. Mes'ud): "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte (Mina'da) namazı iki rekat olarak kıldım. Ebu Bekr ile de iki rekat olarak kıldım. Ömer'le de iki rekat olarak kıldım. Daha sonra her biriniz bir yola girdi" dedi.

A'meş der ki: Muaviye b. Kurra'nın bana bildirdiğine göre Abdullah (Mina'da) namazı dört rekat olarak kılmıştır. Ona: "Bu konuda Osman'ı eleştirip sonra dört rekat mı kılıyorsun?" denildiğinde de: "İhtilaf kötüdür" karşılığını vermiştir.(--- Şafii, el-Ümm (1/185) ve Beyhaki, es-Sünenü'l-kübra (3/146).

6078- Beyhaki der ki: Sahih bir isnadla Abdurrahman b. Yezid, İbn Mes'ud'un namazı dört rekat olarak kıldığını naklederken şöyle der: İbn Mes'ud'a: "Sen bize Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem), aynı şekilde Ebu Bekr'in burada namazı iki rekat kıldırdığını söylemedin mi?" denilince, İbn Mes'ud: " Evet! Ancak Osman bizim imamımızdır ve ona muhalif olmam, zira ihtilaf kötüdür" karşılığını verdi.

6079- Nafi' bildiriyor: "İbn Ömer, Mina'da namazı imamın arkasında dört rekat olarak kılardı. Kendi başına kılacağı zaman ise iki rekat olarak kılardı."(--- Şafii, el-Ümm (1/185).

6080- Şafii der ki: Bu da bize imam Mekkeli ise Mina'da namazı dört rekat (kısaltmadan) kılabileceğini gösteriyor. İbn Ömer'in bu uygulaması başka bir şekilde yorumlanamaz. Ya da imam Mekkeli olmasa da Mina'da namazı dört rekat (kısaltmadan) kılabilir. Zira İbn Ömer zamanında yöneticiler Umeyye oğullarındandı ve bu konuda Osman'ın uygulamasına uyarak namazı tam kılmışlardır. Bu da bize imamın yolculukta namazı tam kılması durumunda cemaatin namazını bozmayacağını gösteriyor. Zira cemaatin namazını bozacak olsaydı arkasında namaz kılınmazdı.(--- Şafii, el-Ümm (1/ 185).

6081- Hz. Aişe der ki: "Namaz ilk farz kıldığında ikişer rekat olarak farz kılındı. Daha sonra mukım olanlar için arttırılırken yolcu olan için ise iki rekat olarak bırakıldı."(--- Buhari, salat (3500) ve Müslim, salat (1542).

6082- Zühri der ki: Bunu bana rivayet eden Urve'ye: "O zaman Aişe neden yolculuklarında namazı (kısaltmadan) tam kılıyordu?" diye sorduğumda: "O da bu konuyu Osman'ın anladığı gibi anlamıştır" dedi.

Buhari ve Müslim, Sahıh'lerinde Süfyan kanalıyla rivayet etmişlerdir.

6083- Şafii der ki: "Hadis, yolcunun tercihine bağlı olarak namazın iki rekat kılınabileceğini göstermektedir. Zira Hz. Aişe yolculuklarında namazı tam kılmıştır."

6084- Şafii, Urve'nin: "O da bu konuyu Osman'ın anladığı gibi anlamıştır" sözü hakkında da şöyle demiştir: Belki de Aişe hem kısaltmayı, hem de tam kılmayı caiz görmüş, kendisi tam kılmayı tercih etmiştir.

6085- Resulullah'tan da (Sallallahu aleyhi ve Sellem) benzer bir uygulamayı rivayet etmiştir.(--- Şafii, el-Umm (1/184-185).

6086- Bu konuda Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) rivayet ettiğini uygulaması da kendisi için tercihe şayandır.

6087- Beyhaki der kİ: Hişam b. Urve de babasından şöyle bildirİr: Hz.

Aişe yolculuklarda namazları (kısaltmadan) dört rekat olarak kılardı. Ona:

"İki rekat olarak kılsan olmaz mı?" dediğimde: "Yeğenim! Tam kılmak bana zor gelmiyor" karşılığını verdi.(--- Darekutni, Sünen (1/242), Beyhaki, es-Sünenü'l-Kübra (3/141) ve Tahavi, Şerh meani'l-asar (1/24ı).

6088- Bu da bize Hz. Aişe'nin, ŞafiI'nin dediği gibi her iki durumu da caiz gördüğünü göstermektedir.

6089- Osman b. Aftan da sonradan namazı tam kılmaya başlarken bunu bu şekilde görmüştür.

6090- ŞafiI der ki: "Şayet yolculukta namazı iki rekat olarak kılmak farz olsaydı hiçbiri yolculukta namazı tam kılmazdı. İbn Mes'ud da evinde bunu tam kılmaz, yolcu olanın mukim arkasında kıldığı namazı tamamlamasına cevaz vermezdi. Ancak konu anlattığımız gibidir."

6091- Beyhaki der ki: Ma'mer'in Zühri'den bildirdiğine göre Hz. Osman, hac sonrası bir süre ikamet etmeyi düşündüğü için Mina'da namazı dört rekat olarak kılmıştır.

6092- Yunus'un da bildirdiğine göre Zühri şöyle demiştir: "Hz. Osman, Taif'te mal edinip de orada bir süre ikamet etmek isteyince namazları dört rekat olarak kıldı."

6093- Yunus'un da bildirdiğine göre İbrahim şöyle demiştir: "Hz. Osman bölgeyi yurt edindiği için namazı dört rekat olarak kıldı.''

6094- Ancak bunlar boş açıklamalardır. Zira Osman'ın namazı tam olarak kılmasının sebebi bu olsaydı ashabdan diğerleri de bunu bilir ve namazı tam kılması konusunda sünnete aykırı davrandı diye ona itiraz etmezlerdi. Aynı şekilde İbn Mes'ud da namazı evinde dört rekat olarak kılmazdı. Zira Osman gibi Mekke'de ikamet etmeyi düşünmüyordu.

6095- Eyyub'un bildirdiğine göre Zühri şöyle demiştir: "Osman b. Aftan, Mina'da namazı bedevilerden dolayı kısaltmadan dört rekat olarak kıldırdı. Zira o yıl bedevilerin sayısı çoktu ve namazın dört rekat olduğunu göstermek için insanlara namazı dört rekat kıldırdı.''

Bu da bize Zühri'nin, bir önceki sözü kendisinin yanında sahih olan rivayete dayanarak söylemediğini göstermektedir. Zira sahih bir rivayete dayanarak söylemiş olsaydı ona muhalif olan böylesi bir sözü söylemezdi.

6096- Zühri'den ve İbrahim'den gelen bütün bu rivayetlerde de isnadlarında Osman ile aralarında kopukluk vardır.

6097- Hasen bir isnadla bize rivayet olunduğuna göre Abdurrahman b. Humeyd, babasından bildiriyor: Osman b. Affan namazı Mina'da dört rekat kıldırdı. Sonra insanlara bir konuşma yapıp şöyle dedi: "Ey insanlar! Bu konuda uyulması gereken sünnet, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve iki arkadaşının (Ebu Bekr ile Ömerin) sünnetidir. Ancak bu yıl o kadar çok yeni insan geldi ki bu namazı iki rekat olarak öğrenmelerinden ve hep böyle kılmalarından endişe ettim."

6098- Bu da Eyyub'un Zühri'den olan rivayetini desteklemektedir. Doğrusunu Allah bilir.

6099- İkrime b. İbrahim el-Ezdı ise İbn Ebi Zi'b'den, o da babasından bildiriyor: Hz. Osman, Mina'da namazı dört rekat olarak kıldı ve şöyle dedi:

"Ey insanlar! Mekke'ye gelir gelmez evlendim. Resulullah'ın da (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu konuda: ''Bir bölgeden evlenen kişi orada namazları mukim gibi (tam) kılsın'' buyurduğunu işittim."

İsnadında kopukluk vardır. İkrime b. İbrahım de zayıf biridir.

6100- Bize bildirildiğine göre Misver b. Mahreme ve Abdurrahman b. Esved b. Abdi Yağus yolculukta namazları tam kılar ve oruç da tutarlardı.

6101- Said b. el-Müseyyeb ve Ebu Kılabe'den de her iki durumu caiz gördüklerine dair rivayetler gelmiştir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

Yolculuk Namazının Kasaba Evlerini Geride Bıraktıktan Sonra Başlaması