|
MARİFETU SUNEN VE’L-ASAR |
NAMAZ |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
Sehiv Secdesi, Şükür
Secdesi ve Namazda Kaç Rekat Kıldığında Şüphe Edenin Durumu
4507- Ata b. Yesar,
Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurduğunu nakleder: ''Sizden
biri kıldığı namazdan şüpheye düşüp, üç rekat mı dört rekat mı kıldığını
bilemezse, kalkıp bir rekat daha kılsın ve onunla namazı tamamlayıp, selam
vermeden önce oturduğu yerde iki (sehiv) secdesi yapsın. Eğer kıldığı rekat
beşinciyse, yaptığı iki secdeyle kılınan namazı çift (altı) rekata tamamlamış
olur. Eğer dördüncüyü kılmışsa, yapılan sehiv secdesi Şeytanın zelil olmasına
vesile olur.''(--- Malik, Muvatta (62).
4508- Ancak Hişam,
rivayetini Ebu Said el-Hudri'ye ulaştırmıştır.
4509- Şafii bunu
el-Kadim'de Malik b. Enes'ten mürsel olarak rivayet etmiştir.
4510- Müslim bunu
Sahih'te Ahmed b. Abdirrahman b. Vehb kanalıyla amcası Abdullah b. Vehb'den, o
da Davud'dan mevsul olarak rivayet etmiş, diğer ravileri zikretmemiştir. Yine
Müslim bunu Süleyman b. Bilal kanalıyla Zeyd b. Eslem'den mevsul olarak rivayet
etmiştir.(--- Müslim, salat (2/759).
4511- Şafii
el-Kadim'inde İbn Aclan ve İbnu'I-Macişun kanalıyla Zeyd b. Eslem'den, o Ata b.
Yesar'dan, o da Ebu Said el-Hudri'den, Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) aynı rivayette bulunmuştur.
4512- Ebu Said
el-Hudri'nin bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu: "Sizden biri kıldığı namazdan şüpheye düşerse, şüphe
edileni atsın (kılınmamış kabul etsin) ve namazım kesin bildiğine (az olana
göre tamamlasın. Namazın tamam olduğuna kesin kanaati has ıl olunca da iki defa
secde yapsın. Eğer namazı tamam idiyse, eklediği rekat ve secdeler nafile olur.
Namazı noksan idiyse, (eklediği) rekat namazını tamamlamış, secdeler Şeytanın
zelil olmasına vesile olmuş olur.'' Ebu Davud bunu Muhammed b. el-Ala kanalıyla
Ebu Halid'den rivayet etmiştir.(--- Ebu Davad, salat (1024) ve Nesai, salat
(1238).
4513- Ebu Said
el-Hudri'nin bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: ''Kişi namazında şüpheye düşüp üç rekat mı, dört rekat mı kıldığını
bilemezse, kalkıp bir rekat daha kılarak oturduğu yerde iki secde yapsın.
"
İbn Hayran'ın rivayeti
şu şekildedir: ''Sonra oturduğu yerde iki sehiv secdesi yapsın. Eğer beş rekat
kılmış olursa, bu secdeler namazını çift rekata çıkarır. Dört rekat kılmış
olursa, sehiv secdeleri Şeytanın zelil olmasına vesile olmuş olur.''(--- Nesai,
salat (1239) ve İbn Abdilber, Temhid (5/21).
4514- Fuleyh b. Süleyman
ile Muhammed b. Mutarrif te bunu Zeyd b. Eslem'den mevsul olarak rivayet
etmiştir.
4515- Şafii, el-Kadım'de
der ki: Bir adamın bize bildirdiğine göre Hüseyin b. Abdillah, Kureyb kanalıyla
İbn Abbas'tan, o Abdurrahman b. AvHan, o da Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) aynı şeyi rivayet etmiş ve: ''Böylece şüphe fazla kılıp kılmadığında
olsun" demiştir.(--- Ahmed, Müsned (1/190), İbn Mace, salat (1209) ve
Hakim, Müstedrek (1/324-325).
4516- İbn Abbas der ki:
Ömer b. el-Hattab'ın yanında oturunca bana: "Ey İbn Abbas! Namazında eksik
veya fazla kıldığından şüpheye düşen kişinin ne yapması gerektiğiyle ilgili
olarak Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir şey duydun mu?"
diye sordu. Ben: "Ey müminlerin emiri! Sen de mi bu konuda Resulullah'tan
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir şey işitmedin?" karşılığını verdim. Hz.
Ömer: "Hayır Vallahi" cevabını verdi. Bu sırada Abdurrahman b. Avf
gelip:"Ben biliyorum" dedi. Hz. Ömer: "Sen bize göre adil ve
doğru birisin. Ne işittin?" deyince Abdurrahman şöyle dedi: Resulullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle dediğini işittim: ''Kişi namazında şüpheye
düşüp bir rekat mı yoksa iki rekat mı kıldığını bilmezse, bir rekat kılmış gibi
devam etsin. İki rekat mı yoksa üç rekat mı kıldığını bilmezse, iki rekat kılmış
gibi devam etsin. Üç rekat mı yoksa dört rekat mı kıldığını bilmezse, üç rekat
kılmış gibi devam etsin. Böylece şüphe fazla kılıp kılmadığında olsun. Sonra
namazı bitirince, selam vermeden önce Tahiyyat'ayken iki secde yapsın.''
Bir grup bunu Muhammed
b. İshak'tan bu şekilde rivayet etmiştir. İbn Uleyye de ondan, Mekhul'den, İbn
Abbas'tan aynı manada bir rivayette bulunmuştur. (--- Hakim, Müstedrek (1/324).
4517- İbn İshak der ki:
Hüseyin b. Abdillah ile karşılaşınca bana: "Mekhul bu hadisi sana müsned
olarak mı nakletti?" diye sordu. Ben: "Hayır'' karşılığını verince:
"Ancak bunu bana Mekhul, Kureyb kanalıyla İbn Abbas'tan rivayet
etmiştir" dedi.
4518- Kureyb, İbn
Abbas'tan aynı manada bir rivayette bulunmuştur.
4519- Şafii der ki:
Bazıları İbn Mes'ud'un, Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Doğru
olanı araştırsın sonra sehiv secdesi yapsın" buyurduğunu naklettiğini
söyleyerek bunu delil göstermiştir.
4520- Abdullah (b.
Mes'ud)'un bildirdiğine göre Hz. Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: "Ben de insanım ve sizin unuttuğunuz gibi unuturum. Sizden biri
namazında şüpheye düşerse doğruyu araştırıp namazını tamamlasın ve iki sehiv
secdesi yapsın."
4521- Müslim bunu
Sahih'te Muhammed b. Bişr ve Veki' kanalıyla Mis'ar'dan rivayet etmiştir.
Buhari ise Cerır kanalıyla Mansur'dan rivayet etmiştir. VekI'nin rivayetinde
''Doğruyu araştırsın" ibaresi geçmiştir.(--- Buhari, sehv (401) ve Müslim,
sehv (2/760).
4522- Bu hadisin lafzInI
Abdullah b. Mes'ud, Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yanılıp beş
rekat kıldığı olayla ilgili rivayet etmiştir.
4523- Hakem b. Uteybe ve
A'meş bu kıssayı İbrahım kanalıyla Alkame'den, oda İbn Mes'ud'dan:
"Araştırsın" lafzı olmadan rivayet etmiştir.
4524- İbrahım b. Süveyd
bunu Alkame kanalıyla Abdullah b. Mes'ud'dan: "Araştırsın" lafzı
olmadan rivayet etmiştir.(--- Müslim, sehv (1/401- 402).
4525- Esved b. Yezid
bunu Abdullah'tan, "Araştırsın" lafzı olmadan rivayet etmiştir
4526- Hadis alimlerinden
bazıları bu hadisteki araştırma emrini şüpheli bulmuştur. Bu, İbn Mes'ud'un
veya ondan sonra gelenlerin sözü olup hadise katılmış olabilir.
4527- Başkası ise
hadisi, hadis hafızlarından ve güvenilirlerden olan MansOr b. el-Mu'temir'in
kıssanın tamamını naklettiğini, araştırma lafzını da Resulullah'tan (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) başkasına dayandırmadığını söylemiştir. Ondan da aralarında
Mis'ar, Sevrı, Şu'be, Vuheyb b. Halid, Fudayl b. İyad. Cerır b. Abdilhamıd ve
başkalarının da bulunduğu bir grubun naklettiğini söylemiştir.
4528- Güvenilir olan
hadis ravilerinin ilavesi, hadis alimlerinin rivayetine ters düşmüyorsa
makbuldür.
4529- Şafii der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Araştırsın" sözünü, eksik
olduğunu düşünen kişinin tamamlaması ve şüphesini gidermesi için söylemiş
olabilir. Taharrı kelimesi Arapça bir kelimedir ve Ebu Said el-Hudri kelimeye
bu manayı vermiştir.
4530- Biri:
"Rivayet bizim zikrettiğimiz ihtimali de içeriyor. Senin verdiğin manayı
öncelikli kılan şey nedir?" deyince, Şafii şu karşılığı verdi: "Ebu
Said el-Hudri ve Abdurrahman b. Avf'ın Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) olan rivayetleri bunu göstermektedir. Ebu Bekr es-Sıddık, Ömer b.
el-Hattab Abdullah b. Ömer ve başkalarından da aynısı rivayet edilmiştir.
Bizden öncekilerin genel uygulaması bu yöndedir. Her ne kadar dilin
genişliğinden dolayı lafızlar farklı olsa da mana birdir ve bizden öncekilerden
buna muhalif olan birinin bilmiyorum."
4531- Beyhaki der ki:
Lafızların farklı oluşundan dolayı da Tahavı, İbn Ömer ve Ebu Said'den gelen
rivayetlere tutunmuştur. Zira İbn Ömer ile Ebu Said'e; namazında üç rekat mı
dört rekat mı kıldığını hatırlayamayan kişinin durumu sorulunca: "En
doğrusunu bulmaya çalışır ve namazı ona göre tamamlar. Sonunda da sehiv secdesi
yapar" demişlerdir.
4532- Başka bir hadiste
ibn Ömer'den nakledildiğine göre: "Namazından bir kısmını unuttuğunu
düşünen kişi, eksik olduğunu düşündüğü kısmı tamamlasın ve iki secde
yapsın" demiştir.(--- Abdurrezzak, Musannef (2/306), Malik, Muvatta (1/95)
ve Beyhaki, es-Sünenu'l-Kübra (2/333).
4533- Bu şekilde Tahavı,
Ebu Said'in şüphe edilen kısmı bırakıp namazın kesin bildiğine (az olana) göre
tamamlanması yönünde açık bir lafızla Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) yaptığı rivayeti bırakıp kendi rivayetlerine muvafık olması
muhtemelolana tutunmuştur.
4534- Diğer rivayette
ibn Ömer'den naklettiği hadiste araştırmaktan kastın, unuttuğunu düşündüğü
rekatı kılması olduğunu söylemiştir.
4535- ibn Ömer bunu Ebu
Said gibi Resulullah'tan (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sarih bir şekilde
namazın kesin bildiğine (az olana) göre tamamlanması şeklinde rivayet etmiştir.
4536- Abdullah b.
Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle
buyurdu: "kişi namazında şüpheye düşüp üç rekat mı yoksa dört rekat mı
kıldığını bilmezse, bir rekat kılıp rüku ve secdesini güzelce yapsın, sonra iki
secde daha yapsın.''(--- Hakim, Müstedrek (1/322).
4537- Bu şekilde Tahavı,
açık olan rivayeti bırakıp ihtimal taşıyan rivayete tutunmuş, Ebu Said ve
başkasının bu yöndeki hadisini, kişi rekat sayısında tereddüde düşse ve kaç
rekat kıldığı konusunda herhangi bir zannı yoksa kesin bildiğine (az olana)
göre tamamlar demiştir. Oruç ve namaz konusunda da bunu ölçü almıştır. Ancak
asıl yapması gereken şey, hadisi olduğu gibi alıp bu şekilde kıyas yapmasıydı.
Bu durumda galip zannı varsa buna göre hareket eder. Eğer galip zanna sahip
değilse, namaz ve oruçta olduğu gibi az olana göre hareket eder. İki durumda da
kişi kıyas yoluyla hareket etmiş olur.
4538- Ebu Süleyman el-Hattabi
der ki: Taharri, doğruyu bulma manasına da gelir. Yüce Allah: "Kendini
Allah'a veren kimseler, işte onlar, doğru yolu arayanlar, ona layık
olanlardır"[Cin, 14] buyurmuştur.(--- el-Hattabi, Medlimu's-Sünen (1/240).
4539-4540- Beyhaki der
ki: Bize bildirildiğine göre Ata b. Yesar şöyle dedi: Abdullah b. Amr b. el-As
ve Ka'bu'I-Ahbar'a namazında şüpheye düşüp üç rekat mı, dört rekat mı kıldığını
bilmeyen kişinin durumunu sorduğumda ikisi de şöyle cevap verdiler:
"Kalkıp bir rekat daha kılsın ve namazı bitirince iki secde yapsın.''(---
Malik, salat (64).
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
Namazda Yanılanın
Ne Yapması Gerekir