|
MÜSNED-İ HANBEL |
DİYETLER |
ANA SAYFA
Kur’an Hadis Sözlük Biyografi
1- Organların Diyeti,
Hata ile Öldürme, Kasıtlı Öldürme ve Taammüden Öldürmeye Benzer Öldürme
1. Abdullah b. Amr
17094 (1) Amr b. Şuayb b. Muhammed b. Abdullah b. Amr b. el-As,
babasından, o da dedesinden bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: ''Kim kasıtlı olarak birini öldürürse bu kimse maktulün
velilerine verilir. Onlar dilerse katili öldürür dilerse de diyeti alır. ''
Diyet ise dört yaşına girmiş otuz dişi deve, beş yaşına girmiş otuz dişi deve
ve kırk hamile devedir. Bu kasıtlı / taammüden öldürmenin diyetidir. Maktulün
velileri ile ne anlaşma yapılırsa bu meblağ onların hakkıdır. Bu, diyetin
ağırlaştırılmış halidir. Kasıtlı öldürmeye benzeyen hata ile öldürmelerde diyet
ağırlaştırılmış bir şekilde verilir ve öldüren kişi buna karşılık öldürülmez.
Böylesi öldürmelerde ortada silah çekme ve düşmanlık olmamasına rağmen şeytanın
araya girmesiyle kasıtsız bir şekilde ölüm gerçekleşir. Zira Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bize karşı silah çeken ve
saldırmak için yolumuzu gözleyen bizden değildir. Silah çekilmeden ve tuzak
kurulmadan gerçekleşen ölümler kasıtlı öldürmeye benzeyen ölümlerdir. Böylesi
öldürmelerde diyet ağırlaştırılmış bir şekilde verilir ve öldüren kişi buna
karşılık öldürülmez. Zira bu kişi haram ayda ve haram bölgesinde günah işleyen
kişi gibidir. Kim hata ile öldürülürse diyeti otuzu iki yaşına girmiş dişi
deve, otuzu üç yaşına girmiş dişi deve, otuzu dört yaşına girmiş dişi deve ve
on tanesi üç yaşına girmiş erkek deve olmak üzere yüz devedir. '' Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bu diyeti şehirlilere, dört yüz dinar (altın)
veya buna mukabil gümüş olarak uyguladığını gördük. Deve fiyatları arttığı
zaman ödeme dinar olarak yapılacaksa bedeli arttırır ve develer ucuzladığı
zaman ödeme dinar olarak yapılacak bedeli düşürürdü. Bunu zaman zaman develerin
değişen fiyatlarına göre ayarlardı. Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
zamanında bu bedelin dörtyüz dinardan sekizyüz dinara kadar çıktığı olmuştur.
Bunun gümüş olarak mukabili de sekizbin dirhemdir. Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) inek sahipleri için diyeti iki yüz inek, koyun sahipleri
içinse iki bin koyun kılmıştır. Burnun tamamen kesilmesi halinde tam diyet
ödenmesine, burnunun ucunun kesilmesi halinde diyetin yarısının ödenmesine,
gözde diyetin yarısının yani elli deve veya buna mukabil altın veya gümüş veya
yüz sığır veya bin koyun ödenmesine, ayakta yarım diyet ödenmesine, elde yarım
diyet ödenmesine, beyni zarar görecek şekilde başı yaralamada diyetin üçte
birinin yani otuz üç deve veya buna mukabil altın veya gümüş veya sığır veya
koyun ödenmesine, derin yaralar için üçte bir diyet ödenmesine, munakkila
(=küçük kemikleri yerinden oynatan yaralamalar) da on beş deve ödenmesine,
kemiğe ulaşan yara için beş deve ödenmesine ve dişler için beşer deve
ödenmesine hüküm kılmıştır.
Adamın birinin boynuzla
birini ayağından yaralaması davasında Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
hüküm vermişti. Bu davada yaralanan adam Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'e gelip: "Ey Allah'ın Resulü! Adama kısası uygula" dedi.
Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Yaran iyileşene kadar (bekle)
acele etme'' karşılığını verince adam ısrarla kısas uygulanmasını istedi.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de kısası uyguladı. Ancak kısas
yaptıran adamın ayağı topal kalıp kısas yapılan adam iyileşince adam tekrar
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e geldi ve: "Ben topal kalırken
diğeri iyileşti" dedi. Allah Resulü (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Ben
sana yaran iyileşene kadar kısas isteme dememiş miydim? Ama sen sözümü
dinlemedin. Allah da seni rahmetinden uzaklaştırdı. Topallığının da bir bedeli
kalmadılı karşılığını verdi. Sonrasında da topal kalan bu adamdan sonra
yaralanan kişilerin yaraları iyileşene kadar kısas istememelerini söyledi.
[sahih]
Diğer tahric: Darakutni
(s. 325) ve Beyhaki (8/67, 68) rivayet ettiler.
Heysemi, Mecma'uz-Zevaid
(6/295, 296): "Ahmed rivayet etti. Ravileri güvenilir kişilerdir"
dedi.
17095 (2)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Kim kasıtlı olarak birini
öldürürse bu kimse maktulün velilerine verilir. Onlar dilerse katili öldürürı
dilerse de diyeti alır. Diyet ise dört yaşına girmiş otuz dişi deve, beş yaşına
girmiş otuz dişi deve ve kırk hamile devedir. Bu, kasıtlı öldürmenin diyetidir.
Maktulün velileri ile ne anlaşma yapılırsa bu meblağ onların hakkıdır. Bu,
diyetin ağırlaştırılmış halidir.''
[Sahih]
17029 (l)'de tekrar
etmiştir.
17096 (3)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Kasıtlı öldürmeye benzeyen öldürmenin
diyeti, kasıtlı öldürme diyeti gibi ağırdır. Yalnız bu suçu işleyen öldürülmez.
Bu da, şeytanın insanlar arasına sıçramasıdır.''
Ebu'n-Nadr der ki:
"Bu da hiçbir kin ve silah olmadan nasılolduğu bilinmeyen bir şekilde kan
dökülmesidir."
[sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
4/314, 315 (4565) rivayet etti.
17097 (4)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bize silah çeken ve yolda
pusu kuran bizden değildir. Silah dışında (sapa taş gibi) bir şeyle öldürme,
kasıtlı öldürmeye benzer öldürmedir. Bundan dolayı cinayeti işleyen kişi
öldürülmez, ancak diyeti ağırlaştırılmış bir şekilde öder. Zira bu kişi haram
ayda ve haram bölgesinde günah işleyen kişi gibidir.''
[sahih]
16772 (2)'de tekrar
etmiştir.
17098 (5)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: ''Silah dışında (sapan taşı
gibi) şeyle öldürme, kasıtlı öldürmeye benzer öldürmedir ve diyeti de
ağırlaştırılmış diyettir. Onda, sahibi (katil) öldürülmez. Bize silah çeken ve
yolda pusu kuran bizden değildir. ''
16773 (3)'te tekrar
etmiştir.
17099 (6)- Amr b. Şuayb'ın,
babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem), hata ile öldürülen kişinin diyetinin yüz deve olduğuna
hükmetmiştir.
[sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
(4541), Nesai (2/247) ve İbn Mace (2/72) rivayet ettiler.
17100 (7)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem), hata ile öldürülen kişinin diyetinin otuzu iki
yaşına girmiş dişi deve, otuzu üç yaşına girmiş dişi deve, otuzu dört yaşına girmiş
dişi deve ve on tanesi üç yaşına girmiş erkek deve olmak üzere yüz deve
olduğuna hükmetmiştir.
[sahih]
17101 (8)- Abdullah b.
Amr bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
''Kasıtlı öldürmeye benzeyen hata ile öldürme kırbaç veya asa ile öldürmedir.
Diyeti ise kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir.''
[sahih]
Diğer tahric: Nesai
(8/40) ve İbn Mace (2627) rivayet ettiler.
17102 (9)- Abdullah b.
Amr bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
''Kasıtlı öldürmeye benzeyen hata ile öldürme kırbaç veya asa ile öldürmedir.
Diyeti ise kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir.''
[Sahih]
Diğer tahric: Nesai
(2/247), Darakutni (332), İbn Mace (2/71) ve Ebu Davud (4/310) rivayet ettiler.
17103 (10)- Amr b. Şu
ayb' ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: ''Hata ile öldürülen kişinin
diyeti otuzu iki yaşına girmiş dişi deve, otuzu üç yaşına girmiş dişi deve,
otuzu dört yaşına girmiş dişi deve ve on tanesi üç yaşına girmiş erkek deve
olmak üzere yüz devedir.''
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
(4541), Nesai (2/247) ve İbn Mace (2/72) rivayet ettiler.
17104 (11)- Amr b.
Şuayb, babasından, o da dedesinden bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu: ''Hata ile öldürülen kişinin diyeti otuzu iki yaşına
girmiş dişi deve, otuzu üç yaşına girmiş dişi deve, otuzu beş yaşına girmiş
dişi deve ve on tanesi üç yaşına girmiş erkek deve olmak üzere yüz devedir.''
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu diyeti develerin fiyatına göre
uygulardı. Deve fiyatları ucuzladığı zaman (ödeme dinar olarak yapılacaksa)
bedeli düşürür, deve fiyatları arttığı zaman ise (ödeme dinar olarak
yapılacaksa) arttırırdı. Bunu zaman zaman develerin değişen fiyatlarına göre
ayarlardı. Hz. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında bu bedelin dörtyüz
dinardan sekizyüz dinara veya buna mukabil sekizbin dirheme kadar çıktığı
olmuştur.
[Sahih]
17105 (12)- Abdullah b.
Amr der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Diyet
olarak her bir parmak için on deve ve her diş için beş deve vardır. Parmaklar
ve dişler diyet konusunda birbirlerine eşittirler.''
Muhammed (b. Raşid) der
ki: "Mekhül'un bunu Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
zİkretmeksizin söylediğini işittim."
Abdullah b. Ahmed der
ki: Babamın bildirdiğine göre Abdurrezzak: "Hadis konusunda Muhammed b.
Ril.şid'den daha titiz olan birini görmedim" demiştir.
[Sahih]
Diğer tahric: Ebu Davud
4/313 (4563) ve Nesai (2/251) rivayet ettiler .
17106 (13)- Amr b.
Şuayb, babasından, o da dedesinden bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), Mekke'yi fethettiği zaman hutbesinde: ''Diyet olarak parmaklar için
onar deve ve kemiğe varan derin yaralamalar için beşer deve verilir'' buyurdu.
[sahih]
17107 (14)- Amr b.
Şuayb, babasından, o da dedesinden bildiriyor: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), burnun tamamen kesilmesi halinde tam diyet ödenmesine, burnunun ucunun
kesilmesi halinde diyetin yarısının ödenmesine, gözde diyetin yarısının
ödenmesine, elde yarım diyet ödenmesine ve ayakta yarım diyet ödenmesine hüküm
kılmıştır.
[sahih]
16499 (2)'de tekrar
etmiştir.
17108 (15)- Amr b.
Şuayb'ın, babasından, onun da dedesinden bildirdiğine göre Allah Resulü
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: "Kemiğe varan derin
yaralamalar için diyet olarak beşer deve verilir. Parmaklar diyet konusunda
birbirlerine eşittirler ve her biri için on deve verilir.
[sahih]
2. İbn Ömer
17109 (1) İbn Ömer der ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem),
Mekke'nin fetih gününde Kabe'nin merdivenlerinde durup şöyle buyurdu:
''(Mekke'nin fethine dair) vaadini yerine getirenı bunda kuluna yardım edip
düşman topluluklarını hezimete uğratan Allah'a hamdolsun. Bilmiş olun ki
kırbaçla veya asayla bilerek öldürmeye benzeyen hata ile öldürmenin diyeti -bir
defada: ''Ağırlaştırılmış olarak diyeti'' dedi- kırk tanesi gebe olmak üzere
yüz devedir. Bilmiş olun ki Cahihye'den kalma bütün üstünlükler, kan gütme ve
kavgaya çağırmalar -bir defada: ''Kan gütme ve mal davaları'' dedi, bugün
ayaklarımın altındadır. Ancak hacılara su dağıtma işi ve perdedarlık yine aynı
kişilerde kalacaktır. ''
[Sahih]
Diğer tahric: Nesai,
(2/247), İbn Mace (2/71, 72), Darakutni (s. 332, 333), Ebu Davud (4/309, 310)
ve 8eyhaki (8/68, 69) rivayet ettiler.
25423 (1)'de tekrar
edecektir.
17110 (2)- İbn Ömer der
ki: Kabe'nin merdivenlerinde duran Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
şöyle buyurduğunu işittim: ''(Mekke'nin fethine dair) vaadini yerine getiren,
bunda kuluna yardım edip düşman topluluklarını hezimete uğratan Allah'a
hamdolsun. Cahihye'den kalma bütün üstünlükler bugün ayağımın altındadır. Ancak
perdedarlık ile hacılara su dağıtma işi yine aynı kişilerde kalacaktır. Bilmiş
olun ki kırbaçla veya asayla bilerek öldürmeye benzeyen hata ile öldürmenin
diyeti, kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir.''
[sahih]
17111 (3)- İbn Ömer der ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Mekke'nin fetih gününde halka hutbe
verip şöyle buyurdu: "Bilmiş olun ki kırbaçla veya asayla bilerek
öldürmeye benzeyen hata ile öldürmenin diyeti ağırlaştırılmış olarak kırk
tanesi gebe olmak üzere yüz devedir. Bilmiş olun ki Cahiliye döneminde olan kan
gütme, mal davaları ve Cahiliye'den kalma bütün üstünlükler ayaklarımın
altındadır. Ancak hacılara su dağıtma işi ve perdedarlık bunun dışındadır. Bu
görevi yine aynı kişilere verdim.''
[Zayıf]
Diğer tahric: Darakutni
(3/104) ve Beyhaki, Sünen'de (8/68) rivayet ettiler.
3. Allah Resulü'nün
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ashabından Biri
17112 (1) Allah Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabndan bir
adam der ki:
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) fetih zamanında -bir defa da: "Fetih gününde" dedi-
hutbe verip şöyle buyurdu: ''Ailah'tan başka ilah yoktur. (Mekke'nin fethine
dair) vaadini yerine getirmiş, bunda kuluna yardım edip düşman topluluklarını
hezimete uğratmıştır. Cahiliye'den kalma her türlü üstünlük, nam, mal ve kan
davaları şu iki ayağımın altındadır. Ancak Kabe'nin perdekarlığı ile hacılara
su dağıtma işi yine aynı kişilerde kalacaktır. Bilin ki hata ile kamçı veya
sopayla olan öldürmenin diyeti kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir.''
Halid rivayetinde: "Bilerek öldürmeye benzeyen hata ile öldürmekıl ibaresi
geçmiştir.
[Sahih]
17113 (2)- Allah
Resulü'nün (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabndan bir adam bildiriyor: Hz.
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Mekke'nin fetih gününde hutbe verip şöyle
buyurdu: ''Allah'tan başka ilah yoktur. (Mekke'nin fethine dair) vaadini yerine
getirmiş, bunda kuluna yardım edip düşman topluluklarını hezimete uğratmıştır.
-Huşeym bir rivayetinde ise: ''(Mekke'nin fethine dair) vaadini yerine getirenı
bunda kuluna yardım edip düşman topluluklarını hezimete uğratan Ailah'a hamd
olsun'' ibaresi geçmiştir. - Bilmiş olun ki Cahiliye'den kalma her türlü
üstünlükı namı malı kan davaları ve kavgaya çağırmalar şu iki ayağımın
altındadır. Ancak Kabe'nin perdedilrlığı ile hacılara su dağıtma işi yine aynı
kişilerde kalacaktır. Bilmiş olun ki bilerek öldürmeye benzeyen öldürmenin
diyeti kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir. '' - Huşeym bir rivayetinde
de: ''Hata ile kamçı, sapa ve taşla olan öldürmenin ağırlaştırılmış diyettı
ibaresi geçmiştir.-
[sahih]
Diğer tahric: Nesai
(8/4) rivayet etti.
17114 (3)- Kasım b.
Rabia bu hadisi rivayet ederken şu ibare ile aktarır: ''Bilmiş olun ki bilerek öldürmeye
benzeyen hata ile öldürmenin diyeti, kırk tanesi gebe olmak üzere yüz devedir.
Kim buna bir deve fazladan eklerse o kimse Cahiliye ahalisindendir. ''
[sahih]
17115 (4)- Kasım b.
Rabia, Allah Resulü'nden (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir önceki hadise benzer
bir rivayette bulunarak şu ifade ile aktarmıştır: ''(Bilerek öldürmeye benzeyen
hata ile öldürmenin diyeti) otuz tane dört yaşına girmiş dişi deve, otuz tane
beş yaşına girmiş dişi deve ve beş ile dokuz yaş arası kırk tane gebe deve olmak
üzere yüz devedir.''
[sahih]
4. İbn Mes'ud
17116 (1) İbn Mes'ud der ki: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem), hata ile öldümıe diyetinin yirmi tane iki yaşına girmiş dişi deve,
yirmi tane iki yaşına girmiş erkek deve, yirmi tane üç yaşına girmiş dişi deve,
yirmi tane dört yaşına girmiş dişi deve ve yirmi tane beş yaşına girmiş dişi
deve olduğuna hükmetti."
[sahih]
Diğer tahric: Tirmizi
(1386) ve Nesai (8/43-4) rivayet ettiler.
17117 (2)- İbn Mes'ud
bildiriyor: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), hata ile öldürme
diyetini (yaşlarına, erkek ve dişi olmalarına göre) beş çeşit (deveden)
kılmıştır."
[sahih]