|
MÜSNED-İ HANBEL |
YÖNETİCİLİK VE HİLAFET |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
16- Yöneticiye Gereken
Saygıyı Gösterme, Cemaatten Ayrılmama, iyiliği Emredip Kötülükten Alıkoyma
1. Enes b. Malik
27241- Enes b. Malik'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Bu konuşmamı işitip de aklında tutan ve
bunu işitmeyenıere aktaranların Allah yüzünü aydınlatsın. Zira nice kişi var ki
taşıdığı ilmin bilincinde değildir ve nice kişi var ki bir ilmi kendisinden
daha anlayışlı birine aktarır. üç durumda müslümanın kalben samimi olması
gerekir. Biri amellerini sırf Allah rızası için yapmasıdır. Diğeri
yöneticilerle karşılıklı nasihatlerde bulunmasıdır. Diğeri de müslümanların
cemaatinden ayrılmamasıdır. Zira cemaatin duası, müslümanları bir arada tutar.
''
[Hasen]
Diğer tahric: Ebu Davud
(3660), Tirmizi, ilm 5/34 (2658), İbn Mace, menasik 2/1015 (3056) ve Taberani,
M. el-Kebir'de (5/185) rivayet ettiler. 665 (l)'de tekrar etmiştir.
2. Ebu Zer
27242 (1) Kasım b. Avf eş-Şeybani, bir adamdan bildiriyor: Ebu Zer'e
bir şey vermek için yanına Rebeze'ye gittik. Ancak onu yerinde bulamadık.
Nerede olduğunu sorduğumuzda: "Hac için izin istedi ve hacca gitti"
dediler. Bunun üzerine peşinden gittik. Mina'da iken yanına vardık. Oradayken
bir ara kendisine: "Osman burada namazı dört rekat olarak kıldırdı"
denilince Ebu Zer buna çok öfkelendi, bu konuda ağır laflar etti ve:
"Burada Resulullah'la (Sallallahu aleyhi ve Sellem) birlikte namazı iki
rekat olarak kıldım. Ebu Bekr ve Ömer'le de birlikte iki rekat olarak
kıldım" dedi. Daha sonra namaza kalktı ve dört rekat olarak kıldı. Ona:
"Müminlerin emirini bir konuda kınadın, ama aynısını sen yapıyorsun"
dediğimizde şu karşılığı verdi: "İhtilafın vebali bundan daha ağırdır.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizlere bir hutbe verdi ve şöyle
buyurdu: ''Benden sonra da sizin başınıza yöneticiler geçecektir, Sakın
başınıza geçen kişinin değerini düşürmeyin, Zira onun değerini düşürmek isteyen
kişi, İslam boyunduruğunu boynundan çıkarmış olur, Yönetici de açtığı bu yarayı
tekrar kapatana -ki bunu zor yapar- ve ona gerekli değeri verene kadar da
tövbesi kabul görmez" buyurdu. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
üç şeyden hiçbir zaman geri durmamamızı emretti. Bunlardan biri iyiliği
emretmektir. Diğeri kötülükten alıkoymaktır. Bir diğeri de insanlara sünnetleri
öğretmektir."
[Hasen]
Diğer tahric: Darimi
(543) rivayet etti. Heysemi (9091) der ki: "Hadisi İmam Ahmed rivayet
etmiştir. Senedinde isimsiz bir ravi bulunmaktadır. Diğer ravileri güvenilir
kimselerdir."
12214 (l)'de tekrar
etmiştir.
27243 (2)-Z Ebu Zer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Cemaatten bir
karış dahi uzak duran kişi, İslam boyunduruğunu boynundan çıkarmış olur'' buyurmuştur.
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud,
sünne 41241 (4758) ve Hakim (1/117, "Sahih") rivayet ettiler.
27244 (3)- Ebu Zer'in
bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
''Cemaatten bir karış
dahi ayrı duran kişi, Yslam boyunduruğunu boynundan çıkarmış olur''
buyurmuştur.
[Sahih]
27245 (4)- Başka bir
kanalla bu hadisin aynısı nakledilmiştir.
[Sahih]
3. Huzeyfe b. el-Yeman
27246 (1) Rib'i b. Hiraş der ki: İnsanların Hz. Osman'a karşı ayaklandığı
günlerde Medain'de Huzeyfe'nin yanına geldim. Bana: "Ey Ribi! Kabilen ne
yaptı?" diye sorunca: "Hangi bakımdan soruyorsun?" dedim.
"Şu adama (halifeye) karşı içlerinden kimler ayaklandı?" diye sorunca
adam adam isimlerini saydım. Bunun üzerine şöyle dedi:
"Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Müslümanların cemaatinden ayrılan ve
yöneticinin değerini düşüren kişi, Allah'ın huzuruna çıktığında katında hiçbir
değeri olmaz'' buyurduğunu işittim."
[Sahih]
Heysemi (5/222):
"Ravileri güvenilirdir" demiştir. Hakim de (1/119) sahih olduğunu
söylemiştir.
27247 (2)- Rib'i b.
Hiraş bildiriyor: "Medain'e Huzeyfe'nin yanına gittim ... "
Sonrasında ravi bir öncekinin aynısını aktarır.
[Sahih]
27248 (3)- Rib'i
bildiriyor: İnsanların halife Osman'a karşı ayaklandığı zamanlarda hem Huzeyfe
b. el-Yeman'ı, hem de kızkardeşimi ziyaret etmek için Medain'e gittim. Huzeyfe
bana: "Ey Ribi! Kabilen ne yaptı? İçlerinden (halifeye karşı) ayaklanan
oldu mu?" diye sorunca: "Evet!" dedim ve birkaç kişinin ismini
saydım. Bunun üzerine şöyle dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in: ''Müslümanların cemaatinden ayrılan ve yöneticinin değerini düşüren
kişi, Allah'ın huzuruna çıktığında katında hiçbir değeri olmaz'' buyurduğunu
işittim."
[Sahih]
27249 (4)- Rib'i b.
Hiraş der ki: Medain'de Huzeyfe'nin yanına geldim.
Bana: "Kabilen ne
yaptı?" diye sorunca: "Hangi bakımdan soruyorsun?" dedim.
"Şu adama (Osman'a) karşı içlerinden kimler ayaklandı?" diye sorunca:
"Filan kişi, filan kişi, filan kişi ... " diyerek isimlerini saydım.
Bunun üzerine şöyle dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in:
''Müslümanların cemaatinden ayrılan ve yöneticinin değerini düşüren kişi.
Allah'ın huzuruna çıktığında katında hiçbir değeri olmaz'' buyurduğunu
işittim."
[Sahih]
4. Abdullah b. Ebi
Evfa
27250 (1) Said b. Cumhan anlatıyor: Gözlerini kaybettiği zamanlarda
Abdullah b. Ebi Evfa'nın yanına geldim. Selam verdiğimde bana: "Sen
kimsin?" dedi. "Said b. Cumhan" karşılığını verdim. "Baban
nasıl?" diye sorunca: "Ezrakiler tarafından öldürüldü"
karşılığını verdim. Abdullah: "Allah Ezrakilere lanet etsin! Allah
Ezrakilere lanet etsin! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onların
cehennem köpekleri olduğunu bize söylemişti" dedi. Ona:
"Sadece Ezrakiler
mi, yoksa tüm Hariciler mi?" diye sorduğumda: "Tüm Hariciler"
karşılığını verdi. Ona: "Ama yöneticiler de insanlara zulmediyor ve şöyle
şöyle yapıyorlar" dediğimde kolumu tutup çimdikledi ve şöyle dedi:
"Yazık sana ey İbn Cumhan! Çoğunluğun (=Sevad-ı Azam) olduğu tarafta
durman gerekir! Çoğunluğun olduğu tarafta durman gerekir! Şayet yönetici senin
sözüne itibar edecekse evine gidip bildiklerini anlatırsın. Söylediklerini
kabul ederse eder, etmezse de onu bırak. Zira ondan daha iyi bilecek değilsin."
[Sahih]
Diğer tahric: Tayalisı
(822) ve Hakim, Müstedrek'te (3/571) rivayet ettiler. Heysemi (9163) der ki:
"Ben derim ki: İbn Mace hadisten bir bölüm rivayet etmiştir. Hadisi İmam
Ahmed ve Taberani rivayet etmiş olup, Ahmed'in ravileri güvenilir kimselerdir."
27251 (2)- Said b.
Cumlün der ki: Abdullah b. Ebi Evfa ile Haricilerle savaşıyorduk. İbn Ebi
Evfa'nın bir kölesi de Haricilere katılmıştı. "Ey Feyruz! Karşındaki İbn
Ebi Evfa'dır!" diye bu köleye seslendiğimizde: "Şayet hicret etse en
güzel adamlardan olurdu" karşılığını verdi. İbn Ebi Evfa: "Bu Allah
düşmanı ne diyor?" diye sorunca: "Hicret etmen durumunda en güzel
adamlardan biri olacağını söylüyor" dediler. Bunun üzerine İbn Ebi Evfa üç
defa: "Resulullah'la (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ettiğim hicretten sonra
başka bir hicret mi!" dedi ve şöyle devam etti: "Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: ''Onları (Haricileri) öldüren; sonra onlar
tarafından öldürülen kişiye ne mutlu!'' buyurduğunu işittim."
[Sahih]
Affan rivayetinde Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bunu üç defa tekrarladığı geçmektedir.
27252 (3)- Said b.
Cumhan der ki: Abdullah b. Ebi Evfa ile Haricilerle savaşıyorduk. İbn Ebi
Evfa'nın bir kölesi de Haricilere katılmıştı. Biz ırmağın bu tarafındayken onlar
da öbür tarafında duruyordu. "Ey Ebu Feyruz! Ey Ebu Feyruz! Karşında
efendin İbn Ebi Evfa var!" diye bu köleye seslendiğimizde: "Şayet
hicret etse en güzel adamlardan olurdu" karşılığını verdi. İbn Ebi Evfa:
"Bu Allah düşmanı ne diyor?" diye sorunca: "Hicret etmen
durumunda en güzel adamlardan biri olacağını söylüyor" dedik. Bunun
üzerine İbn Ebi Evfa üç defa: "Resulullah'la (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ettiğim hicretten sonra başka bir hicret mi!" dedi ve şöyle devam etti: "Resulullah'ın
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Onları (Haricileri) öldürenı sonra onlar
tarafından öldürülen kişiye ne mutlu!'' buyurduğunu işittim."
[Sahih]
5. Hişam b. Hakim
27253- Safvan, Şureyh b. Ubeyd el-Hadrami ile başkalarından
bildiriyor: İyad b. Ganm, Dara kalesini ele geçirdiği zaman kale komutanını
kamçılattı. Bu yaptığından dolayı Hişam b. Hakim, İyad'a ağır laflar etti. İyad
da bu laflara çok kızdı. Birkaç gün geçtikten sonra Hişam, İ yad'ın yanına
gelip özür diledi ve: "Nebi'in (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kıyamet
gününde en ağır cezayı dünyada iken insanlara eziyet edenler görecektir''
buyurduğunu işitmedin mi?" dedi. İyad ona şu karşılığı verdi: "Ey
Hişam b. Hakim! Senin işittiğin şeyleri işittik, gördüğün şeyleri de gördük.
Peki, sen Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Kim bir yöneticiye bir
konuda nasihat etmek isterse bunu açıkça yapmasını onu bir kenara çekip
yalnızken söylesin. Eğer yönetici bu nasihatı kabul ederse kendisine yakışanı
yapmış olur. Kabul etmezse de nasihat eden görevini ifa etmiş olur''
buyurduğunu işitmedin mi? Ey Hişam! Sen de bu konuda cesur birisin. Ancak
Allah'ın takdir ettiği bir yöneticiye karşı bu şekilde cüretkar davranırken
onun tarafından öldürülmekten çekinmelisin! Zira böylesi bir durumda Allah'ın
takdir ettiği bir yöneticinin haklı olarak maktulü olursun."
[Sahih]
Heysemi (9161) der ki:
"Hadisi Ahmed ve Taberani rivayet etmiş olup, ravileri güvenilir
kimselerdir. Ancak ben Şureyh'in tabiünden biri bile olsa Hişam ve İyad'dan
işittiği bir hadisi bulamadım."
22672 (6)'da tekrar
etmiştir.
6. Ebu Bekre
27254 (1) Ebu Bekre der ki: Resulullah'ın (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurduğunu işittim: ''Dünyada Allah adına yöneticilik yapan
kişiye gerekli saygıyı gösterene Allah kıyamet gününde gerekli ikramı yapar.
Dünyada Allah adına yöneticilik yapan kişinin değereni düşüreni de Allah
kıyamet gününde küçük düşürür. ''
[Hasen]
Diğer tahric: Tirmizi
4/502 (2224, "hasen garib") ve Beyhaki (8/164) rivayet ettiler.
Heysemi (5/215): "Ahmed'in ravileri güvenilirdir" demiştir.
27255 (2)- Ebu Bekre der
ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu işittim:
''Dünyada Allah adına yöneticilik yapan kişiye gerekli saygıyı gösterene Allah kıyamet
gününde gerekli ikramı yapar. Dünyada Allah adına yöneticilik yapan kişinin
değereni düşüreni de Allah kıyamet gününde küçük düşürür. ''
[Hasen]
7. Ebu Zer
27256- Ebu Zer'in bildirdiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurmuştur: ''İki kişi bir kişiden, üç kişi iki kişiden, dört
kişi de üç kişiden daha hayırlıdır. Sakın cemaatten ayrılmayın! Zira Allah
ümmetim, ancak doğru yolda bir araya getirir. ''
[Zayıf]
Heysemi (9099) der ki:
"Hadisi İmam Ahmed rivayet etmiş olup, ravilerden Bahteri b. Ubeyd
zayıftır."
27257- Ebu Malik
el-Eş'ari der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Beş şeyi size emrediyorum. Bunlar verilen emirleri dinleme, bunlara itaat
etme, cemaatten ayrılmama, hicret ve Allah yolunda cihaddır. Cemaatten bir
karış dahi ayrılan kişi, boynundan İslam boyunduruğunu çıkarmış olur.
Cahiliyenin (kavmiyetçi) çağrılarını yapan kişi cehennemin yakıtı olur. ''
Adamın biri: "Ey Allah'ın Resulü! Namaz kılıp oruç tutsa da mı?" diye
sorunca, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Evet! namaz kılıp oruç
tutsa da! Ama siz Allah'ın size koyduğu ''Allah'ın kulları, Müslümanlar,
Müminler'' gibi isimleri kullanın'' buyurdu.
[Sahih]
Heysemi (9094) der ki:
"Hadisi İmam Ahmed rivayet etmiş olup, ravileri güvenilir ve Sahıh'in
ravileridir. Ancak Ali b. İshak es-Sülemı Sahih ravisi olmamakla birlikte
güvenilir biridir. Hadisi aynı zamanda Taberani de kısa metinle rivayet etmiş
ancak:
"Kim cemaatten yay
miktarı ayrılırsa onun ne namazı, ne de orucu kabul edilmez. İşte onlar
cehennemin yakıtıdır" ibaresini ilave etmiştir."