MÜSNED-İ HANBEL

ZEKAT

2- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in, Zekatın Miktarlarını Belirten Mektubu

8. İbni Ömer

9071 (1) İbn Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zekatlarla alakalı bir mektup yazdı ve kılıcına bağladığı bu mektubu yetkili kimselere ulaştıramadan vefat etti. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat edince Hz. Ebu Bekr vefatına kadar o mektubun içerdiği hükümleri uyguladı. Hz. Ömer de halifeliği süresince onları uyguladı. O mektupta şu hükümler vardı: ''Beş devede bir koyun, on devede iki koyun, on beş devede üç koyun yirmi devede dört koyun, yirmi beş devede iki yaşına girmiş bir dişi deve yavrusu verilir. ''

[Sahih]

Babam dedi ki: (Bu hadisin ilk ravisi olan) Abbad b. el-Avvam'ın (hadis) meclisinde bir hastalığa maruz kalınca (zekat) hadisi(nin) tamamını yazdım; ancak bazı bölümlerini (rahatsız olduğumdan) tam algılayamadığımı düşünüp hadisin diğer bölümlerinde kuşkuya düştüğümden bu hadisi rivayeti (emin olamadığım için) terk ettim."

9072 (2)- Abdullah der ki: "Babam (İmam Ahmed) bir önceki hadisi Müsned'de "Zühri kanalıyla Salim" bölümünde aktardı, zira Zühri'nin Salim'den olan rivayetlerini orada bir araya getirmişti. Ayrıca tam metniyle Muhammed b. Yezid kanalıyla Salim'den (bir sonraki hadis) aktardı. Bunun yanında Abbad vasıtasıyla (yukarıdaki gibi) Abbad b. el-Avvam'dan aktardı:"

9073 (3)- İbn Ömer'in bildirdiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zekatlarla ilgili bir mektup yazdı (rdı) ve bu mektubu yetkili kimselere ulaştıramadan vefat etti. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) vefat edince Hz. Ebu Bekr vefatına kadar o mektubu uyguladı. Hz. Ömer de halifeliği süresince onları uyguladı. Hz. Ömer vefat edince bu mektup vasiyetine iliştirilmişti ve o mektupta şu hükümler vardı: ''Beş devede bir koyun verilir. -hadisi yirmi dört deveye kadar olan kısmını zikredip- şöyle devam etti: Yirmi beş deveden otuz beş deveye kadarı iki yaşına girmiş bir dişi deve yavrusu verilir. Eğer onların içinde bir yaşını bitirip iki yaşına basmış dişi deve yoksa iki yaşını bitirip üç yaşına basmış bir erkek deve verilir. Otuz beşi geçince, kırk beşe kadar üç yaşına girmiş bir dişi deve, kırk beşi geçince altmışa kadarı dört yaşına girmiş bir dişi deve verilir. Altmışı geçince yetmiş beşe kadar beş yaşına girmiş bir dişi deve, yetmiş beşi geçerse doksana kadar üçer yaşına girmiş iki dişi deve verilir. Doksan! geçerse yüz ylrmiye kadar dörder yaşına girmiş iki dişi deve, yüz ylrmlyl geçerse her elli devede dört yaşına girmiş bir dişi deve, her kırkta Iki yaşını bitlI'miş bir dişi deve zekat olarak verilir. Koyunlarda her kırk koyunda yüz ylrmiye kadar bırer koyun, yüz ylrmlyl geçince Iki yüze kadar Iki koyun, Iki yüzü geçince üçyüze kadar üç koyun, üç yüzü geçince her yüz koyunda bir koyun verilir. Üç yüzden dört yüze kadar bir zekat yoktur. Koyunlar (dört yüzden fazla) artarsa her yüz koyuna bir koyun verilir. Zekat artar ve ekslllr korkusundan dolayı toplu mallar ayrılmaz, ayrı ayrı olanlar da bir araya toplanmaz. Birbirine karıştırılmış sürülerden alınan zekat eşit durumda paylaştırılır. Çok yaşlı ve güçsüz ve ayıplı hayvanlar zekat olarak alınmaz.''

[-Sahih-]

Diğer tahric: Ebu Davud (2/8-9), Tirmizi (2/3-4) ve Malik, Muvatta'da (1/250) rivayet ettiler.

2- Hz. Ali (R.A.)

9074 (1) Tarık b. Şihab der ki: Hz. Ali'nin minberde şöyle dediğine şahit oldum: "Vallahi, yanımızda size okuyacak Allah'ın Kitab'ından ve kılıcına asılı olan- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aldığım zekat miktarlarını belirten şu sahifeden başka bir şey yoktur." Bu sahife, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’in kabzasında süs olarak demirden halkaları olan bir kılıcına asılıydı."

[Hasen]

Diğer tahric: Bezzar (513) ve Tahavi, Şerh meani'l-Asar'da (4/318) rivayet ettiler.

9075 (2)-Z Tarık b. Şihab der ki: Hz. Ali bize hutbe verip şöyle dedi: "Yanımızda vahiyden - Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den mektup olaraksadece Allah'ın Kitabında olanlar ve kılıcıma bağlanmış olan şu sahife vardır." Hz. Ali'nin, üzerinde zekatla ilgili hükümler olan bir sayfanın bulunduğu kabzası demirden bir kılıcı vardı.

[Hasen]

9076 (3)-Z Tarık b. Şihab der ki: Hz. Ali'nin şöyle dediğini duydum: "Yanımızda size okuyabileceğimiz sadece Kur'an'da olanlar ve şu sahifede olanlardır. -Bu sahife, Hz. Ali'nin kılıcının üzerinde demir halkalar bulunan kınında olan bir sahifedir- Bunu Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aldım. Bu sahifede zekat oranları vardır."

[-Sahih-]

9077 (4)- Tarık b. Şihab der ki: Hz. Ali'yi minberde hutbe verirken gördüm. Üzerinde kını demirden olan bir kılıç vardı ve şöyle diyordu: "Vallahi, yanımızda size okuyacak Allah'ın Kitab'ından ve -kılıcına asılı olan- Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aldığım zekat oranlarını belirten şu sahifeden başka bir şey yoktur."

[-Sahih-]

9078 (5)- Muhammed b. Ali der ki: Bazı insanlar Hz. Ali'ye gelip Hz. Osman'ın aldığı zekat oranından şikayet ettiler. Bunun üzerine babam (Hz. Ali) bana şöyle dedi: Bu mektubu Osman'a götür ve ona de ki: "İnsanlar aldığın zekat oranından şikayet ediyorlar. Bu, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in alınmasını emrettiği zekat oranıdır. Halka buna göre zekat vermelerini emret." Osman'a gidip durumu anlattım. Eğer babam Osman hakkında kötü konuşacak olsaydı o gün konuşurdu (çünkü o sahifeyi reddetmişti).

[-Sahih-]

Diğer tahric: Buhari (3111, 3112) rivayet etti.

9079 (6)- Hammad b. Seleme der ki: (Sözkonusu olan) bu mektubu Sümame b. Abdillah b. Enes'ten aldım. Enes b. Malik'in bildirdiğine göre Hz. Ebu Bekr kendisini zekat toplamak üzere (Bahreyn'e) gönderdiğinde oradakilere şu mektubu yazmıştır: Bu, Yüce Allah'ın Peygamberine emrettiği, Peygamberimizin de (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Müslümanlara takdir ettiği zekat oranlarını açıklayan mektuptur. Bu oranlar dahilinde herkes kendisinden istenilen miktarı versin. Hiç kimse bu oranların üstünde istenilen bir şeyi vermesin: Yirmi beşten az olan develerde her beş deve için zekat olarak bir koyun vardır. Yirmi beş deveden otuz beş deveye kadar da iki yaşına basmış bir dişi deve verilir. Hayvanlar içinde vermek için iki yaşına basmış dişi deve yoksa üç yaşına basmış bir erkek deve verilir. Otuz altı deveden kırk beş deveye kadar üç yaşına girmiş bir dişi deve verilir. Kırk altı deveden altmış deveye kadar da dört yaşına girmiş gebe bir deve verilir. Altmış bir deveden yetmiş beş deveye kadar da beş yaşına girmiş bir dişi deve verilir. Yetmiş altı deveden doksan deveye kadar üç yaşına girmiş iki dişi deve verilir. Doksan bir deveden yüz yirmi deveye kadar da dört yaşına girmiş ve gebe olan iki deve verilir. Yüz yirmiden daha yukarısı için de her kırk deve için üç yaşına girmiş bir dişi deve, her elli deve için de dört yaşına girmiş bir dişi deve verilir.

Verilecek develerin yaşları konusunda ortaya çıkabilecek sıkıntılarda, beş yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken, ancak hayvanları arasında böylesi bir devesi olmayan kişi, varsa dört yaşına girmiş bir dişi deve ile birlikte kolayına gelecek şekilde iki koyun veya yirmi dirhem verir. Dört yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken, ancak hayvanları arasında sadece beş yaşına basmış dişi develeri olan kişi, beş yaşına basmış deve verir ve karşılığında zekat memuru aradaki fark için kendisine yirmi dirhem veya iki koyun verir. Dört yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken ancak hayvanları içinde böylesi bir devesi olmayan kişi, varsa üç yaşına girmiş bir dişi deve ile birlikte kalayına gelecek şekilde iki koyun veya yirmi dirhem verir. Üç yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken ancak hayvanları içinde sadece dört yaşına basmış dişi develeri olan kişi dört yaşına basmış deve verir ve karşılığında zekat memuru aradaki fark için kendisine yirmi dirhem veya iki koyun verir. İki yaşını bitirip üç yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken, ancak hayvanları arasında böylesi bir devesi olmayan kişi, varsa bir yaşını bitirip iki yaşına girmiş bir dişi deve ile birlikte kolayına gelecek şekilde iki koyun veya yirmi dirhem verir. Bir yaşını bitirip iki yaşına girmiş bir dişi deve vermesi gereken kişinin yanında öylesi bir deve bulunmuyarsa ve üç yaşına girmiş erkek devesi varsa sadece bunu verir. Sadece dört devesi bulunan kişinin zekat vermesi gerekmez, ancak dilerse de verebilir.

Otlaklarda beslenen koyunlara gelince, kırk koyundan yüz yirmi koyuna kadar zekat olarak bir koyun verilir. Yüzyirmibirden iki yüz koyuna kadar da iki koyun verilir. İkiyüzbirden üç yüz koyuna kadar üç koyun vardır. Bunun üstündeki her yüz koyun için de zekat olarak bir koyun verilir.

Zekat olarak alınacak koyunlar yaşlı veya kusurlu olmamalıdır. Aynı şekilde zekat memuru kabul etmedikten sonra teke de alınmaz. Zekat miktarını azaltmak için ayrı ayrı hayvanlar bir araya getirilemeyeceği gibi sürü de parçalara bölünmemelidir. Hayvanları karışık olan ortaklardan alınan zekatta ortaklar bunu hisselerine göre hesaplarlar. Kişinin otlaklarda beslediği koyunları kırktan bir eksik olsa da zekatı alınmaz. Ancak mal sahibi dilerse verebilir. Gümüşte de kırkta bir zekat vardır. Şayet kişinin yüzdoksan dirhemi varsa zekatı olmaz, ancak kendisi dilerse verebilir.

[-Sahih-]

Diğer tahric: Nesai (5/18, 27) ve Ebu Davud (1567) tam metin olarak; parça metinler halinde ise Buhari (1448, 1450, 1453, 1454, 2487, 3106, 5878) ve İbn Mace (1800) rivayet ettiler.

SONRAKİ